Thế giới đạt nhiệt độ kỷ lục, Liên hợp quốc cảnh báo về 'địa ngục khí hậu'

Cây nảy mầm giữa mặt đất nứt nẻ của hồ chứa La Vinuela trong đợt hạn hán nghiêm trọng ở La Vinuela, gần Malaga, miền nam Tây Ban Nha, ngày 8/8/2022. Ảnh: Reuters.

"Chúng ta cần một lối thoát khỏi đường cao tốc dẫn đến địa ngục khí hậu"

Theo Cơ quan theo dõi biến đổi khí hậu Copernicus (C3S) của Liên minh châu Âu, nhiệt độ trung bình toàn cầu trong khoảng thời gian 12 tháng tính đến cuối tháng 5 cao hơn 1,63 độ C so với mức trung bình thời tiền công nghiệp. Đây là khoảng thời gian nhiệt độ nóng nhất kể từ khi việc lưu giữ hồ sơ bắt đầu vào năm 1940.

Mức trung bình 12 tháng này không có nghĩa là thế giới vẫn chưa vượt qua ngưỡng nóng lên toàn cầu 1,5 C, ngưỡng này mô tả mức nhiệt độ trung bình trong nhiều thập kỷ, vượt quá ngưỡng này các nhà khoa học cảnh báo về những tác động cực đoan và không thể đảo ngược.

Trong một báo cáo riêng, Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) của Liên hợp quốc cho biết, hiện có 80% khả năng ít nhất một trong 5 năm tới sẽ đánh dấu năm dương lịch đầu tiên có nhiệt độ trung bình tạm thời vượt quá 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Năm ngoái, khả năng này là 66%.

Phát biểu về những phát hiện này, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres nhấn mạnh rằng, thế giới đang đi sai hướng và không thể tìm cách ổn định được hệ thống khí hậu của mình một cách nhanh chóng.

Chúng ta cần một lối thoát khỏi đường cao tốc dẫn đến địa ngục khí hậu.

Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres

Trong bài phát biểu nhân Ngày Môi trường Thế giới (5/6), ông Guterres cho biết: “Năm 2015, khả năng xảy ra hiện tượng này là gần như bằng 0”.

Khi không còn nhiều thời gian để đảo ngược lộ trình, Tổng thư ký Liên hợp quốc kêu gọi cắt giảm 30% sản lượng và sử dụng nhiên liệu hóa thạch toàn cầu vào năm 2030.

Ông nói: “Chúng ta cần một lối thoát khỏi đường cao tốc dẫn đến địa ngục khí hậu”, đồng thời ông cho biết thêm: “Cuộc chiến để kìm hãm mức tăng nhiệt ở 1,5 độ sẽ thắng hoặc thua vào những năm 2020 này”.

Thế giới đang "lạc lối" khỏi mục tiêu hạn chế sự nóng lên ở mức 1,5 độ C

Lượng khí thải carbon dioxide từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch - nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu - đã đạt mức cao kỷ lục vào năm ngoái bất chấp các thỏa thuận toàn cầu được thiết kế nhằm hạn chế lượng khí thải này và sự mở rộng nhanh chóng về năng lượng tái tạo.

Than, dầu và khí đốt vẫn cung cấp hơn 3/4 năng lượng cho thế giới, trong khi nhu cầu dầu mỏ toàn cầu vẫn ở mức cao.

Hệ thống phun nước nhằm giảm nhiệt độ cao do sóng nhiệt gây ra, tại quảng trường Gerardo Barrios, ở San Salvador, El Salvador, ngày 27/3/2024. Ảnh: Reuters

Phó Tổng thư ký WMO Ko Barrett cho biết, dữ liệu khí hậu mới nhất cho thấy thế giới đang "lạc lối" khỏi mục tiêu hạn chế sự nóng lên ở mức 1,5 độ C - mục tiêu chính của Hiệp định Paris 2015.

“Chúng ta phải khẩn trương làm nhiều hơn nữa để cắt giảm lượng khí thải nhà kính, nếu không chúng ta sẽ phải trả một cái giá ngày càng nặng nề về chi phí kinh tế với hàng nghìn tỷ USD, hàng triệu sinh mạng bị ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt hơn và thiệt hại nghiêm trọng đối với môi trường và đa dạng sinh học”, bà Barrett cảnh báo.

Chúng ta phải khẩn trương làm nhiều hơn nữa để cắt giảm lượng khí thải nhà kính, nếu không chúng ta sẽ phải trả một cái giá ngày càng nặng nề...

Phó Tổng thư ký WMO Ko Barrett

Bà Barrett mô tả tác động làm mát của điều kiện thời tiết La Nina, dự kiến sẽ diễn ra vào cuối năm nay, là “một đốm sáng đơn thuần trên đường cong đi lên” của sức nóng trên toàn cầu.

Bà nói: “Tất cả chúng ta cần biết rằng chúng ta cần đảo ngược đường cong này và chúng ta cần phải làm điều đó một cách khẩn trương”.

Liên hợp quốc kêu gọi ngừng quảng cáo nhiên liệu hóa thạch

Dữ liệu của WMO cho thấy, mặc dù năm ngoái được ghi nhận là năm dương lịch ấm nhất với nhiệt độ cao hơn nhiệt độ thời kỳ tiền công nghiệp là 1,45 C, nhưng ít nhất một trong 5 năm tới có thể sẽ còn ấm hơn năm 2023.

Theo các nhà khoa học tại Copernicus, có một số diễn biến đáng ngạc nhiên - chẳng hạn như sự mất đi nghiêm trọng của băng biển ở Nam Cực trong những tháng gần đây - nhưng dữ liệu khí hậu tổng thể phù hợp với các dự đoán về mức độ phát thải khí nhà kính sẽ làm nóng hành tinh.

Giám đốc Copernicus Carlo Buontempo cho biết: “Chúng tôi chưa từng thấy điều gì như thế này trong vài nghìn năm qua”.

Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres Guterres chỉ trích các công ty nhiên liệu hóa thạch chính là một trong những nguyên nhân khiến nhiệt độ trái đất tăng cao.

Ông nói: “Bố già của sự hỗn loạn về khí hậu – ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch – thu về lợi nhuận kỷ lục và kiếm được hàng nghìn tỷ USD tiền trợ cấp do người đóng thuế tài trợ”.

So sánh với những hạn chế của nhiều chính phủ đối với việc quảng cáo các chất có hại như thuốc lá, ông nói: "Tôi kêu gọi mọi quốc gia cấm quảng cáo từ các công ty nhiên liệu hóa thạch và tôi kêu gọi các công ty truyền thông và công nghệ ngừng quảng cáo nhiên liệu hóa thạch".