Tạo động lực phát triển từ phân cấp, phân quyền

Hội nghị tập huấn chuyên sâu về phân quyền, phân cấp và phân định thẩm quyền trong các lĩnh vực quản lý nhà nước thuộc Bộ Công Thương diễn ra ngày 27/6/2025 và được trực tuyến tới hơn 2.000 điểm cầu trên phạm vi cả nước.

Vào cuộc với trách nhiệm cao nhất, nỗ lực lớn nhất

Hội nghị này của Bộ Công Thương mang ý nghĩa hết sức quan trọng khi ngày 1/7/2025 được xác định là mốc thời gian các đơn vị hành chính mới sẽ chính thức vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Đây thực sự là cuộc cách mạng tái cấu trúc toàn diện từ không gian lãnh thổ đến thể chế, bộ máy, con người.

Không chỉ có vậy cuộc cách mạng này bên cạnh việc tạo những động lực mới, nguồn lực mới cho phát triển vẫn cần bảo đảm sự thông suốt mọi hoạt động quản lý từ Trung ương tới các cấp hành chính cơ sở, phù hợp với xu thế quốc tế, mang tính hiện đại và hướng đến hiệu quả quản trị cao hơn. Trên hết là tạo ra động lực, niềm tin và kỳ vọng lớn lao cho toàn dân tộc.

Trong bối cảnh đổi mới mô hình tăng trưởng và cải cách thể chế, việc phân cấp, phân quyền, phân định rõ thẩm quyền trong lĩnh vực Công Thương đang trở thành yêu cầu cấp thiết, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý, giảm tải cho Trung ương và phát huy vai trò chủ động của địa phương.

Việc phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền các lĩnh vực thuộc Bộ Công Thương góp phần tạo động lực phát triển. Ảnh minh họa.

Nhận rõ vai trò và trách nhiệm của mình, thực hiện nhiệm vụ được giao, Bộ Công Thương đã khẩn trương xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 139/2025/NĐ-CP về quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương và Nghị định số 146/2025/NĐ-CP quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại.

Đặc biệt cùng với sự ra đời của hai nghị định trên, Bộ Công Thương đã kịp thời ban hành thông tư, văn bản thuộc ngành Công Thương hướng dẫn các địa phương triển khai thực hiện.

Được biết công tác hoàn thiện các văn bản này một mặt với chất lượng cao nhất, một mặt bảo đảm đúng tiến độ Trung ương yêu cầu đã được Bộ Công Thương từ Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, lãnh đạo Bộ và lãnh đạo các đơn vị chức năng thuộc Bộ hết sức quan tâm và dành ưu tiên cao nhất.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên với lịch công tác hết sức bận rộn vẫn dành từng thời gian họp với lãnh đạo các đơn vị trực thuộc trong việc quán triệt các chỉ đạo xây dựng các văn bản thực hiện. Đồng thời yêu cầu người đứng đầu các đơn vị thuộc Bộ vào cuộc với tinh thần trách nhiệm cao nhất, nỗ lực lớn nhất.

Tăng tính chủ động, rõ trách nhiệm

Có thể nói những lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương có đặc thù nổi bật là đa ngành, đa lĩnh vực, có phạm vi điều tiết rộng từ sản xuất công nghiệp, năng lượng, thương mại từ trong nước đến xuất nhập khẩu.

Không gian hoạt động quản lý với khối lượng công việc ngày càng lớn, yêu cầu và cũng như đòi hỏi về tốc độ xử lý cao, mô hình quản lý mà các chuyên gia gọi là “tập trung quyền lực” đã tỏ rõ tính không phù hợp.

Phân cấp và phân quyền hợp lý giúp giảm áp lực hành chính, rút ngắn quy trình ra quyết định, tạo điều kiện để địa phương tự chủ xử lý những vấn đề mang tính đặc thù, từ cấp phép đầu tư, quy hoạch cụm công nghiệp đến xúc tiến thương mại và phát triển thị trường nội địa cùng hàng loạt vấn đề thuộc lĩnh vực của ngành Công Thương trên những không gian địa lý, không gian hành chính mới.

