'Thế hệ doanh nhân kế thừa' tìm đường tăng trưởng mới trên nền giá trị cũ

Xu hướng này phản ánh một giai đoạn chuyển giao tất yếu khi những tập đoàn tư nhân lớn hình thành từ thập niên 1990, cũng đã "có tuổi" và tìm kiếm các động lực tăng trưởng mới. Trong bối cảnh thế giới ngày càng bất định, thế hệ kế nghiệp đối diện bài toán làm sao để kiến tạo giá trị mới dựa trên nền tảng cũ.

Bước ra “biên giới” gia đình

Trong số những cái tên được chú ý năm nay có thể kể đến Đỗ Quang Vinh, con trai cả sinh năm 1991 của ông Đỗ Quang Hiển, Chủ tịch Tập đoàn T&T. Trong hệ sinh thái của gia đình “bầu Hiển”, Quang Vinh gần như đảm nhiệm mảng tài chính khi giữ vai trò Phó Chủ tịch HĐQT của ngân hàng SHB và Chủ tịch Công ty chứng khoán SHS. Trong khi đó, em trai là Đỗ Vinh Quang, sinh năm 1995, được bầu làm Chủ tịch Vietravel Airlines. Vị này hiện là Phó chủ tịch HĐQT của T&T Group kiêm Chủ tịch Câu lạc bộ bóng đá Hà Nội. Trong kế hoạch của T&T, hàng không là một trong những nhánh quan trọng để bổ sung cho tập đoàn.

Ông Đỗ Quang Vinh (thứ 3 từ trái qua), cùng ông Đỗ Quang Hiển (đang phát biểu) tại cuộc họp đại hội cổ đông ngân hàng SHB. Ảnh: DNCC

Đầu năm 2025, một sự kiện lớn được thu hút sự chú ý của công chúng và cả giới kinh doanh, là đám cưới của ông Phạm Nhật Minh Hoàng, sinh năm 2000 và là con trai thứ của ông Phạm Nhật Vượng, Chủ tịch Tập đoàn Vingroup. Mặc dù còn khá trẻ, Minh Hoàng cùng người anh cả Phạm Nhật Quân Anh (sinh năm 1993) đã nắm giữ vị trí các công ty con trong hệ sinh thái của tập đoàn.

Khung hình hiếm hoi có mặt tỉ phú Phạm Nhật Vượng cùng hai con trai.

Riêng Minh Hoàng là người đại diện pháp lý của Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ FGF. Công ty này đổi thương hiệu thành Green Future hồi tháng 3, với lĩnh vực cốt lõi là cho thuê xe. Trong kế hoạch được công bố, Green Future sẽ mở rộng phạm vi hoạt động trên khắp các tỉnh thành tại Việt Nam và sớm tiến ra thị trường quốc tế.

Một gương mặt trẻ khác là con trai của bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch tập đoàn Sovico, cổ đông lớn nhất của hãng hàng không Vietjet và Ngân hàng HDBank. Trong cơ cấu cổ đông sáng lập của Công ty Sàn giao dịch tài sản mã hóa HD (HDEX), một nhánh mới của mảng tài chính trong hệ sinh thái HDBank, xuất hiện thông tin của ông Nguyễn Phước Hùng Anh Victor (sinh năm 2002).

Trên thực tế, trong lĩnh vực tài chính, thế hệ kế thừa thực tế đã tham gia hoạt động vận hành tại các tổ chức từ sớm, và giờ là giai đoạn quản trị sâu hơn. Chẳng hạn như tại SeaBank, bà Lê Thu Thủy, Phó Chủ tịch HĐQT SeABank, là con gái bà Nguyễn Thị Nga, Chủ tịch Tập đoàn BRG. Bà Thủy tham gia ngân hàng từ sớm và từng giữ ghế điều hành cao nhất, kinh qua các vị trí quan trọng từ khi còn trẻ. Tương tự là ông Trần Hùng Huy, con trai của một trong những nhà sáng lập Ngân hàng ACB, chính thức đảm nhiệm chiếc Chủ tịch HĐQT khi mới 34 tuổi, trong bối cảnh ACB gặp nhiều khó khăn.

Không nổi tiếng trên mạng xã hội như ông Huy, ông Dương Nhất Nguyên, Chủ tịch HĐQT của Ngân hàng VietBank, cũng từng tham gia ban điều hành từ rất sớm. Ông Nguyên là con trai của ông Dương Ngọc Hòa, nguyên Chủ tịch HĐQT của ngân hàng và bà Trần Thị Lâm, Chủ tịch Tập đoàn Hoa Lâm. Còn tại ngân hàng OCB, bà Trịnh Thị Mai Anh (sinh năm 1992), con gái của Chủ tịch HĐQT Trịnh Văn Tuấn, cũng đang là thành viên HĐQT của ngân hàng này.

Nhìn chung, xu hướng kế nghiệp vẫn đang tiếp tục tăng lên, theo Khảo sát Thế hệ kế nghiệp (NextGen) toàn cầu năm 2024 của PwC, trong đó có Việt Nam. Kết quả cho thấy hiện 52% số người trả lời là NextGen đã nắm giữ các vị trí lãnh đạo, tăng đáng kể so với con số 29% vào năm 2022.

Nhiệm vụ kép: Kế thừa và Kiến tạo

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ, một thế hệ lãnh đạo doanh nghiệp mới đang dần lộ diện và buộc phải thể hiện. Không phải khởi nghiệp từ hai bàn tay trắng, thế hệ này có những lựa chọn khác nhau trên con đường kế thừa và xây dựng giá trị mới.

