Tâm thế nào trước cuộc đổi thay lớn? - Bài 2: Chọn tâm – thế đúng

Tháo dỡ sức ì

Suốt một thời gian dài dư luận xã hội sôi nổi thảo luận, liệu rằng học đại học có phải là con đường duy nhất dẫn đến thành công cho các bạn trẻ? Nhìn chung, câu trả lời được đại đa số ý kiến chấp nhận là học đại học là một trong những lựa chọn có nhiều ưu điểm, nhưng không phải là duy nhất. Nhưng đó chỉ là bề nổi của vấn đề, còn nguyên nhân sâu xa của việc người người nhất quyết cho con em mình học đại học là để có bằng cấp, nhiều cơ hội việc làm và mong muốn lớn nhất là được vào làm việc ở khu vực công, mà dân gian gọi nôm na là “làm quan”.

Quan niệm học để “làm quan” đã ăn sâu vào nếp nghĩ của nhiều người, qua nhiều thế hệ, không dễ gột rửa tức thì. Nguồn gốc sâu xa của vấn đề này là cách thức lựa chọn nhân tài từ thời kỳ phong kiến với chế độ khoa cử. Một khi việc “dùi mài kinh sử” có kết quả là “vinh quy bái tổ”, thì thân phận, số phận của một cá nhân có thể chỉ một bước đã hoàn toàn thay đổi, lên tột đỉnh thành công. Và khi “một người làm quan, cả họ được nhờ” thì đó dĩ nhiên là một lựa chọn quá ư lý tưởng. Áp lực càng lớn khi bộ máy khu vực công ngày càng phình to, có cả những biến tướng tiêu cực bằng mọi cách để chen chân vào hệ thống này.

Chưa xa, thậm chí vẫn còn hiện hữu trong suy nghĩ của không ít người, có được một công việc ở khu vực công là một mục tiêu phấn đấu. Bởi đã vào làm cán bộ, công chức, viên chức thì sẽ hưởng được chế độ “biên chế suốt đời”, tức là sự ổn định, kèm theo đó là rất nhiều cơ hội để phấn đấu, thăng tiến bởi kiểu gì thì “sống lâu cũng lên lão làng”. Cũng từ tâm thế ấy, nhiều người chọn cố thủ, giữ ghế, dùng mọi cách để “tồn tại”, trước khi “cờ đến tay để phất”. Thậm chí là suy nghĩ lệch lạc, làm ít sai ít, làm nhiều sai nhiều, không làm không sai, để dù chỉ là “sáng cắp ô đi, chiều cắp ô về”, nhưng khi đánh giá, xếp loại hằng năm vẫn tròn trịa, vẫn hoàn thành tốt, thậm chí xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Tất nhiên, không thể đánh đồng tất cả, nhưng rõ ràng những vấn đề ấy đã tạo nên sức ì lớn của hệ thống bộ máy khu vực công, kìm hãm các nhân tố tích cực và cả sự phát triển chung của xã hội. Nếu không tháo dỡ được những quan niệm, định kiến cố hữu về việc làm; mở rộng đường biên cho những lựa chọn, mục tiêu lớn trong cuộc sống mỗi cá nhân; không có sự chuẩn bị đầy đủ về năng lực tri thức, phẩm chất đạo đức, kỹ năng nghề nghiệp, thái độ sống tích cực… hoàn toàn có thể sẽ là một cuộc khủng hoảng, một sự bế tắc thật sự khi đối diện với những đổi thay lớn như với cuộc cách mạng về sắp xếp tổ chức, tinh gọn đội ngũ nhân lực hiện nay.

Theo quan niệm của nhiều người trẻ, xã hội hiện đại mở ra rất nhiều lựa chọn nghề nghiệp. (Trong ảnh: Giáo viên Trường Mầm non Hoàng Oanh vẫn ngày ngày mang nhiệt huyết, trí tuệ cống hiến cho sự nghiệp giáo dục ở môi trường tư thục).

Có thể tin tưởng vào thành công của cuộc cách mạng lần này ở khía cạnh cốt lõi. Đó là khi vai trò, vị trí của khu vực tư nhân được khẳng định đã mở ra nhiều lựa chọn hơn cho thị trường lao động, việc làm. Mọi người bắt đầu chấp nhận thực tế rằng, làm việc ở khu vực công hay khu vực tư đều chỉ là một lựa chọn, và để đi tới thành công, lựa chọn nào cũng phải trải qua thử thách về nội lực, ý chí và bản lĩnh của mỗi cá nhân.

Thành công - Không có con đường duy nhất

Từng gắn bó những năm tháng tuổi trẻ với màu áo xanh của tổ chức Đoàn, chị Trần Thị Vân, người sáng lập và là Hiệu trưởng Trường Mầm non Hoàng Oanh, chia sẻ: “Thời gian hoạt động trong tổ chức Đoàn vẫn là một phần thanh xuân đầy ý nghĩa trong tôi. Những năm tháng gắn bó với Đoàn giúp tôi rèn giũa các yếu tố: trưởng thành, bản lĩnh, tinh thần cống hiến và khả năng lãnh đạo. Nếu được chọn lại, tôi vẫn sẽ gắn bó với Đoàn, vì chính những trải nghiệm ấy đã giúp tôi có được tư duy sáng tạo, linh hoạt và quyết tâm theo đuổi từ những điều nhỏ đến những điều lớn lao hơn”.

Nói về lựa chọn có thể gọi là bước ngoặt đối với bản thân là xin nghỉ công tác để thành lập Trường Mầm non tư thục Hoàng Oanh, chị Vân cho biết: “Tôi từng là một người mẹ đi tìm trường cho con và nhận ra những điều mình mong muốn chưa thật sự trọn vẹn. Thay vì chờ đợi, tôi quyết định tự tạo nên một môi trường giáo dục mà mình tin tưởng. Hoàng Oanh ra đời từ đó - không chỉ là trường học mà còn là nơi nuôi dưỡng tuổi thơ hạnh phúc”.

