Tăng cường kiểm tra, giám sát, minh bạch trong kinh doanh bảo hiểm

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm. Ảnh: Q. KHÁNH

Cắt, giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh

Tại Phiên họp sáng 03/11, Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm đã được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10.

Trình bày Tờ trình Dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, việc ban hành Luật nhằm cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm; đơn giản hóa thủ tục hành chính; tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc cấp thiết.

So với Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành, Dự thảo Luật sửa đổi 25 điều. Trong đó, Dự thảo đã cắt, giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh tại 7 điều. Cụ thể là, bãi bỏ xác nhận của cơ quan quản lý nước ngoài về việc doanh nghiệp không vi phạm quy định nghiêm trọng; bãi bỏ các điều kiện trước khi chính thức hoạt động; lược bỏ một số điều kiện, tiêu chuẩn chung đối với người quản lý, người kiểm soát; lược bỏ một số điều kiện hoạt động đại lý bảo hiểm, cấp phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp môi giới và cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm.

Dự thảo cũng sửa đổi nội dung hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, sức khỏe; hoàn thiện quy định về vốn trên cơ sở rủi ro theo hướng cho phép áp dụng song song hai mô hình vốn trên cơ sở rủi ro và biên khả năng thanh toán để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị nguồn lực và nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin… bổ sung nguyên tắc đầu tư của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm để bảo đảm hoạt động đầu tư được an toàn và hiệu quả…

Băn khoăn chuyện hợp đồng bảo hiểm quá dài, tư vấn sai lệch

Thảo luận tại Tổ về Dự án Luật, nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm đến nội dung của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và đề nghị Dự thảo Luật cần hoàn thiện nội dung này, tránh rủi ro pháp lý cho người tham gia bảo hiểm.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy đề nghị bổ sung nguyên tắc về tính minh bạch của hợp đồng bảo hiểm. Ảnh: VPQH

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Thái Nguyên) chia sẻ, đại biểu đã mượn một số hợp đồng bảo hiểm của các hãng khác nhau về nghiên cứu, nhưng với một người có kinh nghiệm làm luật mà đọc vẫn “thực sự khó hiểu”.

“Mỗi hợp đồng bảo hiểm dài mấy chục trang với nhiều từ ngữ chuyên ngành về tài chính, bảo hiểm. Vì khó hiểu, người mua bảo hiểm thường ủy thác niềm tin vào đội ngũ tư vấn viên, nhiều khi là bạn bè, người quen của mình” - đại biểu nêu thực tế và đề nghị khi sửa Luật này cần quan tâm thêm những quy định liên quan nội dung trong các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ.

Trong đó, ngoài yêu cầu bảo đảm về tính trung thực tuyệt đối, cần bổ sung nguyên tắc về tính minh bạch của hợp đồng bảo hiểm. Từ quy định có tính nguyên tắc, có thể giao Bộ Tài chính quy định chi tiết để thiết kế những nội dung của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và các doanh nghiệp bảo hiểm căn cứ vào đó chấp hành, nhằm đảm bảo quyền lợi của người tham gia bảo hiểm.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải cũng cho hay, cử tri phản ánh rất nhiều về tình trạng “đóng tiền vào thì dễ nhưng rút ra rất khó”. Nhiều người thậm chí nản vì phải thực hiện các điều khoản trong hợp đồng với những phụ lục đi kèm rất dài nên chấp nhận mất luôn khoản tiền đã đóng.

“Chúng tôi thường xuyên làm công tác nghiên cứu và pháp luật mà để đọc và hiểu hợp đồng bảo hiểm cũng rất khó. Vì vậy, Luật sửa đổi phải làm rõ nguyên tắc có đóng có hưởng và hưởng phải dễ dàng” - bà Hải nhấn mạnh.

Ở khía cạnh khác, đại biểu Nguyễn Danh Tú (An Giang) phân tích, người môi giới bảo hiểm phải là trung gian để bảo đảm quyền lợi cho người mua bảo hiểm. Tuy nhiên, thực tế, người môi giới lại được hưởng các hoa hồng, phí môi giới từ công ty bảo hiểm, dẫn đến nhiều trường hợp tư vấn những điểm có lợi cho các công ty bảo hiểm, đặc biệt những điều kiện loại trừ trách nhiệm cho công ty bảo hiểm; những điều kiện chưa có lợi cho người mua bảo hiểm thường có thể sẽ cung cấp không đầy đủ, chung chung, khái quát.

