Tập trung quy định các cơ chế thực sự vượt trội, tránh mở rộng tùy tiện

Chiều 4/12, tiếp tục Phiên họp thứ 52, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên họp

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên họp

Dự án giải quyết ùn tắc giao thông, ngập úng, ô nhiễm môi trường được áp dụng cơ chế khẩn cấp

Trình bày Tờ trình của Chính phủ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự thảo Nghị quyết quy định nhiều chính sách nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính qua việc phân cấp thẩm quyền, tích hợp nhiều bước thực hiện song song.

Về phân cấp thẩm quyền quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư, dự thảo Nghị quyết quy định dự án thuộc thẩm quyền Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ theo các quy định hiện hành được giao cho HĐND thành phố hoặc Chủ tịch UBND thành phố quyết định/chấp thuận chủ trương đầu tư; HĐND thành phố ban hành riêng quy trình, thủ tục rút gọn, linh hoạt.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình của Chính phủ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô

Để rút gọn quy trình lập và điều chỉnh quy hoạch: Chỉ lập một Quy hoạch tổng thể Thủ đô tích hợp toàn bộ các quy hoạch hiện nay; điều chỉnh các loại quy hoạch của Thủ đô theo trình tự rút gọn và tiến hành đồng thời với thủ tục chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án; cho phép phê duyệt quy hoạch chi tiết khác với quy hoạch phân khu, đồng thời cập nhật khi điều chỉnh quy hoạch phân khu.

Trong đó, để giải quyết các vấn đề về ùn tắc giao thông, ngập úng, ô nhiễm môi trường, trật tự đô thị, dự thảo Nghị quyết quy định dự án đầu tư mới, cải tạo công trình để xử lý các điểm nghẽn, cấp bách nên trên được áp dụng cơ chế đầu tư công khẩn cấp và lệnh xây dựng khẩn cấp theo pháp luật về đầu tư công, xây dựng.

Dự thảo Nghị quyết cũng lược bỏ một số thủ tục; đơn giản hóa thủ tục trong thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất; với dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị cho phép quyết định phá dỡ, cải tạo dựa trên kiểm định đại diện, không cần kiểm định toàn bộ.

Các đại biểu tham dự phiên họp

Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Thường trực Ủy ban tán thành với sự cần thiết, cơ sở chính trị và cơ sở thực tiễn xây dựng ban hành Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn, nhằm thể chế hóa chủ trương của Bộ Chính trị tại Công văn số 19076-CV/VPTW, góp phần tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, huy động nguồn lực, thúc đẩy phát triển Thủ đô nhanh, bền vững, hiện đại, có sức lan tỏa vùng và cả nước.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Nghị quyết

Đối với các cơ chế, chính sách đặc biệt, quan trọng, phức tạp, có phạm vi tác động lớn, như mở rộng trường hợp thu hồi đất so với Điều 79 của Luật Đất đai (khoản 2 Điều 7), Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quyết định tổng mức dư nợ cấp tín dụng vượt quá tỷ lệ theo quy định của pháp luật về tín dụng (khoản 2 Điều 8) và cưỡng chế khi đạt 75% đồng thuận (khoản 4 Điều 10),… Thường trực Ủy ban cho rằng, đây là những nội dung ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, an toàn tài chính, tiền tệ quốc gia và ổn định kinh tế vĩ mô.

Do vậy, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị báo cáo cấp có thẩm quyền, đồng thời đánh giá kỹ tác động pháp lý, kinh tế, xã hội và rủi ro thực thi, bảo đảm không phát sinh khiếu kiện, khiếu nại phức tạp, ảnh hưởng đến ổn định xã hội, trật tự an ninh và niềm tin của người dân, phù hợp với Hiến pháp và chủ trương của Bộ Chính trị.

