Thách thức và cơ hội mới cho sầu riêng Việt Nam

Tại hội nghị phát triển ngành hàng sầu riêng bền vững do Bộ Nông nghiệp & Môi trường (NN&MT) phối hợp UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức mới đây, nhiều ý kiến cho rằng sầu riêng Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức rất lớn, đi kèm với đó là cả những cơ hội để sầu riêng Việt vươn ra thị trường lớn hơn.

Doanh nghiệp lo chất vàng O, phân bón

Nhiều ý kiến tại hội nghị cho rằng thách thức lớn nhất đối với sầu riêng Việt Nam hiện nay là việc Trung Quốc kiểm soát gắt gao chất tạo màu (vàng O), kim loại nặng (Cadimi) trên trái sầu riêng.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy (thứ hai từ trái sang) trao đổi với người trồng sầu riêng ở Đắk Lắk Ảnh: N.N

Theo bà Ngô Thị Tường Vy, Tổng giám đốc Công ty TNHH xuất nhập khẩu Chánh Thu, tỉ lệ chất vàng O là một vấn đề nhức nhối đối với doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng. Thời gian qua, các doanh nghiệp tự tìm tòi, nghiên cứu chất tạo màu an toàn, trong đó có củ nghệ để tạo màu cho sầu riêng. Tuy nhiên, thực tế vẫn có doanh nghiệp bị trả hàng, chịu thiệt hại lớn.

Bà Vy đề nghị Bộ NN&MT cần có phương án kiểm nghiệm tất cả những thứ đang sử dụng ở sầu riêng cho đúng quy chuẩn. Trong đó, cấp thiết nghiên cứu sản phẩm bảo quản trái sầu riêng sau thu hoạch để hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu.

Còn ông Nguyễn Tri Kỷ, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Đắk Nông, cho rằng hiện nhiều nơi chưa kiểm soát chặt chất lượng vật tư đầu vào như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đối với sầu riêng.

Nông dân chăm sóc sầu riêng ở Đắk Lắk. Ảnh T.T

Do đó, một số loại phân bón nhập khẩu chưa được kiểm tra về ngưỡng an toàn của các kim loại nặng như Cadimi, thủy ngân, Asen vẫn bày bán trôi nổi trên thị trường.

Ông Kỷ kiến nghị Bộ NN&MT tăng cường kiểm soát chất lượng phân bón ngay từ khâu nhập khẩu và lưu hành trên thị trường. Đồng thời, công bố, khuyến cáo những loại phân bón có tỉ lệ kim loại nặng cao; tập huấn nâng cao kỹ thuật canh tác cho người trồng sầu riêng.

“Chúng ta cần một cơ chế phối hợp đồng bộ, sự chung tay đồng hành giữa cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và nông dân để xử lý các thách thức hiện nay của ngành hàng sầu riêng”- ông Kỷ nói.

Ông Võ Quan Huy, Giám đốc Công ty TNHH Huy Long An, cho rằng thực tế vẫn có trường hợp doanh nghiệp không sử dụng hóa chất bị cấm nhưng vẫn phát hiện tồn dư chất cấm trên sản phẩm sầu riêng. Lý do là việc kiểm soát vật tư đầu vào như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật chưa tốt.

Theo ông Huy, cần nghiên cứu, xây dựng, ban hành quy trình canh tác sầu riêng chuẩn, chất lượng cao nhằm đồng bộ kỹ thuật, đáp ứng tiêu chuẩn của các thị trường nhập khẩu.

Phát biểu khi chủ trì tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ NN&MT Đỗ Đức Duy nói khó khăn của ngành hàng sầu riêng hiện nay là các nước nhập khẩu bổ sung, tăng cường kiểm soát một số chất tồn dư, trong đó tập trung nhất là chất Cadimi và tỉ lệ vàng O.

Người nông dân loại bỏ những quả sầu riêng nhỏ, xấu. Ảnh: N.N

Biến thách thức thành cơ hội

Những năm vừa qua, diện tích, sản lượng sầu riêng của Việt Nam đều tăng và chịu sự cạnh tranh gắt gao từ sản phẩm sầu riêng của các nước khác trên thế giới, kể cả nước nhập khẩu, khiến áp lực tiêu thụ ngày càng lớn.

Theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, hiện nay các nước nhập khẩu yêu cầu chất lượng sầu riêng ngày càng tăng. Trong khi đó, công tác quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc theo chuỗi giá trị ngành hàng này của Việt Nam có nhiều nơi thực hiện chưa tốt. Việc này dẫn đến có những sản phẩm chưa đạt yêu cầu của nước nhập khẩu.

Trước những khó khăn, thách thức mới của ngành hàng sầu riêng, thời gian qua Bộ NN&MT đã chủ động phối hợp các địa phương, triển khai đồng loạt nhiều giải pháp để tháo gỡ.

Sầu riêng là loại cây mang lại giá trị kinh tế cao giúp người dân cải thiện đời sống. Ảnh: N.N

Theo ông Duy, tồn dư chất cấm như Cadimi, vàng O không chỉ xảy ra với sầu riêng Việt Nam mà còn xảy ra với sầu riêng của nước khác.

Để khắc phục tình trạng này, Bộ NN&MT đã giao cơ quan chuyên môn nghiên cứu tìm nguyên nhân, gốc rễ để khắc phục, từ đó hướng dẫn người trồng sầu riêng quy trình canh tác bền vững.

Bộ NN&MT đã yêu cầu các địa phương tăng cường thanh tra, kiểm tra từ vườn trồng cho đến cơ sở thu mua, đóng gói, nhằm phát hiện, ngăn chặn, xử lý những trường hợp vi phạm như gian lận mã số vùng trồng, mã cơ sở đóng gói…

“Chúng tôi sẽ cho kiểm tra thường xuyên. Không chỉ kiểm soát ở khâu cuối cùng mà phải kiểm soát ngay từ vùng trồng, cơ sở đóng gói. Việc kiểm tra phải được thực hiện xuyên suốt, tránh hàng bị trả về, ảnh hưởng lớn đến uy tín, độ tin cậy của nước nhập khẩu”- Bộ trưởng Duy nói.

Bất cứ cá nhân, tổ chức nào cố tình sử dụng chất cấm để sản xuất sầu riêng đều sẽ bị xử lý nghiêm. Song hành việc xử lý vi phạm, các địa phương phải tuyên truyền, nâng cao ý thức cho người dân, doanh nghiệp để cùng nhau làm lành mạnh hóa chuỗi cung ứng sầu riêng.

Hiện nay, hơn 90% sầu riêng Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc. Vì vậy, Bộ NN&MT đã và đang triển khai các giải pháp đa dạng hóa thị trường. Việc này nhằm giải quyết bài toán khi thị trường truyền thống có biến động xấu đi thì chúng ta sẽ có thị trường thay thế.

“Ngoài việc đa dạng thị trường, chúng ta phải đa dạng hóa sản phẩm, tập trung chế biến sâu, bảo quản lạnh sầu riêng để tránh rủi ro khi vào chính vụ. Trước thách thức mới, chúng ta không đứng yên mà phải hành động, biến thành cơ hội để trái sầu riêng Việt Nam chất lượng, an toàn và chuẩn hóa”- ông Duy nói.

TIẾN THOẠI