Tesla đang nguy cấp?

Thờ ơ với xe điện

Vai trò của ông Elon Musk với tư cách là người chịu trách nhiệm cắt giảm chi phí cho Tổng thống Trump và sự đắm chìm vào chính trị cánh hữu dường như đang khiến ông không chú ý đến Tesla vào thời điểm nguy cấp đối với công ty sản xuất ô tô điện này.

Doanh số bán ô tô của Tesla đã giảm 1% vào năm ngoái mặc dù thị trường xe điện toàn cầu tăng trưởng 25%. Vấn đề là ông Musk vẫn chưa giải quyết được tình trạng kém hiệu quả đó và không đưa ra kế hoạch cụ thể nào để phục hồi doanh số. Ông cũng không cung cấp thông tin chi tiết về mẫu xe giá cả phải chăng hơn mà Tesla cho biết sẽ bắt đầu sản xuất trong năm nay. Trước đây, ông Musk đã dành nhiều tháng hoặc nhiều năm để quảng bá xe trước khi chúng xuất hiện trong các showroom.

Và Elon Musk đã dành phần lớn thời gian kể từ cuộc bầu cử ở Washington và tại nhà của ông Trump ở Florida, cách xa Austin, Texas, nơi Tesla đặt trụ sở chính và một nhà máy, hoặc Vùng Vịnh San Francisco, nơi công ty có một nhà máy và văn phòng kỹ thuật.

Trong khoảng một thập kỷ trở lại đây, Tesla đã chuyển từ một công ty khởi nghiệp đang gặp khó khăn sang làm đảo lộn ngành công nghiệp ô tô toàn cầu. Công ty đã bán được hàng triệu chiếc ô tô điện và tạo ra lợi nhuận khổng lồ, buộc các nhà sản xuất ô tô lâu đời phải đầu tư hàng tỷ USD để bắt kịp. Thành công của Tesla đã được phản ánh qua giá cổ phiếu tăng vọt, giúp ông Musk trở thành người giàu nhất thế giới.

Nhưng hiện tại, ông dường như đã mất hứng thú với công việc kinh doanh phát triển, sản xuất và bán ô tô, các nhà đầu tư và nhà phân tích cho biết. Điều đó có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho công ty của ông và ngành công nghiệp ô tô, nơi tạo việc làm cho hàng triệu người trên toàn thế giới.

Ngay cả trước khi gia nhập chính quyền của ông Trump với tư cách là người đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ, việc ông Musk điều hành nhiều công ty đã khiến các nhà đầu tư và chuyên gia quản trị doanh nghiệp nhiều lần tự hỏi liệu ông có bị dàn trải quá nhiều hay không. Bên cạnh Tesla, ông Musk còn kiểm soát và điều hành SpaceX, công ty có tên lửa chở phi hành gia và vệ tinh cho NASA và các công ty khác; X, trang mạng xã hội; và xAI, công ty đang phát triển trí tuệ nhân tạo. Và đặc biệt ông muốn thuộc địa hóa sao Hỏa.

“Chúng ta không có một CEO nào tập trung hoàn toàn vào việc đảm bảo rằng Tesla vẫn là công ty dẫn đầu trong lĩnh vực xe điện, không gian”, Brad Lander, kiểm toán viên của Thành phố New York, người giám sát các quỹ hưu trí của nhân viên sở hữu cổ phiếu Tesla trị giá 1,25 tỷ USD, cho biết.

Ông Lander mong muốn ông Musk tiếp tục ở lại hội đồng quản trị của Tesla và từ bỏ nhiệm vụ giám đốc điều hành của mình cho một người sẽ làm công việc toàn thời gian. “Điều đó không phải là quá đáng để yêu cầu”, ông Lander cho biết. “Đó chỉ là mô hình cơ bản về quản trị cổ đông ở Mỹ”.

“Rất ít giám đốc điều hành từng có nhiều trách nhiệm như vậy”, Eric Talley, giáo sư Trường Luật Columbia, nhận định.

Cả ông Musk và Tesla đã không đưa ra bình luận nào liên quan đến vấn đề này.

Vấn đề quản trị

Trước đây, ông Musk và ban quản trị công ty đã bảo vệ cách quản lý Tesla của ông, đồng thời bác bỏ ý kiến cho rằng ông đã dàn trải quá mỏng. Họ chỉ ra giá cổ phiếu tăng vọt và lợi nhuận mạnh mẽ của công ty là bằng chứng cho thấy Tesla không bị ảnh hưởng vì những cam kết khác của ông.

Việc ông Elon Musk ủng hộ các nhà lãnh đạo cánh hữu trong nước, ở Đức, Anh, Pháp và các quốc gia khác dường như đã khiến một lượng lớn khách hàng xa lánh.

Có những dấu hiệu cho thấy các hoạt động chính trị của ông Musk và sự hiện diện ít hơn tại Tesla cũng đang gây ra sự bất mãn trong công ty xe điện này.

Sự bất mãn đã thể hiện rõ trong một cuộc họp bất thường vào tháng trước tại văn phòng công ty ở Palo Alto, California, nơi nhiều nhân viên đã trút sự thất vọng của mình.

Một giám đốc điều hành cấp cao phát biểu tại cuộc họp đã nói với các nhân viên rằng ông cũng nản lòng trước hành vi "thất thường" của ông Musk và sự ra đi của một số giám đốc điều hành cấp cao từng là người điều hành ảnh hưởng.

Theo bản ghi âm cuộc họp được The New York Times tiết lộ, các bài đăng gây chia rẽ trên mạng xã hội và công việc của giám đốc điều hành trong chính quyền Tổng thống Trump đã khiến khách hàng rời đi, khiến một số nhân viên phải nghỉ việc và khiến việc tuyển dụng nhân tài mới cho Tesla trở nên khó khăn hơn.

