Sầu riêng xuất khẩu trở lại bình thường sau một tuần 'giải cứu'

Ngành nông nghiệp vào cuộc quyết liệt, gỡ ách tắc xuất khẩu sầu riêng Tây Nguyên

Từ “nút thắt” kiểm nghiệm đến nỗ lực khơi thông dòng xuất khẩu

Thời gian vừa qua, tại một số địa phương Tây Nguyên – đặc biệt là tỉnh Đắk Lắk, vùng trồng sầu riêng lớn nhất cả nước đã xảy ra tình trạng ùn tắc trong khâu xuất khẩu sầu riêng. Nguyên nhân được xác định do một số phòng kiểm nghiệm tạm ngừng hoạt động, khiến doanh nghiệp không thể hoàn tất thủ tục phân tích các chỉ tiêu Cadimi và Vàng O – điều kiện bắt buộc để được cấp chứng nhận xuất khẩu sang Trung Quốc.

Sự cố này đã làm chậm tiến độ thông quan, gây khó khăn cho doanh nghiệp và tiềm ẩn nguy cơ thiệt hại cho người trồng sầu riêng trong giai đoạn cuối vụ. Trước diễn biến đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã nhanh chóng chỉ đạo các đơn vị chức năng phối hợp cùng địa phương tháo gỡ vướng mắc, đảm bảo chuỗi xuất khẩu không bị gián đoạn.

Theo ông Huỳnh Tấn Đạt – Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Việt Nam hiện có 24 phòng kiểm nghiệm được Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) công nhận, với tổng công suất khoảng 3.200 mẫu mỗi ngày, đủ năng lực phục vụ xuất khẩu sầu riêng. Tuy nhiên, từ giữa tháng 10/2025, một số phòng phải tạm dừng hoạt động để bảo trì, thay thiết bị hoặc chờ đánh giá lại năng lực.

“Ngay sau khi nhận được phản ánh, ngày 24/10, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung đã chủ trì cuộc họp khẩn với các đơn vị liên quan. Bộ yêu cầu các phòng kiểm nghiệm rà soát toàn bộ quy trình, công khai năng lực, bảo đảm tính thống nhất giữa kết quả trong nước và phía Trung Quốc. Công tác kiểm nghiệm phải được thực hiện nghiêm túc, tránh sai khác dữ liệu khiến hàng hóa bị trả về”, ông Đạt cho biết.

Sau một tuần triển khai đồng bộ các biện pháp, tình hình đã được cải thiện rõ rệt. Các phòng thí nghiệm được khôi phục hoạt động, năng lực xử lý mẫu được tăng cường. “Hiện tại, hoạt động kiểm nghiệm sầu riêng đã cơ bản trở lại bình thường, đảm bảo thông quan ổn định cho doanh nghiệp”, ông Đạt khẳng định.

Tại các cửa khẩu chính, xuất khẩu sầu riêng vẫn diễn ra thông suốt với 300 – 400 xe mỗi ngày: Lạng Sơn 200 – 250 xe, Lào Cai 100 – 150 xe, và Móng Cái khoảng 50 xe. Do sản lượng vụ 2025 đã vào giai đoạn cuối, khối lượng hàng hóa không còn nhiều, việc thu mua và xuất khẩu nhìn chung ổn định.

Cục trưởng Huỳnh Tấn Đạt cũng khuyến nghị các doanh nghiệp, hợp tác xã nếu gặp vướng mắc trong kiểm nghiệm hoặc thông quan cần liên hệ trực tiếp với Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường hoặc Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật để được hướng dẫn, xử lý kịp thời, tránh tình trạng chậm trễ lan rộng.

Theo ông Đạt, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã huy động đồng bộ các Cục, Vụ và đơn vị liên quan phối hợp với phía Trung Quốc tháo gỡ từng vấn đề kỹ thuật cụ thể. Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường chịu trách nhiệm rà soát năng lực phòng thí nghiệm, còn Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cử chuyên gia hỗ trợ các địa phương trong khâu lấy mẫu, kiểm nghiệm, chia sẻ dữ liệu, đảm bảo tiến độ giao thương.

“Chúng tôi đặt mục tiêu không để bất kỳ lô hàng nào bị gián đoạn vì lý do kỹ thuật. Đây không chỉ là câu chuyện của một ngành hàng, mà là uy tín của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế”, ông Đạt nhấn mạnh.

