Tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho phát triển, ứng dụng và chuyển giao công nghệ cao

Theo Tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày, Luật Công nghệ cao (CNC) được ban hành năm 2008, là đạo luật đầu tiên và duy nhất điều chỉnh lĩnh vực này. Sau hơn 16 năm, Luật CNC bộc lộ nhiều hạn chế trong ưu đãi, danh mục công nghệ, khu CNC và tổ chức thực hiện, đòi hỏi sửa đổi toàn diện để khắc phục bất cập và thúc đẩy phát triển.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày Tờ trình tại Kỳ họp. Ảnh: Quochoi.vn

Việc đề xuất xây dựng Luật Công nghệ cao (sửa đổi) nhằm: thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về việc hoàn thiện hành lang pháp lý thúc đẩy phát triển CNC phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045 và hội nhập quốc tế trong tình hình mới; triển khai thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, giao các thẩm quyền quản lý nhà nước cho các cấp chính quyền địa phương trong thúc đẩy phát triển CNC, nhất là khu CNC. Đồng thời, đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch, khả thi, tránh chồng chéo với hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành và tháo gỡ vướng mắc, rào cản về phát triển công nghệ cao hiện nay.

Bố cục Dự thảo Luật CNC (sửa đổi) gồm 6 chương và 27 điều, giảm 8 điều và có sự thay đổi về cấu trúc, hình thức so với Luật CNC hiện hành. Phạm vi điều chỉnh quy định về hoạt động CNC, chính sách, biện pháp khuyến khích, thúc đẩy hoạt động CNC.

Dự thảo Luật CNC (sửa đổi) bao gồm 6 nhóm chính sách. Chính sách 1: Hoàn thiện khái niệm và tiêu chí về CNC; Chính sách 2: Thiết kế lại hệ thống các chính sách và đối tượng hưởng chính sách ưu tiên, ưu đãi, hỗ trợ đầu tư; Chính sách 3: Khuyến khích phát triển hệ sinh thái CNC; Chính sách 4: Bổ sung quy định về các mô hình khu CNC, đô thị CNC; Chính sách 5: Bổ sung và hoàn thiện các quy định quản lý nhà nước về CNC, cơ chế quản lý, kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả; Chính sách 6: Bổ sung các quy định về yêu cầu chuyển đổi số toàn diện hoạt động CNC.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải trình bày báo cáo thẩm tra. Ảnh: Quochoi.vn

Dự thảo Luật được thiết kế theo nguyên tắc đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường hậu kiểm, chuyển đổi số toàn diện trong công tác quản lý và hoạt động CNC. Thay đổi tư duy quản lý theo hướng quản lý hiệu quả, không quản lý quá trình. Thu hút nguồn đầu tư ngoài ngân sách nhà nước cho CNC thông qua việc khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, tài trợ kinh phí cho nghiên cứu, phát triển CNC, công nghệ chiến lược, sản phẩm CNC, sản phẩm công nghệ chiến lược. Kế thừa tối đa những nội dung của Luật CNC 2008 đã được triển khai có hiệu quả trong thời gian qua.

Báo cáo thẩm tra dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải nhận định,,Ủy ban cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành dự án Luật theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Đối với các nội dung cụ thể, về Chính sách của Nhà nước đối với phát triển công nghệ cao và công nghệ chiến lược (Điều 4), Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, dự thảo Luật đã quy định nhiều chính sách ưu đãi, hỗ trợ, thu hút và khuyến khích đối với các hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực CNC. Tuy nhiên, cần làm rõ hơn về nguồn lực bảo đảm cũng như cơ chế phối hợp giữa các cơ quan trong triển khai; cần quy định chỉ áp dụng các ưu đãi trong hoạt động sản xuất CNC trong thời gian doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chí theo quy định.

Về tiêu chí xác định được ưu tiên đầu tư phát triển và CNCL (Điều 5), Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, bổ sung tiêu chí cụ thể mang tính định lượng (đóng góp giá trị gia tăng, số bằng sáng chế, tiêu chuẩn hạ tầng, trình độ nhân lực,...) để đảm bảo tính khả thi, công bằng. Đồng thời, bổ sung Danh mục công nghệ cao được ưu tiên đầu tư phát triển, làm căn cứ xác định sản phẩm, dự án CNC được khuyến khích phát triển, được ưu tiên trong hoạt động chuyển giao công nghệ.

Quang cảnh Kỳ họp. Ảnh: Quochoi.vn

Về nghiên cứu và phát triển CNC, CNCL (Điều 11, 12),Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định ưu đãi, hỗ trợ khi nghiên cứu, phát triển “công nghệ lõi”, “công nghệ mở” (khoản 3 Điều 11); được tài trợ, hỗ trợ kinh phí từ quỹ phát triển khoa học và công nghệ cho hoạt động nghiên cứu sáng tạo CNC (khoản 4, khoản 6 Điều 11); Đề nghị rà soát quy định tại khoản 1 Điều 12 dự thảo Luật đảm bảo không chồng chéo với quy định tại Điều 61 Luật Khoa học, Công nghệ & Đổi mới sáng tạo về việc bố trí 3% ngân sách Nhà nước cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Về chính sách hỗ trợ, ưu đãi trong thực hiện thử nghiệm và trình diễn CNC, CNCL (khoản 3 Điều 13), báo cáo thẩm tra đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định về miễn trừ, giảm nhẹ trách nhiệm dân sự, hành chính đối với trường hợp thử nghiệm đúng quy trình nhưng gặp rủi ro từ những nguyên nhân khách quan; đồng thời làm rõ điều kiện ưu tiên tại điểm đ khoản 3 (như ưu tiên về giá, năng lực kỹ thuật) để bảo đảm minh bạch và thống nhất với Luật Đấu thầu...

Nguyễn Vũ