Sửa đổi Luật Thi hành án dân sự: Bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và Nhà nước Kỳ 2: Nhiều giải pháp quyết liệt để bộ máy mới vận hành hiệu quả

Tăng cường cho cơ sở, kịp thời tháo gỡ những “điểm nghẽn”

Theo các quyết định do Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành, tại Trung ương, Cục Quản lý THADS gồm 7 đơn vị chuyên môn, tổ chức theo hướng tinh gọn, chuyên sâu và hiện đại: Ban Pháp chế và Nghiệp vụ THADS; Ban Nghiệp vụ thi hành án hành chính và Thừa phát lại; Ban Kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo; Ban Chuyển đổi số và thống kê dữ liệu thi hành án; Ban Kế hoạch - Tài chính; Ban Tổ chức cán bộ; Văn phòng.

Tại địa phương, hệ thống THADS được tổ chức 1 cấp, với 34 cơ quan THADS cấp tỉnh, thành phố, gồm 355 Phòng THADS khu vực (thay thế mô hình cũ có cấp chi cục huyện). Đây là sự kiện có ý nghĩa đặc biệt, đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ trong cải cách tổ chức bộ máy, kiện toàn nhân sự và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, hướng đến xây dựng một hệ thống THADS tinh gọn, hiện đại, hiệu lực và hiệu quả.

Ngay từ những ngày đầu triển khai mô hình cơ quan THADS địa phương 1 cấp, bên cạnh việc tham mưu Lãnh đạo Bộ ban hành hoặc ban hành các văn bản chỉ đạo, quán triệt, hướng dẫn, Cục Quản lý THADS đã thành lập các Tổ công tác khảo sát, nắm bắt thực tiễn tại 14 địa phương kịp thời tháo gỡ những “điểm nghẽn”, đặt ra các giải pháp đồng bộ để mọi hoạt động của hệ thống THADS được thông suốt, trong đó:

Cục cũng đã chỉ đạo THADS tỉnh, thành phố đã ban hành các Quy chế, Quy định nội bộ. Đến tháng 8/2025, 100% cơ quan THADS tỉnh, thành phố đã ban hành các Quy chế, Quy định nội bộ, bảo đảm cơ chế để vận hành tổ chức bộ máy mới. Ban Chỉ đạo THADS các tỉnh, thành cũng được kiện toàn, đến nay, cơ bản các địa phương đã kiện toàn Ban Chỉ đạo THADS cấp tỉnh.

Lãnh đạo Bộ, Lãnh đạo Cục Quản lý THADS, Thủ trưởng các đơn vị thuộc Cục làm Trưởng đoàn đã trực tiếp làm việc với 13 địa phương hướng dẫn đôn đốc các địa phương lớn đạt kết quả thấp thực hiện các giải pháp để hoàn thành chỉ tiêu, nhiệm vụ năm 2025 và đánh giá kết quả triển khai mô hình cơ quan THADS địa phương 1 cấp.

Đưa hệ thống THADS gần dân, sát dân, phục vụ Nhân dân tốt hơn

Năm 2025, trong bối cảnh nhiệm vụ diễn ra với áp lực công việc đặc biệt lớn. Số lượng vụ việc thụ lý trong năm về việc và tiền đều tăng hơn so với năm 2024, trong đó nhiều “đại án” có quy mô chưa từng có trong lịch sử Thi hành án cùng với việc vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp mới nhưng cả nước đã vượt chỉ tiêu Quốc hội giao cả về việc và về tiền. Đã thi hành xong trên 577 nghìn việc, thu trên 150 nghìn tỷ đồng.

Qua đánh giá của Cục Quản lý THADS, đến nay các THADS tỉnh, thành phố hoạt động từng bước ổn định; phần lớn cán bộ lãnh đạo, quản lý và chuyên môn nghiệp vụ đã phát huy được năng lực, bản lĩnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới.

Việc vận hành mô hình cơ quan THADS 1 cấp, bỏ khâu trung gian đã giúp bộ máy cơ quan THADS ở địa phương tinh gọn, quản lý tập trung, cơ cấu lại nguồn nhân lực, tập trung cho đội ngũ chấp hành viên, thẩm tra viên, thư ký và các Phòng THADS khu vực chủ yếu thực hiện công tác chuyên môn, nhiệm vụ tổ chức thi hành án. Nhờ đó, hiệu quả chỉ đạo được nâng lên rõ rệt, quy trình xử lý được rút ngắn, hoạt động kiểm soát trở nên thống nhất, minh bạch, góp phần khắc phục những hạn chế trước đây và phòng ngừa tiêu cực.

Điểm nổi bật của mô hình là đưa hệ thống THADS gần dân, sát dân và phục vụ Nhân dân tốt hơn. Người dân không còn phải xác định cơ quan THADS có thẩm quyền như trước đây mà có thể trực tiếp yêu cầu thi hành án tại bất kỳ Phòng THADS khu vực nào trong phạm vi tỉnh, TP thuận tiện, nhanh chóng.

