Suy tim – bài toán lớn của hệ thống y tế

Suy tim từ lâu được giới chuyên môn ví như “chiến trường cuối cùng” của các bệnh lý tim mạch. Nhận định này được PGS.TS.BS Đỗ Doãn Lợi - Chủ tịch Phân hội Suy tim Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội Tim mạch Việt Nam nhấn mạnh tại Hội nghị khoa học toàn quốc về suy tim được tổ chức mới đây. Theo ông, hầu hết các bệnh lý tim mạch nếu không được kiểm soát hiệu quả đều có thể tiến triển đến suy tim – giai đoạn bệnh không chỉ đe dọa tính mạng mà còn gây suy giảm nghiêm trọng chất lượng sống của người bệnh

Trên toàn cầu, suy tim ảnh hưởng 1–2% dân số. Tại Việt Nam, Bộ Y tế ước tính khoảng 1,6 triệu người mắc suy tim. Bệnh tim mạch chiếm gần một phần ba số ca tử vong, đồng thời tạo gánh nặng kinh tế lớn khi chi phí điều trị mỗi đợt nội trú trung bình 7,5 triệu đồng và nhiều bệnh nhân phải nhập viện nhiều lần. Suy tim là tình trạng tim không bơm đủ máu đáp ứng nhu cầu oxy của cơ thể.

Đặc biệt nguy hiểm là suy tim cấp – tình trạng các triệu chứng suy tim nặng lên nhanh chóng, buộc người bệnh phải nhập viện cấp cứu. TS.BS Phạm Minh Tuấn - Viện Tim mạch Quốc gia (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, suy tim cấp là nguyên nhân hàng đầu gây nhập viện ở người trên 65 tuổi, với tỷ lệ tử vong khi nhập viện từ 4–10%, và tỷ lệ tử vong trong vòng một năm sau xuất viện lên tới 25–30%

Suy tim cấp có thể xuất hiện đột ngột ở người chưa từng được chẩn đoán suy tim, hoặc xảy ra trên nền suy tim mạn tính khi bệnh mất bù. Người bệnh thường xuất hiện khó thở dữ dội, thở nhanh, vật vã, không nằm được, thậm chí rơi vào tình trạng phù phổi cấp với cảm giác “chết đuối trên cạn”. Trong các trường hợp nặng, huyết áp tụt, tay chân lạnh, rối loạn ý thức và sốc tim có thể xảy ra nếu không được can thiệp kịp thời.

Theo các chuyên gia, nguyên nhân gây suy tim cấp rất đa dạng, bao gồm nhồi máu cơ tim cấp, viêm cơ tim, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn, tắc động mạch phổi, rối loạn nhịp tim, nhiễm trùng nặng hoặc người bệnh không tuân thủ điều trị. BS Phạm Minh Tuấn nhấn mạnh: suy tim cấp là một tình trạng cấp cứu thực sự, người bệnh tuyệt đối không tự ý điều chỉnh thuốc đang sử dụng mà cần đến ngay cơ sở y tế để được đánh giá và xử trí đúng cách.

Trước gánh nặng ngày càng lớn của suy tim, cách tiếp cận trong quản lý và điều trị bệnh đang có những thay đổi căn bản. BS Đỗ Doãn Lợi cho biết, y học tim mạch đang chuyển từ điều trị “đồng loạt” sang y học chính xác và cá thể hóa, tận dụng dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và các thiết bị theo dõi từ xa để quản lý bệnh nhân liên tục, phát hiện sớm các đợt cấp và giảm tái nhập viện. Một số bệnh viện tại Việt Nam đã tham gia các chương trình quản lý suy tim của Hội Tim mạch châu Âu (ESC) và được công nhận là Trung tâm Chất lượng Chuẩn về Suy tim, cho thấy khả năng tiệm cận các tiêu chuẩn quốc tế trong điều trị bệnh lý này.

PGS.TS.BS Nguyễn Tri Thức - Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, Bộ đang triển khai xây dựng 12 cơ sở dữ liệu chuyên ngành y tế, trong đó tim mạch và suy tim là những lĩnh vực được ưu tiên. Khi các hệ thống này hoàn thiện, ngành y tế sẽ có công cụ theo dõi chi tiết số lượng bệnh nhân mắc bệnh mạn tính, tình trạng sử dụng thuốc, hiệu quả điều trị, qua đó hỗ trợ hoạch định chính sách, phân bổ nguồn lực và đào tạo nhân lực hiệu quả hơn. Ông Thức nhấn mạnh, hai trụ cột quan trọng hiện nay là cá thể hóa điều trị và chuyển đổi số, đồng thời khẳng định vai trò then chốt của y tế cơ sở trong quản lý lâu dài các bệnh mạn tính như suy tim.

Các chuyên gia cho rằng suy tim hoàn toàn có thể làm chậm tiến triển và kiểm soát tốt nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng. Việc kiểm soát huyết áp, đường máu, mỡ máu; điều trị triệt để bệnh động mạch vành; bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia; duy trì lối sống lành mạnh và tuân thủ điều trị là những yếu tố then chốt giúp giảm nguy cơ suy tim và cải thiện tiên lượng cho người bệnh.

Đức Trân