Thầm lặng bảo vệ thương hiệu điều Bình Phước

Thời gian qua, một số chủ doanh nghiệp (DN) đã xin nhập khẩu điều thô nguyên liệu từ nước ngoài để sản xuất, xuất khẩu theo hình thức tạm nhập, tái xuất nhưng sau đó không tái xuất mà tiêu thụ trong nước và “hô biến” điều nhập khẩu thành điều Bình Phước. Góp sức bảo vệ thương hiệu hạt điều Bình Phước, Công an tỉnh đã và đang vào cuộc đấu tranh với loại tội phạm này.

Thủ phủ điều Bình Phước

Thủ phủ điều Bình Phước có vai trò đặc biệt quan trọng trong ngành điều Việt Nam, với trên 50% diện tích và sản lượng thu hoạch; hơn 1.400 trong tổng 3.000 cơ sở chế biến điều toàn quốc; 71.612 hộ trồng điều trong tổng 187.881 hộ nông dân toàn tỉnh; có khoảng 15 DN quy mô lớn có vốn đầu tư nước ngoài. Với những thế mạnh này, Bình Phước đã và đang là hạt nhân tích cực trong ngành điều Việt Nam.

Ông Vũ Thái Sơn, Chủ tịch Hội điều Bình Phước, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Long Sơn có hơn 30 năm gắn bó với ngành điều cho biết: “Hiện nay, diện tích điều của Việt Nam khoảng 305 ngàn ha với sản lượng khoảng 367 ngàn tấn điều thô, trong đó điều Bình Phước có khoảng hơn 141.000 ha và sản lượng khoảng 170.500 tấn. Việt Nam phụ thuộc rất lớn về nhập khẩu điều thô từ nước ngoài. Bình quân mỗi năm, chúng ta phải nhập khẩu khoảng 150 ngàn tấn điều thô từ châu Phi và Campuchia. Những năm gần đây, có một công ty Việt Nam đứng ra đầu cơ điều thô. Vì vậy, họ làm cho giá điều thô tăng vượt khỏi giá trị thực. Do vậy, ngành công nghiệp chế biến điều của Việt Nam nói chung và ngành chế biến điều của Bình Phước nói riêng gặp nhiều khó khăn”.

Bà Lê Thị Ánh Tuyết, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Phó chủ tịch Hội điều Bình Phước chia sẻ: “Hiện nay, việc thành lập các tổ hợp tác và hợp tác xã trồng điều trên địa bàn tỉnh đang được thúc đẩy phát triển. Có khoảng 49 hợp tác xã và 38 tổ hợp tác điều đã liên kết với các DN để sản xuất theo đơn đặt hàng của DN, theo hướng hữu cơ để đảm bảo chất lượng điều phục vụ chế biến xuất khẩu”.

“Kẻ thù” của nông dân trồng điều

Cây điều là một trong các cây trồng chủ lực và ngành điều là ngành hàng mũi nhọn xuất khẩu của Bình Phước. Hiện nay, kim ngạch xuất khẩu nhân điều của tỉnh đạt gần 1,2 tỷ USD, chiếm 1/3 tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh và đóng góp gần 25% trong tổng GDP của ngành nông nghiệp. Qua đó giải quyết việc làm thường xuyên cho khoảng 50 ngàn lao động, góp phần ổn định cuộc sống cho 71.612 hộ dân trồng điều của tỉnh.

Ngày 15-4-2020, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Nghị quyết số 11 về phát triển ngành điều Bình Phước giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Nghị quyết như một luồng gió mới thúc đẩy ngành điều Bình Phước phát triển bền vững.

Ông Vũ Thái Sơn cho biết thêm: “Do trình độ chế biến, sản xuất điều của Bình Phước rất giỏi, cho nên hiện nay họ nhập rất nhiều điều nguyên liệu về để sản xuất, xuất khẩu. Bình Phước hiện chế biến điều thô nhập khẩu còn lớn hơn điều thô tại chỗ. Có một số DN trước đây đã tận dụng chính sách thông thoáng, nhập điều châu Phi về để bán cho DN trong nước và lách không đóng thuế nhập khẩu. Từ đó làm ảnh hưởng đến DN chân chính hoạt động hợp pháp”.

Cuối tháng 12-2020, lực lượng cảnh sát môi trường Công an tỉnh đã phối hợp với Thanh tra Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng công an các địa phương bất ngờ kiểm tra 4 cơ sở sản xuất, kinh doanh có địa chỉ tại thị xã Phước Long và huyện Bù Đăng. Qua kiểm tra, phát hiện 4 hộ kinh doanh này đều có hành vi tổ chức sản xuất, chế biến, kinh doanh hạt điều và các loại thực phẩm khác nhưng không có giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm theo quy định. Cơ quan chức năng đã tạm giữ 13.253kg sản phẩm, trong đó có 5.836,7kg nhân hạt điều đã chế biến. Toàn bộ số điều được phát hiện ở 4 hộ kinh doanh này đều không rõ nguồn gốc, bị thải loại để sử dụng cho chế biến thức ăn gia súc. Tuy nhiên, do hám lời nên một số đối tượng đã không ngần ngại đưa loại sản phẩm chất lượng kém này vào các cơ sở chế biến để “phù phép” và lấy thương hiệu hạt điều Bình Phước rồi đưa ra thị trường bán cho người tiêu dùng với giá rất rẻ như quảng cáo trên mạng xã hội. Cơ quan chức năng đã ra các quyết định xử phạt đối với 4 chủ hộ kinh doanh, mỗi đơn vị 17,5 triệu đồng và buộc tiêu hủy toàn bộ 13.253kg sản phẩm là tang vật vi phạm.

