Sống mãi những ca khúc về Người
Bác Hồ - vị Cha già kính yêu của dân tộc với những công lao to lớn và đạo đức cách mạng sáng ngời, tình yêu thương vô bờ bến, từ lâu đã trở thành niềm cảm hứng bất tận của thơ ca, nhạc họa. Những bài ca về Người luôn thiết tha và để lại trong người nghe những cảm xúc tuyệt vời! Mỗi bài ca là một câu chuyện về Người. Mỗi bài ca đều gắn với những khoảnh khắc lịch sử của dân tộc.
Chủ tịch Hồ Chí Minh vui múa hát cùng các cháu thiếu nhi tại Phủ Chủ tịch nhân ngày Quốc tế Thiếu nhi 1-6-1960. Ảnh: TTXVN
Có thể kể đến những bài hát nổi tiếng viết về Bác Hồ như: Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu niên, nhi đồng (Phong Nhã), Bác vẫn cùng chúng cháu hành quân (Huy Thục), Bác Hồ sống mãi với Tây Nguyên (Lê Lôi), Bác Hồ một tình yêu bao la (Thuận Yến), Ca ngợi Hồ Chủ tịch - Người về đem tới niềm vui (Văn Cao), Chúng con canh giấc ngủ của Người (Nguyễn Đăng Nước), Đêm nghe hát đò đưa nhớ Bác (An Thuyên), Đôi dép Bác Hồ (Văn An), Em mơ gặp Bác Hồ (Xuân Giao), Giữa Mạc Tư Khoa nghe câu hò Nghệ Tĩnh (Trần Hoàn), Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người (Trần Kiết Tường), Như có Bác trong ngày đại thắng (Phạm Tuyên)…
Những ca khúc về đất nước, về Đảng, Bác Hồ mà chúng ta hay gọi chung là ca khúc cách mạng luôn có một sức sống trường tồn trong đời sống xã hội. Đặc biệt vào những dịp diễn ra những sự kiện trọng đại của đất nước, như dịp kỷ niệm ngày Giải phóng Điện Biên, Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, thì những ca khúc ấy lại càng được yêu thích, lan truyền trên mọi phương tiện truyền thông, mạng xã hội, tạo nên những luồng năng lượng tích cực. Và thật tự nhiên, những ca khúc thuộc dòng chủ lưu ấy đến nay được những người trẻ làm mới, tiếp tục cho ra đời thêm những tác phẩm, nối dài dòng ca khúc cách mạng.
Những bài hát viết về Người rất rất nhiều, khó có thể kể ra cho hết. Mỗi bài hát ấy, chỉ cần nhắc đến cái tên thôi, đều khiến cho mọi người cảm thấy rưng rưng. Ai cũng có một tuổi thơ và đều từng hát bài hát Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu niên, nhi đồng. Bài hát có những câu đặc tả về Bác mà trẻ em nào cũng thấy thân thương gần gũi:
“Bác chúng em dáng cao cao, người thanh thanh
Bác chúng em mắt như sao, râu hơi dài,
Bác chúng em nước da nâu vì sương gió”…
Viết về sinh nhật Bác thì có bài hát rất thiết tha của nhạc sỹ Hồng Đăng - Thế Bảo mang tên “Quà tháng Năm dâng Người”. Bài hát được viết nhân dịp sinh nhật Bác, năm 1960. Bài hát có đoạn:
Nhìn bầu trời quê hương lung linh nắng chiếu cành hoa xoan
Rộn ràng chân bước, bước đến lớp các em nhỏ quàng khăn
Lòng rộn vui dâng lên chúc Bác sống ngàn năm
Kính yêu Người luôn nhắc nhau nhớ lời Người
Luôn khuyên ta vì nhân dân nâng cao văn hóa
Ngày đêm ta vun muôn ngàn hoa
Quà tháng năm kính dâng người Cha
Từng tiếng hát khắp xa gần thiết tha dâng Người…
Giống như lúa gặt rồi còn để lại rơm thơm, ngay cả trong giây phút Bác Hồ đi xa, cả dân tộc tiếc thương, nhưng đã biến nỗi đau thành sức mạnh. Viết về sự ra đi của Người, có rất nhiều bài hát xúc động như Lời Bác dặn trước lúc đi xa (Trần Hoàn), Miền Nam nhớ mãi ơn Người (Lưu Cầu), Người là niềm tin tất thắng (Chu Minh), Bác vẫn cùng chúng cháu hành quân (Huy Thục)…
Nói về thời điểm sáng tác ca khúc Bác vẫn cùng chúng cháu hành quân, nhạc sỹ Huy Thục chia sẻ trên VOV: “Khi Bác mất, tôi đã cùng những nhạc sĩ quân đội khác có mặt tại Hà Nội để viếng Người. Sau đó, chúng tôi nhanh chóng trở lại chiến trường để cùng chia buồn với những người đồng đội, đồng bào cả dân tộc và cảm nhận sâu hơn về nỗi đau của những người lính đang trực tiếp chiến đấu trên mặt trận. Tôi đã trăn trở, suy nghĩ để viết nên hợp xướng ca khúc “Bác đang cùng chúng cháu hành quân”.
