Thắp sáng lời thề 34 ngôi sao - Bài 1

Bài 1: Từ lời Bác - 10 lời thề tiến quân xây dựng quân đội anh hùng

Ngược dòng lịch sử, chúng tôi trở lại điểm di tích xóm Lũng Cát, xã “đỏ” Nà Sác năm xưa (nay xã Trường Hà, huyện Hà Quảng) được bà con dân tộc Tày, Nùng, Mông kể lại: Cuối tháng 9/1944, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Chủ tịch Hồ Chí Minh từ Trung Quốc trở về Cao Bằng, sau khi nắm bắt tình hình phong trào cách mạng (CM) trong nước và thời cơ quốc tế, Người chỉ đạo đồng chí Võ Nguyên Giáp, Hoàng Đức Thạc (tức Lã), Lê Quảng Ba khẩn trương thành lập Đội VNTTGPQ vừa tuyên truyền chính trị, vừa đấu tranh vũ trang để tập hợp các tầng lớp nhân dân chuẩn bị đứng lên tổng khởi nghĩa toàn quốc giành chính quyền.

34 ngôi sao tỏa sáng

Nhận chỉ thị của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, với tinh thần khẩn trương, đồng chí Võ Nguyên Giáp, Lê Quảng Ba, Hoàng Đức Thạc là Bí thư liên Tỉnh ủy Cao - Bắc - Lạng nhanh chóng lựa chọn người từ đội vũ trang các châu Hà Quảng, Hòa An, Nguyên Bình, Ngân Sơn… và một số đồng chí học quân sự ở nước ngoài về, tập trung vũ khí để thành lập “Đội quân giải phóng” - đội quân chủ lực đầu tiên của cách mạng Việt Nam. Sau thời gian chuẩn bị khẩn trương, chặt chẽ, chu đáo về mọi mặt 17 giờ ngày 22/12/1944, Đội VNTTGPQ được thành lập tại khu rừng Trần Hưng Đạo (Nguyên Bình). Đội gồm 34 chiến sĩ, do đồng chí Võ Nguyên Giáp làm chỉ huy, Hoàng Sâm làm Đội trưởng, Xích Thắng (Dương Mạc Thạch) làm Chính trị viên. Trong buổi lễ thành lập nghiêm trang, hùng tráng, đồng chí Võ Nguyên Giáp đã chuyển chỉ thị của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đến Đội triển khai nhiệm vụ: Chính trị trọng hơn quân sự, tuyên truyền trọng hơn tác chiến, nhiệm vụ ấy có tính chất giao thời. Vận động võ trang tuyên truyền để kêu gọi toàn dân đứng dậy, chuẩn bị cơ sở chính trị và quân sự cho cuộc khởi nghĩa sau này.

Trong không khí thiêng liêng, toàn thể đội viên đọc 10 lời thề “Hy sinh tất cả vì Tổ quốc Việt Nam…”, 12 điều kỷ luật của quân đội CM và giơ tay hô vang “Xin thề! Xin thề! Xin thề!” quyết tâm hoàn thành mọi nhiệm vụ do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đề ra.

Cán bộ, chiến sĩ Bộ tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam tham quan bức phù điêu 34 chiến sĩ Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo (Nguyên Bình).

10 lời thề đã hun đúc lòng trung thành với Đảng với Tổ quốc, đồng bào, tinh thần kiên trung, anh dũng chiến đấu trước mọi kẻ thù. Trước yêu cầu nhiệm vụ ngăn chặn quân Pháp tại đồn Phai Khắt (Tam Kim) - Nà Ngần (Hoa Thám) châu Nguyên Bình khủng bố, lùng sục đàn áp phong trào CM của ta trên tuyến cơ sở CM từ Hòa An - Nguyên Bình (Cao Bằng) - Ngân Sơn - Ba Bể (Bắc Kạn) sang Tuyên Quang, Đội lên kế hoạch mở trận đánh vào hai đồn (ngày 25 - 26/12/1944). Đồng chí Võ Nguyên Giáp và Ban Chỉ huy Đội nghiên cứu, khảo sát kỹ địa bàn, xây dựng kế hoạch tỉ mỉ, phối hợp cán bộ Việt Minh, đội vũ trang, tổ chức và nhân dân địa phương cùng phối hợp, tổ chức trận đánh; cử bé Hồng (tức Nông Văn Xương) 12 tuổi tiếp tế thực phẩm vào đồn trinh sát từng vị trí trong đồn Phai Khắt để xây dựng phương án tác chiến.

