Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá để giảm gánh nặng bệnh tật

Ảnh minh họa: THX/TTXVN

Thạc sĩ, bác sỹ Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cho biết, thuốc lá là yếu tố nguy cơ chính gây các bệnh tim mạch, hô hấp và nhiều loại ung thư, gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe của phụ nữ, trẻ em cũng như người hút đã được các nghiên cứu chỉ rõ.

Hơn 45 triệu người Việt Nam đang có nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến thuốc lá. Đặc biệt, phần lớn người tử vong vì bệnh do thuốc lá đều đang trong độ tuổi lao động - độ tuổi đóng góp nhiều nhất cho tăng trưởng kinh tế. Gánh nặng bệnh tật do thuốc lá sẽ còn rõ rệt hơn trong 10 - 20 năm tới nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời.

Việc tiêu thụ thuốc lá không chỉ gây hại cho sức khỏe cá nhân mà còn kéo theo những hệ lụy nghiêm trọng về mặt kinh tế, môi trường và xã hội.

Mỗi năm, tổng chi phí y tế và tổn thất lao động do các bệnh liên quan đến thuốc lá gây ra đã lên tới 108.000 tỷ đồng, tương đương 1,14% GDP. Đây là một con số đáng báo động - gấp 5 lần so với nguồn thu thuế thuốc lá mang lại cho ngân sách.

Bên cạnh đó, rác thải từ thuốc lá như tàn thuốc, bao bì, nhựa từ đầu lọc... cũng gây ra tổn thất môi trường nghiêm trọng, với tổng chi phí ước tính gần 99.000 tỷ đồng/năm, tương đương 1,04% GDP. Điều đó có nghĩa là, chỉ riêng việc tiêu dùng thuốc lá đã gây thiệt hại cho nền kinh tế Việt Nam hơn 2% GDP mỗi năm.

Mặc dù những tác hại của thuốc lá đã được chứng minh rõ ràng, nhưng tốc độ điều chỉnh thuế thuốc lá tại Việt Nam vẫn chậm. Việc giãn lộ trình tăng thuế đến năm 2027 và với mức tăng chưa đủ mạnh sẽ bỏ lỡ cơ hội cứu sống nhiều người khỏi bệnh tật, tử vong vì các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá, bỏ lỡ việc tăng nguồn thu cho y tế và phát triển, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Bà Sandra Mullin, Phó Chủ tịch cao cấp Ban truyền thông Tổ chức Y tế cộng đồng toàn cầu Vital Strategies đánh giá, việc Quốc hội Việt Nam sắp xem xét thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) là một cơ hội lớn về y tế và kinh tế cho đất nước. Đây là một cơ hội "hai trong một" hết sức quan trọng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và củng cố nền kinh tế quốc gia thông qua việc tăng mạnh thuế thuốc lá.

“Việc tăng thuế sẽ giúp giảm tỷ lệ hút thuốc cũng như mức độ tổn hại sức khỏe do thuốc lá gây ra, đồng thời tạo thêm nguồn thu lớn cho ngân sách nhà nước để đầu tư vào các ưu tiên quan trọng. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính rằng, nếu giá bán lẻ sản phẩm thuốc lá tăng 10%, mức tiêu thụ có thể giảm từ 4 - 5%”, bà Sandra Mullin nhấn mạnh.

Việc giảm tỷ lệ hút thuốc và hạn chế tổn hại sức khỏe trong tương lai sẽ đạt hiệu quả cao nhất ở nhóm người trẻ tuổi - những người nhạy cảm hơn với thay đổi giá - từ đó góp phần xây dựng lực lượng lao động khỏe mạnh, năng suất và mang lại một tương lai thịnh vượng hơn cho đất nước.

Theo các chuyên gia WHO, các nhà sản xuất và tiếp thị sản phẩm thuốc lá thường đưa ra các tuyên bố sai lệch nhằm phản đối việc tăng thuế thuốc lá. Họ thậm chí cho rằng tăng thuế thuốc lá sẽ khiến người hút chuyển sang sử dụng thuốc lá nhập lậu. Tuy nhiên, bằng chứng cho thấy giá cả không phải là yếu tố quyết định việc tiêu thụ thuốc lá lậu ở Việt Nam. Người hút thuốc tại Việt Nam trước đây đã không chuyển sang sử dụng thuốc lá nhập lậu đắt tiền hơn khi giá thuốc lá hợp pháp tăng và việc tăng thuế thuốc lá sẽ không làm thay đổi đáng kể tình hình buôn lậu thuốc lá…

Có thể nói, việc sử dụng thuốc lá tại Việt Nam đang gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe và đời sống của người dân, đồng thời cản trở tiến trình phát triển kinh tế bền vững. Áp dụng các biện pháp cải cách thuế thuốc lá mạnh mẽ ngay từ bây giờ sẽ mở đường cho một tương lai khỏe mạnh hơn, đặc biệt đối với thế hệ trẻ, và góp phần thúc đẩy sự thịnh vượng kinh tế cho Việt Nam trong những năm tới. Cải cách thuế thuốc lá mang lại cơ hội lớn về y tế và kinh tế cho Việt Nam.

BT (TTXVN)