Trong bối cảnh không còn chính quyền cấp huyện, mô hình mới tạo điều kiện thuận lợi để cơ quan THADS cấp tỉnh phối hợp trực tiếp, hiệu quả với các cơ quan cấp tỉnh trong công tác cưỡng chế, xác minh, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Việc tập trung nguồn lực, biên chế và khối lượng công việc tại cấp tỉnh cũng từng bước nâng cao vị thế của cơ quan THADS, tiệm cận với vai trò, chức năng của các cơ quan ngang cấp Sở, góp phần tăng cường hiệu quả phối hợp liên ngành và thực thi pháp luật tại địa phương.

Đồng thời, với việc tổ chức bộ máy theo mô hình 1 cấp tại địa phương, lược bỏ cấp trung gian, hệ thống THADS cũng tăng cường chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin để rút ngắn, thời gian, nâng cao hiệu quả hoạt động, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp thực hiện các thủ tục THADS.

Qua 3 tháng triển khai, dù còn những khó khăn nhất định, nhưng qua thực tế vận hành cho thấy, bước đầu mô hình mới đã đem lại những hiệu quả nhất định, tạo không gian phát triển mới, thuận lợi hơn cho người dân và cả cơ quan THADS.

Tiếp tục thực hiện Kết luận số 162-KL/TW ngày 06/6/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về Đề án tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống THADS bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả, dự thảo Luật quy định hệ thống THADS bao gồm: Cơ quan quản lý THADS (cơ quan quản lý THADS thuộc Bộ Tư pháp, cơ quan quản lý thi hành án thuộc Bộ Quốc phòng); cơ quan THADS (cơ quan THADS tỉnh, thành phố; cơ quan thi hành án quân khu). Không quy định cơ quan THADS huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh như Luật THADS hiện hành.
Đồng thời, dự thảo cũng bổ sung quy định Thủ trưởng cơ quan THADS trực tiếp thực hiện hoặc ủy quyền cho Phó Thủ trưởng cơ quan THADS thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định; trường hợp cưỡng chế đối với bất động sản hoặc động sản có giá trị lớn thì trước khi chấp hành viên ký hợp đồng dịch vụ đấu giá tài sản phải có sự phê duyệt của Thủ trưởng cơ quan THADS.

Ông Nguyễn Quang Thái Phó Bí thư chuyên trách Đảng ủy Bộ Tư pháp

Ông Nguyễn Quang Thái, Phó Bí thư chuyên trách Đảng ủy Bộ Tư pháp: Mô hình mới đang vận hành tốt, thể hiện qua kết quả thi hành án

Việc tiếp tục hoàn thiện bộ máy và cơ chế quản lý nhà nước về THADS trong bối cảnh hiện nay là cần thiết, là yêu cầu mang tính tất yếu và đã được thể hiện rõ trong dự thảo Luật THADS (sửa đổi). Cơ sở chính trị, pháp lý cho việc này đã được xác định đầy đủ, phù hợp với chủ trương, định hướng cải cách của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Chính phủ.

Về cơ sở thực tiễn, quá trình triển khai nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị thời gian qua đã đem lại những đổi mới rõ rệt. Từ ngày 1/7/2025, mô hình được triển khai theo hướng 1 cấp - cấp tỉnh, không còn cấp huyện bước đầu cho thấy hiệu quả tích cực; mô hình mới đang vận hành tốt, thể hiện qua kết quả thi hành án.

Dự thảo Luật quy định cơ quan THADS gồm hai hệ thống: cơ quan quản lý THADS thuộc Bộ Tư pháp và cơ quan quản lý THADS thuộc Bộ Quốc phòng. Trong đó, cơ quan thuộc Bộ Tư pháp là đơn vị tham mưu, giúp Bộ trưởng thực hiện chức năng quản lý nhà nước về THADS theo quy định của pháp luật và theo sự phân cấp của Bộ. Cơ quan thuộc Bộ Quốc phòng cũng được quy định tương tự. Cả hai cơ quan này đều có tư cách pháp nhân, bảo đảm tính độc lập, thống nhất trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ.

Dự thảo Luật cũng mở rộng phạm vi ủy quyền trong quản lý, điều hành, tạo điều kiện cho Trưởng cơ quan thi hành án cấp tỉnh linh hoạt trong tổ chức công việc, quản lý và chỉ đạo điều hành, qua đó nâng cao hiệu quả hoạt động. Quy định này là cần thiết, nhằm tạo tiền đề pháp lý vững chắc cho công tác THADS trong thời gian tới. Theo đó, Thủ trưởng cơ quan thi hành án có thể trực tiếp thực hiện hoặc ủy quyền cho Phó Thủ trưởng, Trưởng phòng nghiệp vụ, Trưởng phòng thi hành án khu vực hoặc người đứng đầu các phòng chuyên môn khác thực hiện nhiệm vụ, trừ các trường hợp pháp luật quy định không được ủy quyền.

