Theo nhiều chuyên gia, so với nhiều quốc gia trên thế giới, thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với đồ uống có cồn của Việt Nam hiện hành vẫn còn khá thấp, chưa phát huy hết tác dụng điều tiết sản xuất, tiêu dùng các hàng hóa, dịch vụ không được khuyến khích của thuế TTĐB. Do vậy, trong thời gian tới, vẫn cần tiếp tục tăng thuế suất đối với rượu, bia theo các chủ trương, chiến lược của Đảng và Nhà nước đã đề ra.
Theo thống kê, mỗi năm có hàng ngàn vụ buôn lậu thuốc lá bị phát hiện, hàng triệu bao thuốc lá bị tịch thu và tiêu hủy. Mặc dù hình phạt cho các hành vi liên quan đến thuốc lá lậu là rất nặng, nhưng biên độ lợi nhuận lên đến 400 - 500% nên tình trạng buôn lậu mặt hàng này liên tục tái diễn.
Nếu thuế tăng sốc thì thuốc lá lậu cũng tăng theo, lúc đó các mục tiêu của Chính phủ về giảm thiểu tỉ lệ hút thuốc và tăng thu ngân sách sẽ không được đảm bảo.
Nhiều ý kiến lo ngại, thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) thuốc lá tăng sốc và không có lộ trình hợp lý sẽ khiến sản lượng thuốc lá hợp pháp giảm đột ngột, các doanh nghiệp phải cắt giảm sản xuất, đóng cửa, để lại nhiều hệ lụy cho toàn bộ chuỗi cung ứng và xã hội.
Bộ Tài chính vừa gửi Bộ Tư pháp hồ sơ thẩm định dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Trong đó, với thuốc lá điếu, dự thảo giữ nguyên mức thuế suất 75% và bổ sung mức thuế tuyệt đối theo lộ trình tăng từng năm trong giai đoạn 2026-2030 với 2 phương án.
Có mối liên hệ giữa việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá và nguồn cung thuốc lá lậu trên thị trường cũng như sự biến động của nguồn thu ngân sách nhà nước.
Việt Nam cần tham khảo thêm kinh nghiệm quốc tế để vạch ra lộ trình và phương thức tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với sản phẩm thuốc lá.
Việc tăng thuế suất đối với sản phẩm thuốc lá đột ngột có thể đem lại các 'tác dụng phụ' không mong muốn, do đó cần xây dựng theo lộ trình hợp lý.