Tạo siêu vắc-xin ngừa hơn 20 loại cúm

Tạo siêu vắc-xin ngừa hơn 20 loại cúm dựa trên công nghệ vắc-xin ngừa Covid. Ảnh: MSN.

“Các nhà khoa học vừa tạo ra một loại siêu vắc-xin có thể chống lại mọi chủng cúm đã biết và sử dụng công nghệ tương tự được sử dụng trong các mũi tiêm ngừa Covid”, trang tin Gentside cho hay.

“Bước đột phá lớn”

Vắc-xin đột phá này đã được tiến hành thử nghiệm - chưa thực hiện ở trên người - đã cung cấp khả năng bảo vệ rộng rãi chống lại 20 phân nhóm cúm A và B trong các thử nghiệm trên động vật. Giáo sư John Oxford, nhà virus học Đại học Queen Mary (London, Anh) cho biết, loại vắc-xin mới được phát triển tại Đại học Pennsylvania, Mỹ là một “bước đột phá lớn”.

Liều vắc-xin là hai mũi tiêm, sử dụng công nghệ mRNA từng được tiêm đại trà trong đại dịch ngừa Covid của hai hãng dược Moderna và Pfizer. Vắc-xin hoạt động bằng cách cung cấp những hướng dẫn để “dạy” các tế bào tạo ra nhiều bản sao của protein xuất hiện trên mọi bề mặt của virus cúm.

Quá trình đó giúp cơ thể ghi nhớ cách nhận biết và chống lại bất kỳ kẻ “xâm lược” từ bên ngoài nào mang protein này trong tương lai. Hy vọng rằng, vắc-xin khi phổ cập sẽ cung cấp cho mọi người một mức độ miễn dịch cơ bản để giảm số ca nhập viện và tử vong mỗi năm vì các chủng cúm.

Thuốc cũng giúp loại bỏ việc phát triển các mũi tiêm phòng hằng năm trước mùa cúm. Hiện tại, vắc-xin được quyết định dựa trên: Loại virus cúm nào đang gây bệnh cho người dân trước mùa cúm sắp tới; mức độ lây lan của những virus đó; và cơ thể được trang bị tốt như thế nào để đối phó với những virus cúm đó dựa trên mũi tiêm của mùa trước.

Điều trên xảy ra trong bối cảnh đợt bùng phát dịch cúm lớn nhất ở Mỹ trong hơn một thập kỷ qua, khiến các bệnh viện và trường học trên toàn quốc phải đóng cửa. Dòng H3N2 hiện đang hoành hành và có xu hướng ảnh hưởng nặng nề nhất đến người già và trẻ nhỏ. Cho đến nay, vẫn chưa có vắc-xin phòng bệnh nhiễm H3N2.

Giảm bệnh nặng và nguy cơ tử vong

“Có một “cơ hội rất tốt” khi hoạt động ở người, hàng nghìn sinh mạng có thể được cứu sống nhờ các mũi tiêm. Tiềm năng là rất lớn, và tôi nghĩ rằng đôi khi chúng ta đánh giá thấp những loại virus đường hô hấp này”, Giáo sư Jonh Oxford, nhà virus học Đại học Queen Mary (London, Anh) cho hay.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), các nhà khoa học đã có một số động thái để bắt đầu phát triển một loại vắc-xin nhưng vẫn chưa có sự đồng thuận để sản xuất hàng loạt.

Mặc dù vắc-xin mới có thể ngăn chặn các đại dịch cúm trong tương lai nhưng nó sẽ không phải là một viên đạn bạc, bởi vì thuốc sẽ làm giảm bệnh nặng và nguy cơ tử vong nhưng không ngăn ngừa hoàn toàn các bệnh nhiễm trùng.

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Y khoa Pennsylvania (Mỹ) mới chỉ thử nghiệm vắc-xin này trên chuột và chồn sương, đồng thời đang thiết kế các thử nghiệm trên người với bộ dữ liệu đầu tiên có thể được đưa ra trong vòng sáu tháng tới. Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng, mức độ kháng thể do vắc-xin tạo ra vẫn không thay đổi trong ít nhất bốn tháng ở những con vật được thử nghiệm.