Giám đốc điều hành này kêu gọi nhân viên tập trung vào công việc của họ và bỏ qua các bình luận của ông Musk trên X và các diễn đàn khác. "Tôi chỉ lờ nó đi và nghĩ về những gì chúng tôi đang làm và liệu nó có thú vị với tôi không và nó có tác động gì không?", người quản lý cho biết. "Đó là lời khuyên tốt nhất mà tôi có thể đưa ra về cách xử lý vấn đề này".

Các nhà đầu tư nghi ngờ

Có những dấu hiệu cho thấy ít nhất một số nhà đầu tư cũng đang nghi ngờ. Giá cổ phiếu của Tesla đã giảm 25% kể từ giữa tháng 12/2024, mặc dù vẫn tăng khoảng 40% kể từ cuộc bầu cử. Chỉ số chứng khoán S&P 500 đã tăng khoảng 6% kể từ cuộc bầu cử.

Nhưng nhiều nhà đầu tư vẫn tin tưởng vào ông Musk. Đó là lý do tại sao Phố Wall coi Tesla vẫn có giá trị gấp ba lần Toyota, nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới.

Các nhà đầu tư lạc quan tin rằng công ty sẽ phát triển những chiếc xe có thể tự lái trong hầu hết các điều kiện. ARK Invest, một công ty đầu tư từ lâu đã lạc quan về những nỗ lực của ông Musk, ước tính rằng Tesla có thể kiểm soát một nửa thị trường dịch vụ gọi xe tự hành ước tính trị giá 10 nghìn tỷ USD.

“Tôi thấy con đường để Tesla trở thành công ty có giá trị nhất thế giới”, ông Musk cho biết vào tháng 1. Ông nói thêm rằng sự tăng trưởng này “chủ yếu là do xe tự hành và rô bốt hình người tự hành”.

Nhưng điều mà ông Musk tỏ ra không quan tâm một cách đáng ngạc nhiên là hoạt động kinh doanh lớn nhất của Tesla hiện nay: “bán ô tô”.

Trong cuộc gọi hội nghị vào tháng trước để thảo luận về kết quả kinh doanh quý 4 của Tesla, một nhà phân tích tài chính đã yêu cầu ông giải thích chi tiết về kế hoạch bán nhiều ô tô hơn để tận dụng lợi thế cạnh tranh của Tesla về công nghệ cho phép ô tô trong một số trường hợp tự lái, tăng tốc và giảm tốc. Ông Musk đã trả lời rằng ông… không hiểu câu hỏi và cho biết công ty đã có hàng triệu ô tô trên đường.

Công ty đã mất thị phần vào tay BYD tại Trung Quốc; BMW và Volkswagen tại Châu Âu; và Hyundai và General Motors tại Mỹ.

Vào tháng 1/2025, doanh số bán xe Tesla đã giảm 59% ở Đức, 63% ở Pháp và 12% ở Anh sau khi ông Musk ủng hộ các chính trị gia cánh hữu và đưa ra những tuyên bố gây tranh cãi trên mạng xã hội. Doanh số bán xe Tesla đã giảm 12% vào năm ngoái tại California, nơi chiếm gần một phần ba số xe điện được bán tại Mỹ.

Nhưng phản ứng chính trị không phải là vấn đề duy nhất của Tesla.

Tesla vẫn phụ thuộc vào hai loại xe, Model 3 và Model Y, chiếm 95% doanh số bán hàng của mình. BYD có hơn một chục mẫu xe điện, một số có giá thấp hơn nhiều so với 20.000 USD. Model 3 có giá khởi điểm là 42.000 đô la tại Mỹ trước khi tính đến khoản tín dụng thuế liên bang 7.500 USD.

Các chuyên gia ô tô cho rằng Tesla rất cần một chiếc xe rẻ hơn để phục hồi doanh số. Nhưng năm ngoái, ông Musk đã hoãn vô thời hạn kế hoạch sản xuất một chiếc xe giá rẻ tại Monterrey, Mexico, với chi phí dự kiến là 25.000 USD.

Công ty đã hứa sẽ bắt đầu sản xuất một mẫu xe mới tại các nhà máy hiện có vào cuối tháng 6, nhưng vẫn chưa trưng bày nguyên mẫu hoặc cung cấp thông tin chi tiết. Các nhà phân tích dự đoán mẫu xe này sẽ dựa trên Model 3 và có giá cao hơn nhiều so với 25.000 USD từng được đề xuất.

“Bạn sẽ nghĩ rằng họ sẽ tăng gấp đôi và cố gắng tận dụng lợi thế dẫn đầu so với các đối thủ khác”, Michael Lenox, giáo sư kinh doanh tại Đại học Virginia cho biết. Ông nói thêm: “Điều này đặt ra câu hỏi, liệu có phải họ đã thiếu sự chú ý không?”

Một số nhà đầu tư nhận định sự thiếu quan tâm của ông Musk trong việc bán ô tô thể hiện rõ qua việc ông nói rất ít về các sáng kiến của ông Trump có thể gây tổn hại đến doanh số bán hàng của Tesla.

Đặc biệt, các nhà môi trường rất lo ngại rằng ông Musk, người từng nói về xe điện như một giải pháp cho biến đổi khí hậu, đã liên minh với những người phủ nhận biến đổi khí hậu.

“Thật đáng lo ngại khi Elon tập trung nhiều vào D.C. hơn là thúc đẩy sản xuất xe điện”, Katherine Garcia, giám đốc chiến dịch Giao thông sạch cho tất cả mọi người tại Sierra Club, nói.

Nam Nguyễn