Bảo vệ thương hiệu điều Bình Phước

Trước dư luận về hoạt động thiếu minh bạch trong xuất, nhập khẩu hạt điều thô nguyên liệu vào Việt Nam nói chung và đặc biệt là về tỉnh Bình Phước, Đảng ủy, Ban giám đốc Công an tỉnh đã chỉ đạo lực lượng cảnh sát kinh tế tập trung làm rõ những thông tin này.

Gần đây, ngày 9-3-2022, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh đã thực hiện lệnh bắt bị can để tạm giam và khám xét nơi ở, nơi làm việc đối với Đặng Văn Ân (41 tuổi, trú khu phố 6, phường Long Phước, TX. Phước Long), là Giám đốc Công ty TNHH MTV Ánh Thi, có trụ sở cùng địa chỉ để điều tra về tội buôn lậu.

Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh thực hiện lệnh bắt bị can để tạm giam và khám xét nơi ở, nơi làm việc đối với Đặng Văn Ân, Giám đốc Công ty TNHH MTV Ánh Thi, có trụ sở tại KP.6, P.Long Phước, TX.Phước Long để điều tra về tội buôn lậu

Theo tài liệu của cơ quan điều tra, từ tháng 6-2017 đến tháng 9-2019, Đặng Văn Ân đã sử dụng pháp nhân là Công ty TNHH MTV Ánh Thi mở 23 tờ khai hải quan tại Chi cục Hải quan Chơn Thành để nhập khẩu hơn 3.232 tấn hạt điều thô, trị giá hơn 140 tỷ đồng theo hình thức nhập nguyên liệu sản xuất hàng xuất khẩu (tạm nhập, tái xuất). Nhưng sau đó, Ân chỉ xuất khẩu 79,38 tấn nhân điều, tương đương 396,9 tấn hạt điều thô, thu được hơn 17 tỷ đồng. Số hạt điều thô còn lại, Ân không xuất khẩu mà chuyển tiêu thụ hết trong nước nhằm thu lợi bất chính, gây thất thu thuế hơn 6 tỷ đồng. Hành vi buôn lậu của Ân đã vi phạm khoản 4 Điều 18, Bộ luật Hình sự. Trong quá trình tổ chức khám xét nơi ở và nơi làm việc của Ân, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh đã thu giữ một số tài liệu và vật chứng liên quan đến vụ án.

“Trong quá trình điều tra loại tội phạm này, chúng tôi thấy có một số khó khăn, vướng mắc, đó là: Các đối tượng thường liên hệ với hải quan ở các địa bàn khác như TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai nhằm xin làm hồ sơ nhập khẩu nguyên liệu về sản xuất để xuất khẩu. Tuy nhiên, sau khi nhập khẩu thì các đối tượng lại xin vận chuyển về Bình Phước bảo quản và tiến hành sản xuất, xuất khẩu. Khi vận chuyển về, các đối tượng để chung với hạt điều mua trong nước, từ đó gây khó khăn cho công tác kiểm tra, giám sát đối với số lượng hạt điều đã nhập khẩu về để sản xuất, xuất khẩu. Vì vậy, công tác đấu tranh với loại tội phạm này rất gian nan” - Thượng tá Nguyễn Đức Minh, Trưởng phòng Cảnh sát kinh tế, Công an tỉnh chia sẻ.

Lợi dụng chính sách để trục lợi, một số đối tượng đã công khai buôn lậu hạt điều thô. Chỉ vì lợi nhuận trước mắt, số đối tượng này đang làm mất uy tín thương hiệu hạt điều Bình Phước và ngành điều Việt Nam, làm ảnh hưởng đến đời sống của hộ dân trồng điều ở Bình Phước… Để bảo vệ thương hiệu điều Bình Phước và rộng hơn là bảo vệ ngành điều Việt Nam luôn đứng vững vị trí số 1 thế giới về chất lượng, lực lượng Công an tỉnh vẫn đang ngày đêm âm thầm góp sức trong cuộc chiến bảo vệ an ninh cho ngành điều.

Trong 5 năm trở lại đây, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh đã thụ lý điều tra 13 vụ án, vụ việc buôn lậu liên quan đến hành vi lợi dụng việc tạm nhập hạt điều thô về sản xuất, xuất khẩu, tuy nhiên sau khi hoàn thành thủ tục nhập khẩu thì không thực hiện sản xuất, xuất khẩu theo quy định mà tiêu thụ trong nước. Số hàng hóa phạm pháp trên 60 ngàn tấn điều thô, trị giá hơn 2.000 tỷ đồng; số thuế nhập khẩu bị thất thoát hơn 100 tỷ đồng. Trong 13 vụ án, vụ việc này, Phòng Cảnh sát kinh tế đã điều tra, làm rõ, kết luận điều tra 5 vụ, 5 bị can và chuyển đề nghị truy tố trước pháp luật. Số vụ án, vụ việc còn lại, đơn vị đang điều tra, làm rõ để xử lý theo quy định pháp luật.

Thượng tá NGUYỄN ĐỨC MINH,
Trưởng phòng Cảnh sát kinh tế, Công an tỉnh

Văn Tuyên