Chiều tối 25/12/1944, Đội cải trang thành toán lính dõng, đồng chí Thu Sơn đóng giả làm đội sếp đi đầu tiến vào đồn Phai Khắt đánh địch bất ngờ khống chế các vị trí kho súng, cửa ra vào… nên chỉ khoảng 30 phút, toàn Đội đã áp đảo đồn Phai Khắt thu nhiều vũ khí, súng, đạn, lương thực. Sau đó, ngay trong đêm, Đội nhanh chóng hành quân sang đồn Nà Ngần. Sáng 26/12/1944, Đội cải trang thành đoàn lĩnh dõng dẫn giải ba tên “cộng sản bị bắt” (giả) đến giao nộp cho quan đồn. Lính gác ngoài, không phát hiện nên Đội nhanh chóng vào trong rồi bất ngờ khống chế từng vị trí giá súng, nơi làm việc của tên đội Đường... chỉ hơn 15 phút, Đội đã khống chế bắt tên Phó lý Pảo, binh lính và giành chiến thắng.

Hai chiến thắng vang dội đồn Phai Khắt - Nà Ngần của Đội VNTTGPQ thể hiện tinh thần “quyết chiến, quyết thắng”, trí thông minh, sáng tạo của đồng chí Võ Nguyên Giáp và Ban Chỉ huy, lòng yêu nước và dũng khí chiến đấu để bảo vệ nhân dân của 34 chiến sĩ; quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh đấu tranh vũ trang phải dựa vào dân, phối hợp giữa quân chủ lực với đội vũ trang địa phương; cổ vũ tinh thần cách mạng của quần chúng nhân dân, gấp rút chuẩn bị mọi mặt để đón thời cơ đứng lên tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

Tiến quân ca nở hoa chiến thắng

Sau chiến thắng vang dội đồn Phai Khắt - Nà Ngần, Ðội VNTTGPQ nhanh chóng phát triển thành đại đội và theo chỉ đạo của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, tiến xuống phía Nam. Dù đã 80 năm trôi qua, đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Mông, Dao các huyện Nguyên Bình, Bảo Lạc vẫn kể lại những tấm gương hy sinh, kiên cường vượt mọi gian khó làm nhiệm vụ của đội quân trên con đường nam tiến do đồng chí Võ Nguyên Giáp chỉ huy. Đêm 4/2/1945, Đội mở trận đánh đồn Đồng Mu (Bảo Lạc), Tiểu đội trưởng Xuân Trường chỉ huy một tổ xung phong đột nhập đánh đồn, bị đạn xuyên qua ngực, anh gượng dậy gọi đồng chí Thế Hậu “Mình bị đạn rồi, cậu lấy ngay khẩu súng của mình đánh đi!”. Thế Hậu chạy tới xốc Xuân Trường lên, nhưng anh gạt đi và giục “Đánh đi, không lôi thôi gì với mình cả. Xung phong lên!”. Rồi Xuân Trường trút hơi thở cuối cùng… Trên các tuyến hành quân, Đội tuyên truyền, vận động đồng bào tham gia tổ chức Việt Minh, xây dựng lực lượng vũ trang, tranh thủ khi chính quyền thân Nhật còn yếu, một số nơi tiến hành khởi nghĩa từng phần, giành chính quyền cơ sở.

Các tỉnh Thái Nguyên, Tuyên Quang, Bắc Giang… lực lượng Cứu quốc quân 1, 2, 3 đẩy mạnh công tác vũ trang, tuyên truyền xây dựng các cơ sở CM tại nhiều bản làng, lập mới nhiều đơn vị tự vệ, du kích và tiến hành các trận đánh trừ gian, phục kích đánh đồn lính bảo an và lính Nhật. Đến cuối tháng 3/1945, chính quyền nhiều xã trong tỉnh đã về tay nhân dân.

