Sốc với thực đơn bữa sáng của Từ Hy Thái Hậu: Có tận 100 món, được 'thử độc' nghiêm ngặt

Trong suốt gần nửa thế kỷ nắm quyền hậu cung và triều chính, Từ Hy Thái hậu (1835 - 1908) không chỉ nổi tiếng bởi quyền lực tối thượng trong triều đình nhà Thanh, mà còn bởi lối sống xa hoa, điển hình là những bữa ăn khiến hậu thế không khỏi kinh ngạc: hơn 100 món ăn trong mỗi bữa, phục vụ bởi hàng trăm người hầu. Đằng sau sự hoang phí tưởng chừng vô lý ấy là cả một hệ thống nghi thức chặt chẽ, thấm đẫm sự toan tính của một người phụ nữ từng bước chi phối đế chế rộng lớn trong giai đoạn suy tàn.

Ảnh: SCMP.

Trong hoàng cung nhà Thanh, mọi hoạt động ẩm thực đều do Phủ Nội vụ quản lý. Đây là cơ quan chịu trách nhiệm tổ chức hậu cần cho hoàng gia, với bộ máy phân chia rõ ràng: từ phòng bếp, kho nguyên liệu, phòng chế biến bánh ngọt đến khu vực pha trà… Những người làm việc tại đây đều được tuyển chọn nghiêm ngặt, phải có kỹ năng nấu nướng tuyệt đỉnh và tinh thông nghi thức cung đình.

Dưới thời Từ Hy Thái hậu, gian bếp phục vụ riêng cho bà là nơi hội tụ các đầu bếp hàng đầu từ khắp nơi trong đế quốc. Nguyên liệu chế biến được gửi đến từ nhiều vùng xa xôi, đảm bảo chất lượng cao nhất. Kết quả là mỗi ngày, Từ Hy dùng hai bữa chính, mỗi bữa có tới hơn 100 món ăn công phu, cùng hai bữa phụ với khoảng 40 – 50 món. Trong đó, bà đặc biệt chú trọng đến bữa sáng và coi đây là bữa ăn quan trọng nhất. Chính vì vậy, khâu chuẩn bị thức ăn cho bữa sáng cực kỳ quan trọng, vừa đảm bảo chất lượng thực phẩm và dinh dưỡng đều phải đạt tiêu chuẩn.

Tuy nhiên, thực tế bà chỉ ăn rất ít, mỗi món chỉ dùng một đến hai miếng. Phần lớn món ăn còn nguyên vẹn sau khi dâng lên, phần thừa được đổ bỏ hoặc ban thưởng cho các cung nữ và thái giám. Điều này từng khiến hậu thế đặt ra nhiều câu hỏi: liệu đây chỉ đơn thuần là lối sống xa hoa, hay còn hàm chứa dụng ý khác?

Mô phỏng thực đơn một bữa sáng của Từ Hy Thái hậu (Ảnh: News).

Theo các nhà nghiên cứu hiện đại, việc Từ Hy dùng đến hàng trăm món ăn trong mỗi bữa không chỉ thể hiện sự giàu sang mà còn là chiến lược bảo vệ tính mạng cực kỳ tinh vi.

Thứ nhất, đây là một phần trong hình ảnh quyền lực mà Từ Hy muốn khắc họa – một người phụ nữ "cao cao tại thượng", có thể tận hưởng những đặc quyền vượt xa cả các bậc quân vương. Sự xa hoa không giới hạn trong ăn uống mà còn xuất hiện ở các khía cạnh khác như y phục, trang sức, nghi lễ, nơi ở… Tất cả đều nhằm khẳng định địa vị "bất khả xâm phạm" của một nữ nhân trong xã hội phong kiến vốn đề cao nam quyền.

Tuy nhiên, lý do quan trọng hơn đến từ nỗi lo ám ảnh về việc bị đầu độc, một nguy cơ thường trực trong nội bộ triều đình phong kiến, nơi các cuộc tranh đoạt quyền lực thường được giải quyết âm thầm, triệt để. Để đối phó, Từ Hy đã chọn cách thay đổi thực đơn hàng ngày từ bữa sáng cho đến bữa tối, sử dụng nhiều món ăn và không lặp lại bất kỳ món nào hôm trước. Bà không để lộ thói quen ăn uống, không ai kể cả những người thân cận nhất biết được bà thích món gì, ghét món gì. Điều này khiến cho bất kỳ âm mưu hạ độc nào cũng trở nên vô cùng khó khăn.

Mỗi món trước khi được dâng lên đều phải qua quy trình thử độc nghiêm ngặt do các thái giám đảm nhiệm. Khi bắt đầu bữa ăn, Thái hậu chỉ tay vào một số món bất kỳ để được dâng lên, và phần lớn được nếm qua vài miếng rồi bỏ. Việc phục vụ được thực hiện theo nguyên tắc "không theo quy luật", nhằm tránh để lộ trình tự có thể bị lợi dụng bởi kẻ xấu.

Ảnh minh họa.

Dưới góc nhìn hiện đại, việc chuẩn bị hàng trăm món ăn mỗi ngày cho một người là điều vô lý và lãng phí. Nhưng trong bối cảnh triều đình phong kiến đầy rẫy hiểm nguy và âm mưu chính trị, mỗi đĩa thức ăn lại là một lớp bảo vệ. Từ Hy Thái hậu, với gần nửa thế kỷ tồn tại nơi đỉnh cao quyền lực, đã dùng chính sự hoang phí ấy để che chắn cho mình, đồng thời củng cố uy thế, kiểm soát nỗi sợ và trung thành từ những người xung quanh.

Những bữa sáng, bữa tối hay bữa phụ với đầy nghi thức không chỉ nuôi sống một người, mà còn trở thành công cụ điều khiển tâm lý, biểu tượng của quyền lực và lời nhắc nhở không lời về địa vị "trên vạn người" của người phụ nữ từng thống trị cả một vương triều.

Từ Hy, xuất thân là một phi tần của Thanh Văn Tông (Hàm Phong Đế), trở thành Thái hậu sau khi sinh ra Hoàng đế Đồng Trị. Bà khôn khéo thao túng triều đình từ hậu cung, trực tiếp hoặc gián tiếp kiểm soát quyền lực quốc gia kể cả khi Đồng Trị và Quang Tự còn tại vị. Giai thoại về bà dày đặc trong sử sách – vừa mang màu sắc chính trị, vừa nhuốm tính huyền thoại – trong đó không ít lần giới sử học chỉ trích bà là một trong những nguyên nhân lớn khiến nhà Thanh suy yếu.

Thanh Phúc