Bà Nguyễn Thị Kim Yến – Trưởng Thi hành án dân sự tỉnh Phú Thọ: “Ổn định tổ chức, siết kỷ cương, lấy đoàn kết làm nền tảng để bứt phá”

Ba tháng vừa qua là giai đoạn thử thách đối với toàn hệ thống Thi hành án dân sự nó chung và đối với Thi hành án dân sự tỉnh Phú Thọ nói riêng. Khi thực hiện sáp nhập các đơn vị hành chính, khối lượng công việc vẫn rất lớn, trong khi tổ chức bộ máy, biên chế, phương thức quản lý đều phải điều chỉnh lại cho phù hợp. Có những thời điểm, công chức phải kiêm nhiệm nhiều phần việc, làm thêm giờ; cơ sở vật chất, trang thiết bị chưa đồng bộ; tâm lý cán bộ, công chức cũng có phần dao động trước sự thay đổi về mô hình tổ chức. Tuy nhiên, khó khăn cũng là cơ hội để chúng tôi nhìn lại, sắp xếp lại và phát huy nội lực của toàn ngành.

Bà Nguyễn Thị Kim Yến – Trưởng Thi hành án dân sự tỉnh Phú Thọ

Ngay từ những ngày đầu, chúng tôi xác định phải làm thật tốt công tác tư tưởng, giữ ổn định nội bộ và củng cố niềm tin của đội ngũ. Khi con người yên tâm, tổ chức mới có thể vận hành hiệu quả. Bên cạnh đó, lãnh đạo Thi hành án dân sự tỉnh đã ý thức rất rõ rằng — nếu không có những giải pháp căn cơ, đồng bộ và kịp thời, bộ máy mới sẽ khó vận hành hiệu quả. Vì vậy, lãnh đạo Thi hành án dân sự tỉnh Phú Thọ đã tập trung chỉ đạo một cách bài bản, toàn diện nhưng có trọng tâm, trọng điểm, lấy “ổn định để phát triển, kỷ cương để hiệu quả” làm phương châm xuyên suốt.

Trước hết, chúng tôi kiện toàn tổ chức theo hướng tinh gọn nhưng hiệu lực, hiệu quả. Toàn bộ cơ cấu 5 phòng chuyên môn và 17 khu vực Thi hành án được rà soát, sắp xếp lại chức năng, nhiệm vụ rõ ràng; phân công công việc cụ thể đến từng vị trí, từng chấp hành viên, bảo đảm không chồng chéo, không bỏ sót nhiệm vụ. Việc này giúp nâng cao tính chủ động, đề cao trách nhiệm cá nhân, đồng thời phát huy vai trò điều hành thống nhất của cơ quan Thi hành án dân sự tỉnh.

Bên cạnh đó, chúng tôi đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành theo hướng “gần cơ sở, sát thực tiễn”. Lãnh đạo tỉnh không ngồi chỉ đạo trên giấy, mà trực tiếp xuống các khu vực, dự họp, tháo gỡ vướng mắc cùng cơ sở. Mô hình “khu vực chủ động – linh hoạt – hiệu quả” được hình thành từ thực tiễn đó, giúp mỗi khu vực phát huy quyền chủ động trong xử lý vụ việc, đề xuất biện pháp phù hợp từng địa bàn. Chính cách làm này đã tạo chuyển biến rõ rệt về chất lượng thi hành án, đặc biệt là các vụ việc có giá trị lớn, kéo dài.

Một giải pháp quan trọng nữa là tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính gắn với xây dựng văn hóa công vụ mới. Chúng tôi quán triệt rõ: “kỷ cương là sức mạnh của tổ chức”, do đó mọi hành vi, tác phong, lề lối làm việc đều được chuẩn hóa; người đứng đầu phải nêu gương, công chức phải có trách nhiệm, trung thực và tận tụy. Cùng với đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong chỉ đạo, quản lý, báo cáo và theo dõi hồ sơ thi hành án được đẩy mạnh, giúp công tác điều hành nhanh gọn, minh bạch và chính xác hơn.

Nhờ những giải pháp căn cơ đó, kết quả bước đầu rất tích cực, chỉ sau thời gian ngắn, bộ máy đã vận hành ổn định; tinh thần, trách nhiệm và tính chuyên nghiệp của công chức được nâng lên rõ rệt. Nhiều vụ việc tồn đọng, kéo dài được tập trung giải quyết dứt điểm. Tỷ lệ thi hành án có điều kiện và số tiền thu hồi đều tăng so với cùng kỳ năm trước.

Nhưng điều đáng quý hơn là tinh thần đoàn kết, đổi mới, thống nhất, sự chủ động trong thực thi nhiệm vụ đã trở thành nét văn hóa mới của toàn ngành. Chúng tôi tin rằng, với nền tảng này, Thi hành án dân sự tỉnh Phú Thọ sẽ tiếp tục phát huy kết quả đạt được, hoàn thành xuất sắc các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao, góp phần xây dựng nền tư pháp ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại, vì Nhân dân phục vụ.

(Còn tiếp)

Bình An - T.Nguyễn - T.Quyên