Đắk Lắk hướng tới chuỗi sầu riêng bền vững

Tại tỉnh Đắk Lắk – “thủ phủ sầu riêng” của Việt Nam, chính quyền và doanh nghiệp cũng đã có nhiều nỗ lực để duy trì ổn định sản xuất và tiêu thụ.

Bà Đặng Thị Thủy – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk cho biết, toàn tỉnh hiện có gần 45.000 ha sầu riêng, trong đó hơn 26.000 ha đã cho thu hoạch. Sản lượng năm 2025 ước đạt 390.000 tấn, tăng 30.000 tấn so với năm 2024. Đến cuối tháng 10/2025, vụ thu hoạch cơ bản đã kết thúc, lượng còn lại chỉ chiếm khoảng 10% – tương đương 30.000 – 40.000 tấn.

Giá thu mua tại vườn hiện dao động 60.000 – 70.000 đồng/kg, tuy giảm nhẹ so với năm trước nhưng vẫn giúp người trồng có lợi nhuận cao. Một số doanh nghiệp thu mua chậm do vướng khâu kiểm nghiệm, song hoạt động tiêu thụ nhìn chung vẫn ổn định.

Theo bà Thủy, Đắk Lắk hiện có 269 mã số vùng trồng và 40 cơ sở đóng gói được cấp phép xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Trong đó, 224 vùng đã ủy quyền cho doanh nghiệp với sản lượng hơn 180.000 tấn, còn 45 vùng xuất khẩu trực tiếp.

“Sở đã báo cáo Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị chỉ đạo các trung tâm kiểm nghiệm tăng tốc xử lý mẫu, không để gián đoạn việc xuất khẩu. Đồng thời, phối hợp chặt với Hiệp hội Sầu riêng và doanh nghiệp để tiêu thụ hết lượng hàng cuối vụ”, bà nhấn mạnh.

Ông Lê Anh Trung – Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk cũng cho biết, từ trung tuần tháng 10, việc kiểm nghiệm hai chỉ tiêu Cadimi và Vàng O bị ùn tắc do doanh nghiệp tập trung xét nghiệm tại một vài trung tâm đủ năng lực, khiến nhiều mẫu bị tồn đọng.

“Tuy nhiên, chỉ sau một tuần, nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng sự phối hợp đồng bộ của các địa phương, tình trạng ách tắc đã được xử lý triệt để. Các phòng thí nghiệm hoạt động trở lại, làm việc xuyên đêm để trả kết quả kịp thời”, ông Trung nói.

Nhờ vậy, lượng hàng tồn đã được giải phóng, thị trường dần ổn định, doanh nghiệp có thể tiếp tục thu mua và xuất khẩu nốt sản lượng còn lại – khoảng vài chục nghìn tấn.

Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk đánh giá cao phản ứng nhanh của Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, coi đây là minh chứng cho sự đồng hành, chia sẻ với khó khăn của doanh nghiệp. “Sự chỉ đạo sát sao, quyết liệt và kịp thời đã giúp chúng tôi vượt qua giai đoạn khó khăn nhất của vụ sầu riêng năm nay”, ông Trung khẳng định.

Hướng tới lâu dài, Hiệp hội đang phối hợp cùng UBND tỉnh và Sở Nông nghiệp và Môi trường triển khai kế hoạch năm 2026 về xây dựng chuỗi sản xuất – tiêu thụ sầu riêng bền vững. Dự kiến cuối tháng 11/2025, Đắk Lắk sẽ tổ chức hội nghị chuyên đề với sự tham gia của các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nhà khoa học để bàn giải pháp hoàn thiện chuỗi giá trị, nâng cao năng lực kiểm nghiệm, truy xuất và tiêu chuẩn hóa quy trình xuất khẩu.

“Sau giai đoạn xử lý khẩn cấp, chúng ta cần hướng tới một hệ thống kiểm nghiệm hiện đại, đủ năng lực cho sản lượng hàng triệu tấn mỗi năm, đồng thời giảm lệ thuộc vào một vài trung tâm. Đó là điều kiện tiên quyết để ngành sầu riêng Việt Nam phát triển bền vững”, ông Trung nhấn mạnh.

Hồng Hạnh