Tác giả chính của nghiên cứu, Tiến sĩ Scott Hensley, Giáo sư vi sinh vật học tại Trường Đại học Y khoa Pennsylvania cho biết: Ý tưởng ở đây là có một loại vắc-xin cung cấp cho con người mức độ trí nhớ miễn dịch cơ bản trước các chủng cúm đa dạng, do đó sẽ có ít người mắc bệnh và tử vong hơn khi đại dịch cúm tiếp theo xảy ra. “Chúng tôi nghĩ rằng, vắc-xin này có thể làm giảm đáng kể khả năng bị nhiễm cúm nặng”, Tiến sĩ Scott Hensley nói.

Phòng Thí nghiệm Jab mới sử dụng một phần của mã di truyền gọi là mRNA, đưa ra hướng dẫn cho các tế bào cho phép chúng tạo ra bản sao của cái gọi là protein hemagglutinin xuất hiện trên bề mặt virus cúm. Những chất này kích thích phản ứng miễn dịch nơi cơ thể tạo ra và ghi nhớ các kháng thể đối với từng loại virus cúm.

Các loại thuốc tiêm phòng cúm hiện nay không thể làm được điều này, vì chúng dựa vào một phần vật chất nhỏ bé của chủng cúm đã suy yếu. Việc tiêm vắc-xin này không được kỳ vọng sẽ ngăn chặn hoàn toàn việc lây nhiễm bệnh cúm, nhưng nó sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng và tử vong do các biến thể mới của virus. Và điều này có nghĩa là mọi người sẽ được chủng ngừa một cách hiệu quả chống lại 20 loại bệnh cúm trong một lần.

Hai loại vắc-xin Covid của Moderna và Pfizer-BioNTech đều là những mũi tiêm dựa trên mRNA - một công nghệ ít được sử dụng trước khi được đưa vào dòng chính trong đại dịch. Víctor Jiménez Cid, Giáo sư khoa vi sinh và ký sinh trùng, Đại học Complutense (Madrid, Tây Ban Nha) cho biết: “Đây là điểm nhấn lớn đầu tiên đưa ra chiến lược thành công cho một loại vắc-xin dựa trên công nghệ mRNA “phổ cập” chống lại bệnh cúm. “Do đó, loại vắc-xin này sẽ ngăn ngừa, ngoài bệnh cúm theo mùa... các virus đại dịch mới có thể xuất hiện”, Giáo sư Cid nói.

Nỗi lo tình trạng thiếu thuốc

Không có siêu vắc-xin, trẻ em hằng năm thường bị dịch cúm hoành hành. Ảnh: gentside

Các bác sĩ cảnh báo nước Mỹ đang cạn kiệt 4 loại thuốc kháng sinh và thuốc cảm cúm .dành cho trẻ khi chúng phải chịu gánh nặng của “bệnh dịch tăng gấp ba lần”. Nước Mỹ đang thiếu bốn loại thuốc kháng sinh và thuốc hô hấp quan trọng dành cho trẻ em, khi những kẻ gây bệnh theo mùa quay trở lại sau giãn cách.

Các quan chức y tế đã tuyên bố tình trạng thiếu amoxicillin, một loại kháng sinh quan trọng được sử dụng để điều trị các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn như viêm phổi, nhiễm trùng đường hô hấp và viêm họng.

Tuy nhiên, các bác sĩ tại đây cũng đang báo cáo nguồn dự trữ của Augmentin - một loại thuốc kháng sinh sử dụng amoxicillin cùng với axit clavulanic - Tamiflu, thuốc cảm cúm được sử dụng phổ biến nhất ở các bệnh viện Hoa Kỳ và albuterol, một loại thuốc hít cho bệnh hen suyễn và để giảm các triệu chứng phổi khác.

Các bậc cha mẹ ở Mỹ cho biết, họ đã dành hàng giờ đồng hồ đi từ nhà thuốc này sang tiệm thuốc khác để tìm kiếm các loại thuốc cho con họ. Sự thiếu hụt đang được thúc đẩy bởi nhu cầu tăng cao. Một số bệnh viện dành cho trẻ em đã đạt 100% công suất khi tỷ lệ nhiễm RSV và cúm - cả hai đều gây tử vong cho trẻ nhỏ - tăng lên mức cao nhất trong một thập kỷ cho thời điểm này trong năm.

Theo Gentside

Nguyễn Hưng