Thế giới Thế giới WHO cảnh báo mối đe dọa từ rác thải y tế COVID-19

COVID-19 làm tăng thêm lượng rác thải y tế khổng lồ cần được xử lý. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo phân tích toàn cầu của cơ quan về rác thải y tế trong bối cảnh COVID-19, rác thải y tế từ đại dịch đang đe dọa sức khỏe con người và môi trường, từ đó cho thấy nhu cầu cấp thiết phải cải thiện các hoạt động quản lý rác thải y tế.

Thực tế, cảnh tượng những chiếc khẩu trang bị vứt bỏ trên vỉa hè, bãi biển hay lề đường một cách bừa bãi đã trở thành cảnh tượng quen thuộc trong đại dịch trên toàn thế giới.

WHO cho biết khoảng 87.000 tấn thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) đã được mua sắm từ tháng 3/2020 đến tháng 11/2021 và được vận chuyển đến các nước để giúp ứng phó với đại dịch thông qua một sáng kiến chung của LHQ. Tuy nhiên, phần lớn trong số đó đã trở thành phế thải.

Theo WHO, đây chỉ là những dấu hiệu ban đầu về quy mô của vấn nạn rác thải y tế từ đại dịch khi báo cáo không tính đến bất kỳ mặt hàng nào khác mà các nước mua thêm ngoài sáng kiến chung nói trên, cũng như không bao gồm các loại rác thải y tế từ công chúng, ví dụ như khẩu trang dùng một lần.

Lượng rác thải khổng lồ

Phân tích chỉ ra rằng hơn 140 triệu bộ dụng cụ xét nghiệm, có khả năng tạo ra 2.600 tấn rác thải không lây nhiễm (chủ yếu là nhựa) và 731.000 lít chất thải hóa học, đã được đã vận chuyển đến các nước. Đồng thời, hơn 8 tỷ liều vaccine ngừa COVID-19 đã được sử dụng trên toàn cầu, tạo ra 144.000 tấn rác thải bổ sung từ ống tiêm, kim tiêm và hộp đựng.

Một vấn đề đáng lo ngại là do LHQ và các quốc gia phải vật lộn với nhiệm vụ trước mắt là đảm bảo chất lượng nguồn cung PPE, nên mối quan tâm và nguồn lực dành cho việc quản lý an toàn và bền vững loại rác thải này gần như ít được chú trọng.

Giám đốc Điều hành Chương trình y tế khẩn cấp của WHO, Tiến sĩ Michael Ryan cho rằng đây là một vấn đề rất quan trọng, từ đó nhấn mạnh việc phải có hệ thống quản lý hiệu quả, bao gồm cả hướng dẫn cho nhân viên y tế về những việc cần làm.

Theo WHO, hiện nay, 30% các cơ sở chăm sóc sức khỏe (ở các nước kém phát triển nhất là 60%) không được trang bị để xử lý lượng rác thải y tế hiện có, chưa nói đến rác thải bổ sung, có nguy cơ gây ảnh hưởng đến sức khỏe nhân viên y tế và cộng đồng. Các nghiên cứu cho thấy các cộng đồng sống gần các bãi chôn lấp các lò đốt rác thải kém chất lượng có thể bị ảnh hưởng bởi không khí ô nhiễm từ chất đốt, chất lượng nước kém, hoặc dịch bệnh mang mầm bệnh.

Khuyến nghị

Báo cáo đưa ra một loạt các khuyến nghị, bao gồm quy cách đóng gói và vận chuyển thân thiện với môi trường; mua PPE an toàn và có thể tái sử dụng, làm bằng vật liệu có thể tái chế hoặc phân hủy sinh học; đầu tư vào công nghệ xử lý không đốt; và đầu tư vào lĩnh vực tái chế để đảm bảo các vật liệu, như nhựa, có thể có vòng đời thứ hai.

Đối với WHO, cuộc khủng hoảng y tế này cũng tạo cơ hội cho việc xây dựng lại các chính sách và quy định quốc gia, làm thay đổi hành vi và tăng ngân sách cho y tế.

Chủ tịch của Health CareWasteWorking Group, Tiến sĩ Anne Woolridge, lưu ý rằng ngày càng có nhiều đánh giá nhấn mạnh rằng các khoản đầu tư cho y tế phải xem xét các tác động về môi trường và khí hậu. Ví dụ, việc sử dụng hợp lý và an toàn PPE sẽ không chỉ làm giảm tác hại đến môi trường mà còn tiết kiệm tiền, giảm tình trạng thiếu hụt nguồn cung tiềm năng và hỗ trợ hơn nữa việc ngăn ngừa lây nhiễm bằng cách thay đổi hành vi.

Cuối tuần trước, ngày 30/1, đánh dấu 2 năm kể từ khi WHO tuyên bố COVID-19 là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng đáng được quan tâm, mức báo động cao nhất theo luật pháp quốc tế. Vào thời điểm đó, có chưa tới 100 ca nhiễm và không có trường hợp tử vong nào được báo cáo bên ngoài Trung Quốc.

Hai năm sau, hơn 370 triệu ca nhiễm COVID-19 đã được ghi nhận và hơn 5,6 triệu trường hợp tử vong trên toàn thế giới, và WHO cho rằng con số này chỉ mới là “phần nổi của tảng băng”.

Kể từ khi biến thể Omicron lần đầu tiên được xác định chỉ hơn 10 tuần trước, gần 90 triệu trường hợp mang biến thể mới này đã được báo cáo, nhiều hơn của cả năm 2020.

Trong bối cảnh một số quốc gia cho rằng, biến thể Omicron dù có khả năng lây truyền cao nhưng ít nghiêm trọng, khiến việc áp dụng các biện pháp ngăn ngừa không còn cần thiết nữa, Tổng giám đốc WHO kêu gọi tất cả các quốc gia nên tiếp tục bảo vệ người dân bằng cách sử dụng mọi công cụ trong bộ công cụ, không chỉ riêng vaccine, dù không nhất thiết phải quay lại với các biện pháp phong tỏa.

Tố Quyên (Lược dịch từ UN)