Sửa Nghị quyết 98 - mở đường cho TP.HCM bứt phá

Chính phủ đã có tờ trình gửi Quốc hội (QH), Ủy ban Thường vụ QH dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết (NQ) 98/2023 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM, để xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 10 này.

TS Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai NQ98 của QH, nhìn nhận hơn hai năm qua, NQ98 đã mang lại nhiều kết quả rõ nét, tạo hành lang thể chế quan trọng giúp TP.HCM phục hồi và tăng trưởng mạnh mẽ. Tuy nhiên, trước yêu cầu phát triển mới với không gian đô thị mở rộng, TP cần được “nâng cao năng lực cạnh tranh thể chế” để tiếp tục bứt phá, hiện thực hóa các mục tiêu mà Đại hội Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 đề ra.

. Phóng viên: Thưa ông, qua hơn hai năm thực hiện NQ98, ông đánh giá những “cú hích” mạnh mẽ nào đã làm thay đổi kinh tế - xã hội TP.HCM?

+ TS Trần Du Lịch : Sau hơn hai năm triển khai, NQ98 đã mang lại nhiều kết quả tích cực và rõ nét. TP.HCM đã triển khai được 36/44 nhóm cơ chế, chính sách đi vào cuộc sống, qua đó góp phần quan trọng vào quá trình phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19. Đồng thời, tạo nền tảng quan trọng cho giai đoạn phát triển mới trong không gian đô thị mở rộng sau khi TP.HCM hợp nhất với hai tỉnh Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu.

Tất nhiên, Nghị quyết 98 không phải “cây đũa thần” có thể giải quyết ngay mọi vấn đề phát triển của TP.HCM. Những kết quả đạt được trong phục hồi kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng, tăng thu ngân sách… trước hết đến từ môi trường kinh tế vĩ mô thuận lợi, sự chỉ đạo sát sao của Trung ương, cùng với nỗ lực lớn của hệ thống chính trị và đặc biệt là tinh thần năng động, sáng tạo của người dân, doanh nghiệp TP.

NQ98 đã đóng vai trò là một động lực thể chế quan trọng, tạo hành lang pháp lý mới, giúp TP.HCM chủ động và linh hoạt hơn trong điều hành, phát triển. Nhiều nội dung của NQ98 đã đi vào cuộc sống một cách cụ thể và hiệu quả.

Có thể thấy rõ điều này ở việc mở rộng phân cấp, phân quyền cho cấp quận, cấp TP trực thuộc; trong chính sách xã hội, tiền lương, thu nhập, tổ chức bộ máy, hay các cơ chế quản lý khoa học công nghệ, huy động nguồn lực đầu tư…

Nhiều dự án theo các mô hình TOD (phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng), BT (hình thức hợp đồng xây dựng - chuyển giao), PPP (đối tác công tư) được HĐND TP.HCM phê duyệt, đã xác định một số dự án trọng điểm để kêu gọi đầu tư và đang từng bước đi vào thực tế.

Đặc biệt, một số nội dung thực tiễn triển khai từ TP.HCM đã được luật hóa trong các văn bản quy phạm pháp luật mới như Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Đầu tư… cho thấy tác động lan tỏa của NQ98 không chỉ ở phạm vi TP mà còn góp phần hoàn thiện thể chế chung của cả nước.

. Vậy lý do gì TP.HCM phải đề xuất sửa đổi, bổ sung NQ98, thưa ông?

+ Thực tiễn phát triển của TP.HCM, đặc biệt là sau khi mở rộng không gian hành chính đã đặt ra nhiều vấn đề mới vượt ra ngoài khuôn khổ của nghị quyết hiện hành.

QH đã cho phép áp dụng NQ98 cho toàn bộ không gian mới của TP, song để TP.HCM thật sự bứt phá trong vai trò một siêu đô thị cần có những cơ chế mạnh mẽ, đột phá hơn, phù hợp với tầm vóc và vị thế mới.

Chính vì vậy, TP.HCM đã được Chính phủ chỉ đạo và sự hỗ trợ của các bộ, ngành Trung ương đề xuất “nâng cấp” NQ98 trong tình hình mới. Việc sửa đổi lần này tập trung vào ba nội dung lớn, mang tính động lực.

Trước hết là mở rộng và cụ thể hóa danh mục dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược phù hợp với tiềm năng, thế mạnh của TP mới cùng tiêu chí, quy trình tuyển chọn nhà đầu tư chiến lược.

Điểm mới nổi bật thứ hai là việc bổ sung một điều mới về thành lập khu thương mại tự do TP.HCM. Đây là đề án mang tính đột phá, trước mắt thí điểm tại khu vực cảng Cái Mép Hạ gắn với hệ thống cảng biển Cái Mép - Thị Vải là bước tiến quan trọng trong hình thành mô hình “khu kinh tế đặc biệt kiểu mới” cho TP.

Nội dung thứ ba là mở rộng phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho chính quyền TP.HCM, nhất là trong các lĩnh vực đầu tư công, quy hoạch, thu hồi đất, quản lý phát triển đô thị theo mô hình TOD và tổ chức bộ máy hành chính.