Thêm nữa là một trong những mục tiêu quan trọng của phân định thẩm quyền là khắc phục tình trạng chồng chéo, đùn đẩy hoặc bỏ trống trách nhiệm, bỏ trống "trận địa" quản lý giữa Trung ương và địa phương.

Khi được trao quyền đi kèm với trách nhiệm, các tỉnh, thành sẽ chủ động hơn trong triển khai chính sách, đồng thời chịu trách nhiệm rõ ràng về kết quả. Bộ Công Thương vì thế cũng có điều kiện chuyển vai trò từ “giải quyết vụ việc” để xắn tay vào “kiến tạo chính sách”, kiểm tra, giám sát tổng thể toàn ngành.

Phân cấp, phân quyền hiệu quả còn nhằm tạo dựng đòn bẩy phát triển kinh tế vùng. Mỗi địa phương, mỗi vùng kinh tế đều có thế mạnh riêng, sở trường riêng trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại và năng lượng Khi được trao quyền linh hoạt, các tỉnh, các vùng có thể chủ động huy động nguồn lực, quy hoạch phát triển cụm ngành, xây dựng thương hiệu sản phẩm vùng thay vì chờ sự phê duyệt từ Trung ương như lâu nay. Sẽ không còn níu kéo, ỷ lại, hoặc bám giữ tư duy "hóng" từ xa.

“Đúng vai, thuộc bài”, “trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt” và “rõ người, rõ trách nhiệm, rõ hiệu quả” là những vấn đề thời sự hàng đầu trong thể chế, trong quản lý và vận hành bộ máy của đất nước và luôn được lãnh đạo Đảng, Nhà nước hết sức quan tâm cũng như quyết liệt trong chỉ đạo.

Việc phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền trong những lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương cũng như các bộ, ngành thành viên Chính phủ chính là những bước đi đầu tiên song hết sức cần thiết để cụ thể hóa những chỉ đạo này của Trung ương.

Phân quyền nhưng không buông lỏng vai trò quản lý

Việc phân cấp, phân quyền và phân định rõ thẩm quyền trong ngành Công Thương không chỉ là cải cách về bộ máy, mà là bước chuyển về tư duy quản trị, hướng đến một nền kinh tế năng động, tự chủ và phát triển hài hòa giữa các vùng miền, góp phần khơi dậy và nhân lên sức sáng tạo, sự năng động của từng vùng, từng địa phương ra tới cả nước.

Đi kèm với phân cấp là yêu cầu tăng cường giám sát và xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả. Bộ Công Thương sẽ tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp lý, hướng dẫn kỹ thuật thống nhất và nâng cao năng lực cán bộ địa phương.

Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ số, dữ liệu ngành cần được đẩy mạnh để bảo đảm tính minh bạch và kết nối thông tin giữa Trung ương - địa phương - doanh nghiệp. Điều này giúp giảm thiểu sai sót, giám sát hiệu quả hơn mà không cần can thiệp sâu vào từng quyết định địa phương.

Đây cũng là cơ hội để đổi mới quản trị ngành trong kỷ nguyên số. Bởi phân cấp, phân quyền không phải là mục tiêu cuối cùng mà là tạo dựng công cụ để xây dựng một nền quản trị ngành và liên ngành mang tính hiện đại, linh hoạt, minh bạch.

Trong bối cảnh chuyển đổi số, Bộ Công Thương cần đóng vai trò trung tâm dữ liệu điều hành, định hướng chính sách. Đồng thời cung cấp nền tảng dùng chung cho các địa phương thực hiện đồng bộ các chức năng: Từ quản lý đầu tư công nghiệp, thương mại điện tử đến điều phối thị trường hàng hóa, vận hành hệ thống năng lượng quốc gia cũng như các lĩnh vực quản lý khác.

Bộ Công Thương cần tiếp tục dẫn dắt tiến trình phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền theo hướng chủ động, bài bản, gắn với chuyển đổi số và cải cách thể chế để làm nền tảng cho sự phát triển công nghiệp, thương mại và năng lượng bền vững cho đất nước trong giai đoạn tới.