Về lâu dài phải sửa đổi Luật Thủ đô

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đồng tình với sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô. Đồng thời, lưu ý, ban hành Nghị quyết này là giải pháp trước mắt, về lâu dài sẽ phải sửa đổi Luật Thủ đô, nhất là sửa đổi các Điều 4, Điều 37 để giải quyết các ách tắc.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, Nghị quyết này được xây dựng và ban hành với ý nghĩa nhằm tháo gỡ vướng mắc, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực để thúc đẩy Thủ đô phát triển nhanh, bền vững, hiện đại, có sức lan tỏa và dẫn dắt vùng và cả nước, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế hai con số trong giai đoạn 2026-2030, hiện thực hóa tầm nhìn phát triển Thủ đô đến năm 2045”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Các đại biểu tham dự phiên họp

Do vậy, để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, Chủ tịch Quốc hội đề nghị bám sát Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị và Văn bản 19076 của Văn phòng Trung ương ngày 21/11/2025.

Đồng thời, rà soát dự thảo Nghị quyết với các cơ chế chính sách hiện có trong Luật Thủ đô, Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Ngân sách Nhà nước và các cơ chế, chính sách được xem xét tại Kỳ họp thứ Mười này nhằm tháo gỡ vướng mắc, khó khăn về đất đai, quy hoạch, đầu tư.

“Nội dung nào đã có trong các luật hiện hành hoặc đã quyết định tại Kỳ họp thì loại ra. Bảo đảm Nghị quyết tập trung quy định về những cơ chế thực sự vượt trội, có tác dụng tháo gỡ điểm nghẽn, tránh mở rộng tùy tiện và quy định dàn trải, hình thức”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Các đại biểu tham dự phiên họp

Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết cần xác định rõ trọng tâm, trọng điểm, tránh chồng chéo giữa các nhóm dự án.

Về thẩm quyền quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, đối với dự án quan trọng quốc gia có tác động sâu rộng không chỉ Thủ đô mà cả vùng phải cắt giảm đơn giản hóa thủ tục hành chính để bảo đảm linh hoạt, kịp thời, giúp Thành phố có thể đẩy nhanh tiến độ các dự án cấp bách, trọng điểm.

Việc lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu phải bảo đảm công bằng, minh bạch. Lưu ý cách thức triển khai thực hiện, cơ chế hậu kiểm, cho phép thực hiện đồng thời các thủ tục, hạn chế nguy cơ phá vỡ quy hoạch chung, không bảo đảm yêu cầu thiết kế, các điều kiện cần thiết, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng của dự án.

Các đại biểu tham dự phiên họp

Về quy hoạch kiến trúc, Chủ tịch Quốc hội thống nhất ý kiến rà soát phù hợp với dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) và Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn trình Quốc hội tại Kỳ họp này. Vấn đề tích hợp quy hoạch nên giải quyết cho cả 4 thành phố lớn trong luật chung chứ không chỉ riêng Hà Nội trong Nghị quyết này.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng nhấn mạnh Quốc hội ban hành Nghị quyết quy định chung, các vấn đề cụ thể trong chỉ đạo điều hành thì Chính phủ sẽ có hướng dẫn cụ thể cho Hà Nội chủ động thực hiện.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, bổ sung hồ sơ và làm đầy đủ căn cứ pháp lý, chính trị, thực tiễn của các cơ chế, chính sách đặc thù. Báo cáo rõ mối quan hệ, sự khác biệt và bảo đảm đồng bộ, tránh chồng chéo, trùng lặp giữa dự thảo Nghị quyết với các cơ chế, chính sách tại Luật Thủ đô, các dự án Luật, Nghị quyết liên quan được trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ Mười.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh, cần bảo đảm tính hợp hiến, chỉ quy định những nội dung cần thiết thuộc phạm vi thẩm quyền của Quốc hội; làm rõ phạm vi đối với dự án trọng điểm tại Luật Thủ đô; làm rõ tính khả thi đối với các dự án sử dụng hỗn hợp cả vốn của Thủ đô và vốn ngân sách Trung ương...

Thanh Hải; Ảnh: Phạm Thắng