Tôi cho rằng nếu QH thông qua các nội dung sửa đổi, bổ sung nói trên, cùng với NQ188 về phát triển đường sắt đô thị, NQ222 về trung tâm tài chính quốc tế, TP.HCM sẽ có bộ công cụ pháp lý đồng bộ, đủ mạnh, thuận lợi để bước vào giai đoạn phát triển mới, xứng đáng với vị thế đầu tàu kinh tế và trung tâm động lực của cả nước.

. Như ông vừa chia sẻ, có một số nội dung TP.HCM vẫn chưa thực sự triển khai đi vào cuộc sống?

+ Một số cơ chế, chính sách trong NQ 98 vẫn chưa phát huy hết hiệu lực như kỳ vọng, chủ yếu do vướng mắc ở khâu hướng dẫn và sự chậm đồng bộ trong các quy định pháp luật hiện hành.

Chẳng hạn, cơ chế thí điểm về thị trường tín chỉ carbon đã được quy định nhưng đến nay vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể của các bộ, ngành về tiêu chí, quy trình thực hiện. Hay chính sách phát triển điện mặt trời mái nhà là một chủ trương rất tốt, song lại phải chờ quy định quản lý thống nhất của ngành điện, dẫn đến địa phương không thể chủ động triển khai.

Riêng cơ chế thu hút nhà đầu tư chiến lược đang được đề xuất sửa đổi, bổ sung hiện nay có danh mục ngành, lĩnh vực thu hút khá hẹp và chưa thật sự phù hợp với điều kiện mới sau khi không gian TP được mở rộng. Chính vì vậy, lần sửa đổi này TP.HCM đã đề xuất mở rộng danh mục ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược, đồng thời quy định rõ tiêu chí lựa chọn, quy trình xét chọn và trách nhiệm của chính quyền TP trong phê duyệt, quản lý dự án…

. Vậy ông kỳ vọng việc sửa đổi lần này sẽ giúp TP.HCM có các thể chế tương thích với quy mô siêu đô thị ra sao?

+ Việc sửa đổi NQ98 lần này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vì nó diễn ra đúng thời điểm TP.HCM đang khẩn trương triển khai hai nhiệm vụ có tính nền tảng. Thứ nhất là điều chỉnh quy hoạch kinh tế - xã hội ba địa phương sau sáp nhập thành một quy hoạch tích hợp trên không gian phát triển mới. Thứ hai là điều chỉnh quy hoạch chung của TP.HCM - cơ sở pháp lý quan trọng để xác định hướng phát triển không gian đô thị, triển khai các dự án đầu tư hạ tầng trọng điểm, chiến lược.

Cả hai quy hoạch này nếu chỉ dừng ở tầm định hướng thì chưa đủ, mà cần có thể chế mạnh để vận hành và hiện thực hóa quy hoạch, biến ý tưởng quy hoạch thành kết quả cụ thể và đó chính là vai trò của NQ98 sửa đổi, bổ sung.

Tôi ví dụ với tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, đây là dự án mang tính liên kết vùng rất quan trọng nhưng để triển khai được, TP.HCM cần cơ chế chủ động hơn từ NQ98 sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện.

. Sau khi QH thông qua NQ98 sửa đổi, bổ sung, những việc đầu tiên TP.HCM phải làm là gì, thưa ông?

+ Ngoài danh mục đầu tư chiến lược quy định ngay trong nghị quyết, đề nghị phân cấp cho HĐND TP quyền bổ sung danh mục các dự án đầu tư chiến lược phù hợp với tình hình thực tiễn. Do vậy, cụ thể hóa các dự án thuộc danh mục đầu tư chiến lược cần phải làm ngay sau khi nghị quyết được thông qua, nhằm xúc tiến kêu gọi nhà đầu tư chiến lược, đặc biệt trong các ngành gắn với chuyển đổi xanh, đổi mới sáng tạo, hạ tầng số, logistics…

Song song đó, dự án khu thương mại tự do tại Cái Mép Hạ cũng cần được xúc tiến ngay. Đây là một trong những nội dung đột phá lớn của nghị quyết, có thể trở thành động lực tăng trưởng mới của TP.HCM và cả vùng, giúp định hình vai trò TP.HCM là trung tâm logistics, tài chính, thương mại quốc tế.

Ngoài hai nhiệm vụ trọng tâm đó, những nội dung đang triển khai và chưa triển khai được ở NQ98 hiện hành phải được tiếp tục thực hiện. Bởi đó đều là những nội dung rất có ý nghĩa trong bối cảnh TP.HCM cần đẩy mạnh thu hút đầu tư, phục vụ cho mục tiêu chuyển đổi kép của TP, tức chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, vươn tới các mục tiêu, tầm nhìn mà Đại hội Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 đã đặt ra.

. Xin cảm ơn ông.

Nội dung: LÊ THOA - Thiết kế: NGUYỆT NHI - KIM ANH