Sinh cảnh chuyển tiếp tại Núi Chúa - chìa khóa bảo tồn đa dạng sinh học

Hệ sinh thái rong và cỏ biển thuộc Khu bảo tồn biển Vườn quốc gia Núi Chúa, huyện Ninh Hải, Ninh Thuận. (Ảnh: TTXVN phát)

Nhóm các nhà khoa học Việt Nam và Đức đến từ Viện Sinh thái học Miền Nam (SIE), Viện Nghiên cứu Vườn thú và Động vật hoang dã Leibniz (Leibniz-IZW-Đức) và Ban Quản lý Vườn quốc gia Núi Chúa (Ninh Thuận) vừa công bố kết quả nghiên cứu quan trọng về khu hệ chim và thú kiếm ăn trên mặt đất tại Vườn quốc gia Núi Chúa, thuộc tỉnh Ninh Thuận, là vườn quốc gia duy nhất trong cảnh quan rừng khô hạn ven biển của Việt Nam.

Theo kết quả nghiên cứu, sự đa dạng các loài đạt mức cao nhất ở kiểu rừng bán khô hạn chuyển tiếp - dạng sinh cảnh trung gian giữa rừng mưa nhiệt đới (hay còn gọi là rừng lá rộng thường xanh nhiệt đới) và rừng khô hạn.

Nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của sinh cảnh chuyển tiếp trong việc bảo tồn đa dạng sinh học, đã được công bố trên Tạp chí quốc tế uy tín Biotropica.

Rừng mưa nhiệt đới thường được xem là một trong những hệ sinh thái giàu loài nhất và do đó, luôn được ưu tiên bảo tồn. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp ngoại lệ.

Vườn quốc gia Núi Chúa nổi bật bởi sự đa dạng sinh cảnh với sinh cảnh rừng khô ở độ cao thấp, sinh cảnh rừng thường xanh ẩm ở trên cao và kiểu sinh cảnh chuyển tiếp nằm giữa hai khu vực này.

Phó Giáo sư-Tiến sỹ Lưu Hồng Trường, Viện trưởng Viện Sinh thái Miền Nam, chuyên gia về thực vật nhận xét: “Nghiên cứu này cung cấp thêm bằng chứng về tầm quan trọng của sinh cảnh chuyển tiếp trong bảo tồn và sự cần thiết phải bảo vệ những diện tích rừng còn sót lại rất ít ở khu vực ven biển các tỉnh Nam Trung Bộ.”

Cấy nhân giống nhánh san hô trên khung giá thể tại Khu bảo tồn biển Vườn quốc gia Núi Chúa. (Ảnh: TTXVN phát)

Kết quả nghiên cứu đa dạng sinh học cho thấy việc bảo vệ kiểu sinh cảnh chuyển tiếp này trở nên cấp bách hơn bao giờ hết.

Nhìn rộng ra ngoài phạm vi Vườn quốc gia Núi Chúa, các nhà khoa học khuyến nghị các cơ quan quản lý xác định và bảo vệ các khu vực rừng bán khô hạn khác còn lại trong cảnh quan rừng khô ven biển Nam Trung Bộ.

Vườn quốc gia Núi Chúa thu hút sự chú ý của giới khoa học vào năm 2018 khi loài cheo cheo lưng bạc hay cheo cheo Việt Nam (Tragulus versicolor) - một loài thú chỉ được ghi nhận ở Việt Nam, được tái phát hiện tại đây sau gần 30 năm biến mất.

Đến nay, đã có 867 ghi nhận thông qua khảo sát bẫy ảnh ở Vườn quốc gia Núi Chúa đối với loài cheo cheo lưng bạc, đa số các ghi nhận này nằm ở kiểu sinh cảnh chuyển tiếp.

Anh An Nguyễn, tác giả chính của nghiên cứu và nghiên cứu sinh tại Viện Nghiên cứu Vườn thú và Động vật hoang dã Leibniz chia sẻ: “Trong khi tìm kiếm loài cheo cheo lưng bạc trong vườn quốc gia, tôi khá ngạc nhiên trước số lượng lớn các loài được ghi nhận trong khu vực rừng nơi chúng tôi tái phát hiện loài cheo cheo lưng bạc đặc hữu này. Điều này đã thúc đẩy chúng tôi mở rộng nghiên cứu từ một loài riêng lẻ sang quần xã các loài thú và chim sống trên mặt đất tại Vườn quốc gia Núi Chúa. Kết quả cho thấy mức độ đa dạng loài cao nhất được tìm thấy tại kiểu sinh cảnh chuyển tiếp, hay còn gọi là rừng bán khô hạn.”

Một góc Khu bảo tồn biển Vườn quốc gia Núi Chúa. (Ảnh: Nguyễn Thành/TTXVN)

Theo anh An Nguyễn, đó là loài gà tiền mặt đỏ (Polyplectron germaini), chỉ được ghi nhận được ở sinh cảnh chuyển tiếp; gà lôi hông tía (Lophura diardi) được ghi nhận nhiều nhất tại kiểu sinh cảnh chuyển tiếp; triết bụng vàng (Mustela kathiah), loài thú ăn thịt nhỏ, thường phân bố ở kiểu rừng lá rộng thường xanh trên cao nhưng vẫn được ghi nhận ở kiểu sinh cảnh chuyển tiếp ngay cạnh bờ biển ở Núi Chúa; gà so họng trắng (Arborophila brunneopectus) cũng được ghi nhận ở sinh cảnh chuyển tiếp có độ thấp.

Ông Trần Văn Tiếp, Giám đốc Ban Quản lý Vườn quốc gia Núi Chúa cho biết với nguồn lực hạn chế dành cho công tác bảo tồn động vật hoang dã, những thông tin chi tiết về hiện trạng và phân bố của các loài là rất quan trọng để lập kế hoạch bảo tồn và xác định các khu vực hoặc hoạt động cần ưu tiên.

“Kết quả nghiên cứu cho thấy chúng ta cần chú trọng đến kiểu rừng bán khô hạn trong các hoạt động bảo tồn tại vườn quốc gia. Đặc biệt, ngoài việc đây là khu vực có mức độ đa dạng loài cao nhất so với các sinh cảnh khác, kiểu rừng này còn là nơi sinh sống quan trọng của loài cheo cheo lưng bạc - loài biểu tượng của Vườn quốc gia Núi Chúa. Nếu khả thi, chúng ta nên xem xét việc mở rộng vùng lõi của vườn quốc gia để bao gồm cả sinh cảnh chuyển tiếp này”./.

(TTXVN/Vietnam+)