Trong cuộc trò chuyện, chị Vân nghiệm ra rằng: “Xã hội hiện đại mở ra rất nhiều lựa chọn nghề nghiệp. Thành công không còn bó hẹp trong khu vực công như quan niệm trước đây. Điều quan trọng là mỗi người phải xác định được đam mê, rèn luyện năng lực và sẵn sàng thích ứng với thay đổi. Dám thử, dám làm và có trách nhiệm với lựa chọn của mình - đó mới là yếu tố quyết định thành công”.

Nắm bắt xu hướng giáo dục mới, Trường Mầm non Hoàng Oanh tạo điều kiện cho trẻ sớm tiếp cận với ngoại ngữ, với hình thức vừa học vừa chơi, tạo sự hứng thú trong từng tiết học.

Là người từng gắn bó với khu vực công, chị Vân cho rằng cuộc cách mạng về sắp xếp tổ chức bộ máy đang được triển khai quyết liệt hiện nay đã mở ra cơ hội cho những người dám bước ra khỏi vùng an toàn. Đây là lúc mỗi người có thể mạnh dạn theo đuổi lý tưởng, tạo ra giá trị thực sự và thành công theo cách của riêng mình.

“Hoàng Oanh là một hành trình dám nghĩ, dám làm và dám thay đổi. Hy vọng câu chuyện này truyền cảm hứng đến những ai đang chuẩn bị phá bỏ lớp kén thường ngày của mình để trở thành một chú bướm thật ấn tượng và thành công”, chị Vân gởi gắm.

Với Tiến sĩ Trịnh Huỳnh An, hiện là Phó hiệu trưởng Trường Đại học Bình Dương, Giám đốc Phân hiệu Đại học Bình Dương tại Cà Mau, thành công là một quá trình trui rèn, phấn đấu không ngừng nghỉ. Tiến sĩ An tâm sự: “Sinh ra thuộc thế hệ 8X, 9X có lẽ hầu hết mọi người đều rất quan tâm và chắt chiu những cơ hội để được làm việc trong môi trường Nhà nước. Ngược lại với số đông, sau khi tốt nghiệp đại học, mình quyết định học tiếp tục lên thạc sĩ và lựa chọn làm việc tại trường đại học tư thục”.

Khó khăn lớn nhất đối với Trịnh Huỳnh An có lẽ là vượt qua được những quan niệm cũ về môi trường tư nhân: thiếu ổn định, dễ sa thải và không có “lương hưu”.... Trong bối cảnh hơn 10 năm trước, môi trường tư nhân chưa nhận được đánh giá tốt từ xã hội, nhưng gia đình vẫn đồng hành, hỗ trợ và tạo điều kiện ủng hộ Trịnh Huỳnh An theo đuổi lựa chọn của bản thân.

Thành công đến với Tiến sĩ Trịnh Huỳnh An và được cô đọng bằng những chia sẻ tâm đắc: “Theo tôi, môi trường Nhà nước hay tư nhân đều giúp người lao động có thể hoàn thiện bản thân và phát triển những phẩm chất riêng. Để trụ vững trong bất kỳ môi trường nào thì cũng cần có các yếu tố kiến thức - kỹ năng - thái độ”.

Tiến sĩ Trịnh Huỳnh An chia sẻ: “Để trụ vững trong bất kỳ môi trường nào cũng cần có các yếu tố kiến thức - kỹ năng - thái độ”. (Trong ảnh: Sinh viên Phân hiệu Trường Đại học Bình Dương tại Cà Mau rèn luyện kỹ năng qua các CLB năng khiếu).

Đại học Bình Dương hướng đến triết lý giáo dục HỌC - HỎI - HIỂU - HÀNH. Mỗi cá nhân phải không ngừng học hỏi để hoàn thiện bạn thân. Phải hỏi để học, hỏi để hiểu và khi hiểu đúng mới thực hành hiệu quả. Với triết lý trên, nhà trường bên cạnh đào tạo kiến thức còn định hướng hình thành phẩm chất cần thiết cho người lao động và người học về tinh thần trách nhiệm và phẩm chất cần thiết trong thế giới mở.

“Để tồn tại và phát triển, mỗi con người phải có năng lực tự thân trong lao động sáng tạo, lao động hiệu quả mới tạo ra những sản phẩm vật chất, tinh thần có chất lượng để đảm bảo nhu cầu cuộc sống của bản thân, gia đình, xa hơn là đóng góp cho cộng đồng và xã hội”, Tiến sĩ Trịnh Huỳnh An chia sẻ.

Một kỷ nguyên mới của đất nước phồn vinh, hạnh phúc cần có sự thay đổi lớn để cởi bỏ sức ì; khơi dậy, giải phóng sức mạnh của mỗi cá nhân, lan tỏa thành sức mạnh của toàn xã hội. Mọi người, mọi công việc đều có vai trò, trách nhiệm góp phần vào mục tiêu lớn lao ấy. Thành công không chỉ là đích đến mà còn là một quá trình và không có con đường duy nhất nào, một công thức chung nào để áp dụng cho tất cả mọi người. Suy đến cùng, tất cả chỉ là những lựa chọn và sự dũng cảm dấn thân, đi tới cùng với lựa chọn của chính mình bằng tâm - thế đúng đắn. Và khi có đủ ý chí, bản lĩnh, nội lực, sự thích ứng và khát vọng vươn lên thì bất cứ ai cũng có thể vươn đến thành công.

Mộng Thường –Hải Nguyên