Sẽ có chiến lược quốc gia về đất hiếm

Ngày 1/12, Quốc hội thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản. Tiếp thu, giải trình cuối phiên họp, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, luật này được ban hành năm 2024 và mới có hiệu lực thi hành.

Theo Bộ trưởng, lần sửa đổi này chủ yếu nhằm tháo gỡ một số vướng mắc, điểm nghẽn cần phải xử lý ngay liên quan đến các dự án, chương trình trọng điểm quốc gia và các chiến lược quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên đất hiếm phục vụ phát triển đất nước.

Liên quan đến cơ chế cấp phép khai thác khoáng sản phục vụ công trình công cộng và dự án trọng điểm, tại phiên họp, nhiều đại biểu đề nghị cân nhắc phạm vi công trình được thụ hưởng chính sách và thẩm quyền quyết định; tránh mở rộng đối tượng không cần quy hoạch, dẫn đến kẽ hở, trục lợi.

Giải trình về vấn đề này, Bộ trưởng Trần Đức Thắng nêu rõ, việc cho phép mở rộng xuống sâu chỉ áp dụng đối với các mỏ đang hoạt động, không yêu cầu bổ sung quy hoạch cho chính các mỏ đó. “Chỉ các dự án thăm dò, khai thác mới bắt buộc phải phù hợp quy hoạch đầy đủ”, ông Thắng bày tỏ.

Đặc biệt, tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu dành sự quan tâm đến việc quản lý khoáng sản đất hiếm. Về nội dung này, Bộ trưởng nói, Việt Nam là nước có trữ lượng đất hiếm lớn, đứng thứ hai, thứ ba thế giới theo số liệu công bố chính thức, phân bổ tại 21 tỉnh, thành phố.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xác định tương đối đầy đủ các khu vực mỏ và đang quản lý chặt chẽ; đồng thời chủ trì xây dựng Chiến lược quốc gia về đất hiếm, trình cấp có thẩm quyền ban hành đầu năm 2026.

“Sau khi xác định vị trí các mỏ, nhiệm vụ quan trọng tiếp theo là tổ chức khai thác, chế biến sâu để mang lại giá trị cao cho đất nước. Dự thảo luật đã tách nội dung đất hiếm thành một chương riêng, tạo cơ sở cho Chính phủ ban hành văn bản dưới luật, hướng tới hình thành chuỗi giá trị khép kín, hạn chế tối đa xuất khẩu thô”, Bộ trưởng nói.

Về ý kiến đề nghị các nhà khoa học và Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm có câu trả lời về việc sử dụng cát biển cho xây dựng, làm đường trong bối cảnh thiếu cát sông, đồng thời đề nghị Bộ làm rõ thẩm quyền giải quyết khi doanh nghiệp mong muốn khai thác cát biển ở khu vực từ 6 hải lý trở ra thuộc dự án nhóm III, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, nếu sử dụng được cát biển để san lấp các công trình xây dựng và những mục đích phù hợp khác, sẽ giảm được rất nhiều tác động việc phải khai thác vật liệu từ đồi, cũng như khai thác cát lòng sông, lòng hồ.

Theo ông, Bộ Xây dựng đã nghiên cứu và xác định cát biển có thể được sử dụng để san lấp phục vụ công trình.

Tuy nhiên, còn một vướng mắc do chưa phân định đầy đủ phạm vi quản lý trên vùng biển hơn 1 triệu km2 của nước ta. Trong phạm vi 6 hải lý, thẩm quyền thuộc các địa phương; ngoài 6 hải lý, nếu đã có phân định vẫn thuộc thẩm quyền địa phương. Song, đối với những địa phương chưa được phân định rõ ràng, việc này đang giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường thực hiện.

"Nếu địa phương nào phát sinh vướng mắc liên quan nội dung này, đề nghị các địa phương phản ánh để chúng tôi phối hợp xử lý kịp thời", Bộ trưởng khẳng định.

Thiên Tuấn