Tháo gỡ rào cản thương mại toàn cầu

Các tàu chở hàng chất đầy container tại Cảng Los Angeles, California, Mỹ. (Ảnh: Tân hoa xã)

Việc hàng loạt nước đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ góp phần làm giảm nguy cơ căng thẳng thương mại toàn cầu. Cùng với nỗ lực cải cách WTO đang thúc đẩy, thương mại được kỳ vọng tiếp tục là động lực tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Hệ thống thương mại quốc tế thời gian qua gặp những thách thức lớn khi ở trạng thái mất cân bằng và xuất hiện các yếu tố bất ổn khó lường, như các chính sách thuế quan đơn phương làm gián đoạn chuỗi cung ứng và hoạt động đầu tư toàn cầu. Trong năm nay, WTO nhiều lần điều chỉnh dự báo tăng trưởng thương mại và kinh tế, điều rất hiếm khi xảy ra, do những bất ổn khó lường.

Trước tình trạng biến động thương mại ngày càng gia tăng, nhiều ý kiến kêu gọi thành viên WTO duy trì các giá trị, nguyên tắc cốt lõi của hệ thống thương mại đa phương và thúc đẩy cải cách tổ chức, trong bối cảnh có nhiều quan ngại về việc các quan hệ thương mại “dựa trên sức mạnh” đang làm xói mòn hệ thống thương mại đa phương dựa trên quy tắc.

Những lời hối thúc tăng cường cải cách và ủng hộ hệ thống thương mại đa phương được đưa ra trong bối cảnh kinh tế và thương mại quốc tế đang trải qua những thay đổi phức tạp, xu hướng đơn phương và bảo hộ gia tăng, gây ra nhiều rủi ro. Hệ thống thương mại đa phương với mục tiêu mang lại lợi ích thiết thực cho người dân trên toàn thế giới, song khi các nền kinh tế lớn có kế hoạch áp dụng mức thuế quan mới, hệ thống này bước vào giai đoạn khó khăn, đe dọa tăng trưởng kinh tế, đầu tư và tiến trình phát triển, nhất là đối với các nền kinh tế dễ bị tổn thương nhất.

Những nhân tố khó lường cùng bất ổn thương mại và đầu tư trở thành rào cản nghiêm trọng đối với tăng trưởng kinh tế. Nhiều nền kinh tế thu nhập thấp, các quốc gia dễ bị tổn thương, phải đối mặt những thách thức lớn từ các điều kiện bên ngoài ngày càng tồi tệ. Các biện pháp thuế quan đơn phương làm suy yếu nền tảng các quy tắc đa phương, làm tăng đáng kể chi phí cho doanh nghiệp và người tiêu dùng, cản trở đà tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội của các nước đang phát triển dễ bị tổn thương.

Tuy nhiên, trong lúc hệ thống tự do thương mại toàn cầu trải qua nhiều biến động, việc các quốc gia có phản ứng thận trọng trước những thay đổi thuế quan từ Mỹ đã giúp làm dịu những khó khăn thương mại trong năm 2025. Kết hợp với tiềm năng tăng trưởng trong lĩnh vực AI và việc tăng cường giao thương giữa các quốc gia trên thế giới, nhất là giữa các nền kinh tế mới nổi, tăng trưởng thương mại hàng hóa toàn cầu nhận được hỗ trợ.

Theo báo cáo mới nhất của WTO, dự báo tăng trưởng thương mại toàn cầu trong năm nay được nâng lên mức 2,4%, cao hơn đáng kể so với dự báo 0,9% đưa ra hồi tháng 8. Trong khi đó, các thỏa thuận thương mại song phương và thỏa thuận khung mà Mỹ đạt được với các nước như Mexico, Malaysia, Trung Quốc... đã giúp “tháo ngòi” căng thẳng thương mại.

Việc duy trì và phát triển ổn định quan hệ kinh tế thương mại Mỹ-Trung, vốn có ảnh hưởng lớn nhất đến kinh tế thế giới, không chỉ phù hợp với lợi ích căn bản của hai nước, mà còn đáp ứng kỳ vọng của cộng đồng quốc tế, góp phần ổn định hệ thống thương mại toàn cầu.

Các nước tăng cường hợp tác, kết nối thị trường để cùng nhau giải quyết thách thức và thúc đẩy phát triển, cũng như tìm kiếm những đột phá lớn hơn trong hợp tác ở các lĩnh vực như tiếp cận thị trường, mua sắm chính phủ, lĩnh vực kỹ thuật số và xanh, chuỗi công nghiệp và chuỗi cung ứng là những nhân tố quan trọng trong củng cố hệ thống thương mại đa phương.

Các nhà lãnh đạo WTO và các chuyên gia nhận định, gián đoạn hiện nay trong hệ thống thương mại toàn cầu là lời nhắc nhở các quốc gia về việc tái định hình thương mại và cùng nhau tạo dựng nền tảng vững chắc hơn để mang lại thịnh vượng cho người dân trên toàn thế giới.

Mặc dù nhu cầu cải cách thương mại là rõ ràng, nhưng giải pháp tháo gỡ các rào cản của hệ thống thương mại đa phương chỉ có được thông qua đối thoại và đàm phán. Các thỏa thuận thương mại vừa qua giữa Mỹ với các nước là một thí dụ sinh động. Việc khắc phục mất cân bằng thương mại, lợi ích tập trung và các quy tắc lỗi thời cũng cần sự hợp tác và đồng thuận của các quốc gia, vì dòng chảy thương mại và tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

ANH THƯ