Thêm công cụ hữu hiệu bảo vệ người tiêu dùng trên môi trường thương mại điện tử

Mọi thông tin hàng hóa phải được niêm yết rõ ràng

Theo thống kê của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), sau 11 tháng của năm 2025, lực lượng quản lý thị trường (QLTT) cả nước đã kiểm tra gần 20.000 vụ, xử lý 17.108 vụ vi phạm, chuyển điều tra 123 vụ và thu nộp ngân sách hơn 278 tỷ đồng. Riêng về hàng giả và vi phạm sở hữu trí tuệ, lực lượng đã xử lý 3.307 vụ, tổng giá trị hàng hóa vi phạm trên 50 tỷ đồng. Trên môi trường thương mại điện tử (TMĐT), số liệu sau 9 tháng cho thấy, QLTT đã xử phạt tổng cộng 4.052 vụ vi phạm với gần 63 tỷ đồng, gỡ bỏ 44.446 sản phẩm vi phạm và chặn 12.414 gian hàng có dấu hiệu gian lận.

Ông Trần Hữu Linh - Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho biết, để bảo vệ người tiêu dùng trong TMĐT, lực lượng QLTT đang triển khai quyết liệt Đề án 319 về chống hàng giả trên sàn TMĐT đến năm 2025. Cục cũng đã yêu cầu các sàn lớn như Shopee, Lazada, TikTok Shop tham gia ký cam kết, thiết lập cơ chế phối hợp xác minh và xử lý nhanh gian hàng vi phạm ngay khi có cảnh báo.

Song song với đó, lực lượng QLTT đẩy mạnh một số biện pháp như trao đổi dữ liệu với hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp sở hữu thương hiệu để nhận diện hàng hóa nghi vi phạm; Ứng dụng công nghệ, sử dụng công cụ quét tự động trên nền tảng số để phát hiện gian hàng vi phạm; Tăng kiểm tra thực địa, kết hợp truy quét kho hàng, điểm trung chuyển, cơ sở đóng gói - nơi cung ứng cho hoạt động bán hàng online. Tất cả đều hướng đến mục tiêu bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cho doanh nghiệp chân chính. Ông Linh khẳng định, TMĐT phát triển nhanh, nhưng không thể để trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho hàng giả.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn - Giám đốc Trung tâm Phát triển (TMĐT) và Công nghệ số thuộc Cục TMĐT và kinh tế số Bộ Công Thương) khẳng định, TMĐT hiện nay không còn được nhìn nhận đơn thuần là một kênh bán hàng bổ sung, mà đã trở thành mô hình kinh doanh cốt lõi, mang tính chiến lược, đóng vai trò động lực then chốt trong quá trình chuyển đổi số của ngành bán lẻ trên phạm vi toàn cầu. Do đó, việc bảo vệ người tiêu dùng trên môi trường TMĐT đang là vấn đề được nhiều người quan tâm. Luật TMĐT vừa được Quốc hội thông qua đã minh chứng rõ ràng cho vấn đề này.

Ông Tuấn cho biết, theo các quy định hiện hành, chủ sở hữu website TMĐT bán hàng có trách nhiệm công bố đầy đủ, chính xác các thông tin liên quan đến chủ thể kinh doanh, bao gồm tên, địa chỉ, thông tin đăng ký kinh doanh và phương thức liên hệ.

Ông Tuấn nhấn mạnh, thông tin về hàng hóa, dịch vụ phải được thể hiện rõ ràng, trung thực, bảo đảm tuân thủ các quy định về nhãn hàng hóa, xuất xứ, chất lượng và giá cả, trong đó cần nêu rõ giá đã bao gồm hay chưa bao gồm thuế, phí vận chuyển và các chi phí phát sinh khác. Website cũng phải công bố điều kiện giao dịch chung, bao gồm chính sách kiểm hàng, đổi trả, bảo hành và cơ chế giải quyết khiếu nại, đồng thời bảo đảm khách hàng thể hiện sự đồng ý riêng biệt với các điều kiện này trước khi giao kết hợp đồng.

“Việc không công bố hoặc công bố không đầy đủ, không chính xác các thông tin bắt buộc có thể dẫn đến xử phạt vi phạm hành chính, với mức phạt tùy theo tính chất và mức độ vi phạm” - ông Tuấn nói.

Có quy định riêng về livestream trên mạng xã hội

Ngoài ra, ông Nguyễn Hữu Tuấn cho biết, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật TMĐT vào ngày 10/12, với sự đồng thuận rất cao. Luật TMĐT đã làm rõ trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động TMĐT, đặc biệt là đối với hoạt động kinh doanh trên mạng xã hội và hình thức livestream bán hàng, qua đó tăng cường minh bạch thông tin và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Luật cũng bổ sung quy định về định danh người bán trên sàn TMĐT gắn với hệ thống định danh điện tử quốc gia, nhằm làm sạch thị trường, hạn chế hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, đồng thời hỗ trợ hiệu quả cho công tác quản lý thuế và chống thất thu ngân sách nhà nước.

Đáng chú ý, theo đại diện Bộ Công Thương, đối với mạng xã hội có hoạt động TMĐT, Luật đã xác định đây là một loại hình nền tảng riêng, độc lập, được thiết kế hệ thống nghĩa vụ phù hợp với tính chất hoạt động, không áp dụng máy móc các quy định như đối với nền tảng TMĐT trung gian, nhưng vẫn bảo đảm không tạo ra khoảng trống trách nhiệm, đặc biệt trong quản lý nội dung kinh doanh, phối hợp xử lý vi phạm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Với quy định về định danh người bán trên sàn được xây dựng trên cơ sở khai thác hệ thống định danh và xác thực điện tử quốc gia (VNeID) nhằm góp phần làm sạch thị trường TMĐT và hạn chế hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ thông qua khả năng truy vết người bán, đồng thời hỗ trợ hiệu quả công tác quản lý thuế, chống thất thu ngân sách nhà nước. Khi xây dựng quy định này, Chính phủ quán triệt nguyên tắc ứng dụng tối đa hạ tầng số và dữ liệu sẵn có của Nhà nước, không phát sinh thêm thủ tục hành chính không cần thiết đối với người dân và doanh nghiệp, nhưng vẫn bảo đảm công cụ quản lý hữu hiệu cho cơ quan nhà nước.

Nhật Thu