Điều này dẫn đến, trong quá trình triển khai thực hiện hợp đồng bảo hiểm, có những trường hợp phải đóng bảo hiểm kéo dài, dẫn đến những vụ kiện bảo hiểm, hủy bảo hiểm. Căn cứ vào điều khoản hợp đồng, có thể có những người mua bảo hiểm không có đủ kiến thức chuyên môn, cuối cùng rơi vào tình trạng loại trừ trách nhiệm của doanh nghiệp, dẫn đến người mua không được hưởng quyền lợi, cũng có thể mất đi phí đóng bảo hiểm trước đó.

Đại biểu Tú đề nghị, Dự thảo Luật cần bổ sung các điều khoản quy định ràng buộc chặt chẽ hơn trách nhiệm của các doanh nghiệp cung cấp bảo hiểm, cũng như của người môi giới nhằm đảm bảo quyền lợi của người mua bảo hiểm, đặc biệt các điều khoản trong hợp đồng.

Tăng cường kiểm tra chuyên ngành, giám sát rủi ro

Các đại biểu cũng đề nghị cần bổ sung, tăng cường cơ chế kiểm tra, giám sát để bảo vệ an toàn tài chính hệ thống, niềm tin người tham gia bảo hiểm và ngăn chặn các hành vi tiêu cực; tạo nên nền tảng pháp lý để thị trường bảo hiểm Việt Nam phát triển theo hướng an toàn, chuyên nghiệp trong hội nhập quốc tế.

Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh đề nghị hoàn thiện khung pháp lý và chế tài, phạm vi, quy trình, tần suất hậu kiểm đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Ảnh: VPQH

Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (Khánh Hòa) đồng tình việc Dự thảo Luật quy định tổ chức kiểm toán độc lập, công ty tư vấn hoặc chuyên gia được thuê phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, khách quan của số liệu, tài liệu đánh giá và ý kiến.

Tuy nhiên, để ngăn chặn tiêu cực, lạm quyền trong quản lý nhà nước, Cơ quan soạn thảo cần rà soát quy định về trách nhiệm pháp lý của cơ quan quản lý nhà nước trong việc giám sát, kiểm tra; đồng thời, bổ sung quy định, cơ quan quản lý nhà nước phải có trách nhiệm pháp lý nếu có hành vi thiếu khách quan hoặc cố ý che giấu sai phạm hoặc chấp thuận các hoạt động không đúng quy định.

Các đại biểu cũng đồng tình cao với định hướng đổi mới phương thức quản lý nhà nước, chuyển trọng tâm từ tiền kiểm hành chính sang hậu kiểm dựa trên rủi ro. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh (Lào Cai) cho rằng, quy định hiện nay mới chỉ dừng ở mức nguyên tắc, chưa nêu rõ quy trình, tiêu chí lựa chọn, tần suất, phương pháp và trách nhiệm trong thực hiện hậu kiểm, gây khó khăn cho tính thống nhất và khả thi khi áp dụng. Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo bổ sung quy định về cơ chế thực hiện hậu kiểm bao gồm nguyên tắc lựa chọn đối tượng, quy trình cơ bản, trách nhiệm của tổ chức được thuê và cơ chế công bố kết quả; giao cho một cơ quan chức năng cụ thể hướng dẫn chi tiết phương pháp, tần suất thực hiện.

Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh (Ninh Bình) nêu rõ, cơ chế kiểm soát hậu kiểm dựa trên hai nguyên tắc: Thứ nhất, cơ quan quản lý phải tăng cường năng lực giám sát, thanh tra và xử lý vi phạm. Thứ hai, yêu cầu các cơ quan bảo hiểm nâng cao tính tuân thủ và trách nhiệm giải trình.

Do đó, đại biểu đề nghị nghiên cứu hoàn thiện khung pháp lý và chế tài, phạm vi, quy trình, tần suất hậu kiểm. Cùng với đó, nghiên cứu rà soát nội dung để đảm bảo cơ chế về nguyên tắc hậu kiểm, ứng dụng công nghệ trong hậu kiểm để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và nhận diện các rủi ro tiềm ẩn, phục vụ hậu kiểm.

Đồng thời, rà soát cơ chế bảo vệ khách hàng theo hướng thiết lập kênh tiếp nhận và xử lý khiếu nại tập trung, minh bạch, đảm bảo quyền lợi của người tham gia bảo hiểm được ưu tiên hàng đầu để biến khiếu nại của khách hàng thành công cụ để hậu kiểm hiệu quả.

Trong khi đó, đại biểu Lê Thanh Hoàn (Đoàn Thanh Hóa) đề nghị Dự thảo Luật cần có thêm quy định để nhân viên ngân hàng không tham gia vào lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ, phi nhân thọ để tránh gây phiền hà cho nhiều khách hàng không có nhu cầu nhưng “bị ép” phải mua bảo hiểm./.

Đ. KHOA