Sự bùng nổ xe điện ở Trung Quốc có nguy cơ dẫn tới nhu cầu xăng dầu giảm mạnh
Dấu hiệu của quá trình điện khí hóa và sự thoái lui của xe xăng đang diễn ra ở khắp Trung Quốc.
Doanh số bán xe điện và xe hybrid của Trung Quốc đã đạt đỉnh điểm trong năm nay. Theo Hiệp hội Ô tô chở khách Trung Quốc (CPCA), doanh số bán xe điện và xe hybrid chiếm hơn một nửa doanh số bán lẻ xe từ tháng 7 đến tháng 10 - xu hướng sắp khiến nhu cầu về nhiên liệu vận tải giảm xuống và sẽ tác động lớn đến thị trường dầu mỏ.
Việc xe điện được sử dụng nhanh hơn dự kiến đã làm thay đổi quan điểm của các cơ quan dự báo dầu mỏ tại các công ty năng lượng lớn, ngân hàng trong những tháng gần đây. Không giống như ở Mỹ và châu Âu với mức tiêu thụ đạt đỉnh sau đó là sự ổn định kéo dài, nhu cầu sụt giảm tại Trung Quốc dự kiến sẽ rõ rệt hơn. CITIC Futures Co. dự kiến mức tiêu thụ xăng của Trung Quốc sẽ giảm từ 4% đến 5% mỗi năm cho đến năm 2030.
Ciaran Healy, nhà phân tích dầu mỏ tại Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết: "Tương lai đang đến nhanh hơn ở Trung Quốc… Những gì chúng ta đang thấy hiện nay là kỳ vọng trung hạn đang đi trước thời hạn và điều đó có ý nghĩa đối với hình thái tăng trưởng nhu cầu của Trung Quốc và toàn cầu trong suốt phần còn lại của thập kỷ".
Đối với một thị trường dầu mỏ toàn cầu phụ thuộc vào Trung Quốc như động lực tăng trưởng chính trong phần lớn thế kỷ này, điều đó sẽ làm xói mòn trụ cột tiêu thụ chính. Trung Quốc chiếm gần 20% nhu cầu dầu mỏ trên toàn thế giới và xăng chiếm khoảng 25% trong số đó. Viễn cảnh về sự sụt giảm mạnh từ vận tải cũng đang diễn ra cùng với mức tiêu thụ công nghiệp ảm đạm do tăng trưởng kinh tế chậm lại.
Sự phổ biến ngày càng tăng của xe tải điện, cũng như những xe chạy bằng khí đốt tự nhiên hóa lỏng, cũng đang gây sức ép lên nhu cầu về dầu diesel. UBS Securities Co. cho biết mức tiêu thụ nhiên liệu của Trung Quốc đã đạt đỉnh vào năm 2019 và sẽ giảm 3% đến 5% mỗi năm cho đến năm 2030.
Trong khi đó, vẫn còn rất nhiều điều chưa biết về cách Trung Quốc tiếp nhận xe điện sẽ diễn ra như thế nào, chẳng hạn như liệu có bao giờ đạt được điện khí hóa hoàn toàn hay không và điều đó sẽ có ý nghĩa gì đối với nhu cầu nhiên liệu. Một dấu hỏi khác bao quanh các loại xe hybrid có thể chạy bằng điện hoặc động cơ xăng dự phòng. Xe hybrid chiếm phần lớn mức tăng trưởng doanh số trong vài năm qua, nhưng có rất ít dữ liệu về mức độ mà người lái những chiếc xe này vẫn phụ thuộc vào nhiên liệu động cơ.
IEA nhận thấy "sự điện khí hóa tràn lan trên thị trường đại chúng" có khả năng đẩy nhu cầu xăng dầu của Trung Quốc xuống mức thấp hơn từ năm 2025. Điều này sẽ dẫn đến mức giảm trung bình hàng năm là 2,1% từ năm 2023 đến năm 2030.
Năm nay có thể là "bước ngoặt đối với thị trường dầu tinh chế của Trung Quốc, với mức tiêu thụ xăng đạt đỉnh trước khi giảm nhanh chóng", Luo Yantuo, kỹ sư cao cấp của Viện Kế hoạch và Kỹ thuật của công ty dầu khí PetroChina cho biết.
Trung Quốc đã gieo mầm cho quá trình chuyển đổi sang xe điện hơn một thập kỷ trước khi cung cấp các khoản trợ cấp giúp các nhà sản xuất ô tô có thời gian để mở rộng quy mô sản lượng và giảm chi phí. Các nhà sản xuất xe điện bắt đầu có lãi vào năm 2021 khi sản lượng xe năng lượng mới tăng gần gấp ba lần so với năm trước và hiện đang chuẩn bị vượt mốc 10 triệu lần đầu tiên vào năm 2024.
Theo Anders Hove, nhà nghiên cứu về Trung Quốc tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford, xe năng lượng mới chiếm khoảng 10% tổng số ô tô trên đường hiện nay và dự kiến sẽ vượt quá 20% vào năm 2027 và có thể đạt 100% vào những năm 2040. Ông cho biết nhu cầu dầu của nước này từ các loại xe hạng nhẹ sẽ giảm từ khoảng 3,5 triệu thùng/ngày hiện tại xuống còn 1 triệu thùng/ngày vào năm 2040.
Con đường hướng tới điện khí hóa của Trung Quốc nhanh hơn so với các nền kinh tế khác. Tại Mỹ, xe điện vẫn chỉ chiếm khoảng 10% tổng doanh số bán ô tô và BloombergNEF đã cắt giảm mạnh dự báo tăng trưởng sau chiến thắng của ông Trump trong cuộc bầu cử.
Theo dữ liệu của IEA, mức tiêu thụ xăng ở Mỹ chỉ giảm 12% so với mức đỉnh điểm năm 2004 cho đến năm ngoái. Tại châu Âu với xe chạy bằng xăng và dầu diesel rất phổ biến, mức tiêu thụ của ngành vận tải chỉ giảm 6% so với mức cao năm 2007.
Nhu cầu xăng dầu có khả năng giảm của Trung Quốc do triển khai xe điện mạnh mẽ "hoàn toàn độc đáo ở một số khía cạnh…Tôi không nghĩ có quốc gia nào có cùng tình trạng tương đương như vậy", nhà phân tích Ciaran Healy cho biết.