Chẳng hạn, ông Nguyễn Quốc Cường, con trai bà Nguyễn Thị Như Loan, Chủ tịch HĐQT Công ty Quốc Cường Gia Lai, lựa chọn con đường xây dựng lại hình ảnh mới của bản thân cũng như gia đình, bằng cách phát triển những dự án nhà ở với thương hiệu C-Holdings. Trong khi đó, bà Vưu Lệ Quyên chọn kiên trì thử nghiệm các sản phẩm và chiến dịch mới để tiếp tục xây dựng giá trị cốt lõi của thương hiệu giày dép Bitis’s.

Theo báo cáo của PwC, một điểm chung mà thế hệ kế thừa nhận định là cần phải thay đổi. “Nhóm này đặt ưu tiên đổi mới lên hàng đầu bên cạnh tăng trường kinh doanh, xác định những chiến lược khả thi để kiến tạo giá trị cho doanh nghiệp bên cạnh các mục tiêu kinh doanh khác”, báo cáo viết.

Theo đó, ưu tiên hàng đầu trong vòng hai năm tới sẽ là tăng trưởng kinh doanh (chiếm 39%), tiếp sau đó là quản lý nhân tài/xây dựng đội ngũ và củng cố nền tảng công nghệ (36%). Giá trị lớn nhất mà thế hệ kế thừa cho rằng mình có thể đóng góp là thông qua việc chuyên nghiệp hóa và hiện đại hóa phương thức quản lý và xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp với thời đại kỹ thuật số.

Công nghệ: cơ hội thoát khỏi “cái bóng” và “sức ì”

Bối cảnh năm 2025 có nhiều sự thay đổi. Đi cùng xu hướng trỗi dậy của thế hệ kế thừa là một thế giới bất định với sự lên ngôi của công nghệ, trong khi Việt Nam nói nhiều về “kỷ nguyên mới” của kinh tế tư nhân. Thế hệ sau có nhiều điều kiện thuận lợi hơn, nhưng cũng đứng trước nhiều thách thức mới khác với đội ngũ lãnh đạo trước đây. Dễ nhận thấy, giá trị doanh nghiệp trong giai đoạn này phần nhiều sẽ đến từ câu chuyện của công nghệ và sự sáng tạo.

Ở trường hợp ở tập đoàn T&T, ông Vinh được giao trọng trách xây dựng hành trình chuyển đổi số và dẫn dắt sự chuyển đổi về văn hóa của ngân hàng SHB, và tiếp tục sau đó sẽ là chứng khoán SHS. Còn tại tập đoàn Vingroup, bên cạnh hệ sinh thái xoay quanh trục quen thuộc và xe điện, những công ty con mới thành lập tập trung vào công nghệ. Chẳng hạn như Công ty VinRobotics chuyên nghiên cứu phát triển và ứng dụng robot công nghiệp, tự động hóa, trí tuệ nhân tạo; công ty VinMotion chuyên nghiên cứu phát triển và ứng dụng người máy đa năng; và VinDynamics tập trung sản xuất người máy hình người.

Tương tự, tại hệ sinh thái tài chính của HDBank có thêm nhiều “công cụ” mới như ngân hàng số Vikki hay sàn giao dịch tiền mã hóa, thể hiện rõ ý chí tập trung vào trung tâm tài chính quốc tế tại TPHCM. Cuộc chơi này mới chỉ bắt đầu với những định nghĩa đơn giản chứ chưa có quy định cụ thể.

CEO Bitis tại buổi lễ ký kết với một ngân hàng. Ảnh: DNCC.

Trí tuệ nhân tạo (AI) cũng là một điểm nhấn trong giai đoạn này. Điển hình như trường hợp của Biti’s áp dụng thử nghiệm các công nghệ mới như GenAI. “Trong bối cảnh kinh doanh và công nghệ đang thay đổi liên tục, sự thích nghi là cực kỳ quan trọng cho sự tồn tại. Bằng cách xác định những khoảng cách, đánh giá rủi ro và cơ hội, đầu tư vào các lĩnh vực mang lại lợi thế cạnh tranh, chúng ta có thể đạt được sự phát triển và thành công lâu dài. Trong đó nhân viên của chúng ta chính là nguồn lực dẫn dắt cho sự phát triển”, Tổng giám đốc Vưu Lệ Quyên chia sẻ và được báo cáo PwC dẫn lại.

Nhưng cuộc chuyển đổi cũng sẽ không dễ dàng dù chuyển đổi số đang là nhu cầu thiết yếu ở mỗi doanh nghiệp. Một điểm thú vị khác là năng lực số của doanh nghiệp cũng được nhìn nhận khác nhau giữa thế hệ hiện đương nhiệm và các NextGen. Theo đó, có 42% thế hệ đương nhiệm có cái nhìn lạc quan về năng lực số của doanh nghiệp, cao hơn nhiều so với góc nhìn của NextGen (27%). Điều này có thể lý giải do khoảng cách trong sự hiểu biệt hoặc mức độ ưu tiên của các sáng kiến kỹ thuật số giữa hai nhóm thế hệ.

Sự khác biệt về hiểu biết công nghệ không phải là rào cản duy nhất. Một vấn đề khác là khoảng cách liên kết giữa các thế hệ. Chẳng hạn có gần môt nửa nhận thấy “sự phản kháng” trong tổ chức đối với việc đón nhận sự thay đổi, cao hơn đáng kể so với góc nhìn từ thế hệ đương nhiệm (29%).

Nhìn chung, cuộc chuyển giao thế hệ tại các tập đoàn tư nhân lớn nhất Việt Nam đang bước vào giai đoạn quyết định.

D. Nguyễn