Ngày 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp, Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” (ngày 12/3/1945). Từ ngày 15 - 20/4/1945, Hội nghị quân sự CM Bắc Kỳ được triệu tập bàn chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa, xây dựng các lực lượng vũ trang, quyết định thống nhất Cứu quốc quân 1, 2, 3 và Đội VNTTGPQ cùng các tổ chức vũ trang khác thành một lực lượng vũ trang thống nhất mang tên Việt Nam Giải phóng quân (VNGPQ) (ngày 15/5/1945) để cùng nhân dân tiến hành khởi nghĩa từng phần, tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

Nhà Bia thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo (Tam Kim) Nguyên Bình.

Sự ra đời của VNGPQ là bộ đội chủ lực của cả nước đã đánh dấu bước trưởng thành ban đầu của quân đội ta về quy mô tổ chức, từ phân tán đến tập trung. Mặc dù trang bị thô sơ, huấn luyện còn đơn giản, nhưng các đơn vị VNGPQ đã phát huy bản chất CM cùng bộ đội các địa phương, đội tự vệ, tự vệ chiến đấu và nhân dân chiến đấu giữ vững và mở rộng vùng giải phóng, bảo vệ chính quyền CM mới thành lập, sẵn sàng tiến lên Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước khi thời cơ đến.

Trước thời cơ, vận mệnh lịch sử dân tộc, 10 lời thề thôi thúc ý chí chiến đấu ngoan cường của toàn lực lượng VNGPQ như đang tái hiện trước mắt chúng tôi qua lời kể của chị Lò Thị Tâm, hướng dẫn viên Khu di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào (Tuyên Quang): Ngày 13/8/1945, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh thành lập Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc tại Tân Trào (Tuyên Quang). 23 giờ cùng ngày, Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc ra Quân lệnh số 1, chính thức phát lệnh Tổng khởi nghĩa trong cả nước. Theo lời kêu gọi của Đảng, Tổng bộ Việt Minh và chấp hành mệnh lệnh của Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc, toàn thể các chiến sĩ lực lượng vũ trang CM với nòng cốt là lực lượng VNGPQ tỏa ra các hướng chiến đấu phối hợp với quần chúng nhân dân cả nước tiến hành tổng khởi nghĩa toàn quốc, đứng lên giành chính quyền thành công.

Ngày 30/8/1945, Chi đội 3 và một đại đội thuộc Chi đội 4 của VNGPQ từ Khu giải phóng Việt Bắc về ra mắt trước quần chúng nhân dân tại Quảng trường Nhà hát Thành phố Hà Nội. Ngày 2/9/1945, VNGPQ “sát cánh cùng các đội tự vệ của công nhân, thanh niên và lao động Thủ đô bảo vệ Chính phủ lâm thời”, cùng hàng chục vạn nhân dân mít tinh mừng thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa CM Tháng Tám, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

Tiên đoán của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trong Chỉ thị thành lập Đội VNTTTGPQ đã thành hiện thực: Từ đội quân ban đầu có 34 chiến sĩ, hoạt động tại Cao Bằng trở thành VNGPQ có quy mô rộng lớn cả nước. Đến giữa tháng 9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị chấn chỉnh, mở rộng và đổi tên VNGPQ thành Vệ quốc đoàn - Quân đội của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. 10 lời thề của Đội VNTTGPQ năm xưa trở thành 10 lời thề danh dự của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng thắp sáng tinh thần anh dũng chiến đấu, hy sinh vì Tổ quốc, cùng toàn Đảng, toàn dân tiếp tục giành nhiều chiến thắng vang dội trong 2 cuộc khánh chiến thần kỳ đánh bại quân Pháp (1946 - 1954) và đế quốc Mỹ (1954 - 1975) thống nhất đất nước; xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, bảo vệ Tổ quốc trong công cuộc xây dựng đổi mới đất nước.

Bài 2: Mặt trời chân lý chói qua tim

Trường Hà - Minh Hòa