Nhạc sỹ nói: “Với tôi và với những người con đất Việt, Bác vẫn sống mãi trong sự nghiệp giải phóng dân tộc của chúng ta. Bác vẫn đưa đường dẫn lối để những người lính bước đi trên con đường hành quân chiến đấu vì nền độc lập, tự do của dân tộc. Chính vì vậy, mở đầu bài hát, tôi đã viết: “Đêm nay trên đường hành quân ra mặt trận. Trùng trùng đoàn quân tiến bước theo con đường của Bác...”.
Bài hát được hoàn thành ngay trong năm 1969, kịp thời động viên các chiến sỹ vượt lên nỗi đau, ấm lòng hơn mỗi khi cất cao tiếng hát, như thấy Bác vẫn tiếp tục dẫn dắt quân đội ta đi tới chiến thắng.
Nhạc sỹ Chu Minh, tác giả “Người là niềm tin tất thắng” từng chia sẻ với báo chí, ngày 2/9/1969, nhận được tin Bác mất, ông vô cùng buồn bã, đau thương. Dù đã nghĩ sẽ phải viết một ca khúc về Bác nhưng thực sự không biết phải bắt đầu từ đâu.
Sáng ngày 9/9 năm ấy, ông đi viếng Bác. Lúc về, lời điếu của lãnh tụ Cuba Fidel Castro với nội dung “Người ra đi lại là mầm sống vĩnh cửu” đã khiến ông lóe lên ý tưởng trong đầu. Đêm hôm ấy với một cảm xúc xốn xang đến kỳ lạ, ông đã viết ca khúc bất hủ này, một ca khúc mà ngay lời đầu đã khiến ai nấy đều rung động:
“Đất nước nghiêng mình, đời đời nhớ ơn
Tên Người sống mãi với non sông Việt Nam
Lời thề sắt son theo tiếng Bác gọi
Bốn ngàn năm dồn lại hôm nay
Người sống trong muôn triệu trái tim
Hồ Chí Minh, Bác Hồ Chí Minh
Đẹp nhất tên Người rạng rỡ núi sông
Vì độc lập tự do đường lên phía trước rực màu cờ sao
Hồ Chí Minh, Bác Hồ Chí Minh kính yêu
Người là niềm tin tất thắng, sáng ngời…”.
Có một lý giải cho những sáng tác rất hay về Bác Hồ, là phần lớn các nhạc sỹ Việt Nam kể trên đều tham gia kháng chiến và nhiều lần được gặp Bác Hồ nên có những tình cảm đặc biệt sâu sắc về Người. Nhưng hơn thế nữa, sự vĩ đại của Người còn chinh phục bạn bè năm châu, và đã có một thống kê cho rằng, ít nhất có 11 nhạc sỹ nước ngoài đã viết về Bác Hồ của chúng ta.
Bài hát nước ngoài về Bác để lại ấn tượng sâu sắc với tôi và chắc chắn rất nhiều người khác nữa, là The Ballad of Ho Chi Minh, có tên tiếng Việt là Bài ca Hồ Chí Minh, do nhạc sỹ người Anh Ewan MacColl sáng tác và thể hiện vào đúng ngày 7/5/1954, lấy cảm hứng từ chiến thắng Điện Biên Phủ.
“The Ballad of Ho Chi Minh” được nhạc sĩ Ewan MacColl và người bạn đời của mình là nghệ sĩ Mỹ Peggy Seeger đưa đi biểu diễn khắp châu Âu trong các đoàn biểu tình phản đối chiến tranh phi nghĩa ở Việt Nam. Đến năm 1967, khi đoàn văn công Việt Nam được cử đi biểu diễn ở một số nước xã hội chủ nghĩa nhân Đại hội Liên hoan quốc tế ca hát phản kháng chiến tranh, chính ca sĩ (sau này là nghệ sĩ ưu tú) Quang Hưng đã được nghe Ewan MacColl hát và ông đã mang ca khúc ấy về nước cho Phú Ân đặt lời Việt.
Bài hát nhanh chóng lan truyền và đã được nhiều người thể hiện. Có tới 7 thứ tiếng khác nhau để thể hiện bài hát này như tiếng Pháp, Thụy Điển, Tây Ban Nha, Nhật… Tại Việt Nam, Nghệ sỹ Ưu tú Quang Hưng là người hát đầu tiên và thành công nhất bài hát này. Ông từng được vinh dự hát ca khúc này cho Bác Hồ nghe tại Phủ Chủ tịch vào đúng sinh nhật Người. Bài hát có giai điệu dễ hát với phần lời dung dị:
“Lòng thành kính toàn dân gọi Cha già.
Vì Người đã sống để cho muôn người.
Hồ Chí Minh mùa xuân chứa chan bao niềm tin người từ chân lý sinh ra vì thế giới hòa bình”.
Vì sao “thế giới hát về Người, Việt Nam hát về Người”? Đáp án có thể tìm thấy ngay ở lời những bài hát ca ngợi Hồ Chủ tịch:
“Vượt trùng sóng người đi khắp phương trời
Luyện tôi ý chí lòng nuôi căm thù
Hồ Chí Minh mùa xuân chứa chan muôn niềm tin
Người từ chân lý sinh ra vì tự do hòa bình.
Người hiến dâng đời mình vì thế giới hòa bình”…
Trên mỗi chặng đường hôm nay cháu con vẫn luôn thấy Bác ở bên động viên, khích lệ. Chúng ta vẫn hát về Người trong niềm tự hào xúc động dâng tràn, đặc biệt là mỗi lần đất nước gặt hái thành công, chúng ta lại hát vang “Như có Bác trong ngày Đại thắng”!
