Thị trường chứng khoán cần nhiều 'hàng mới, tiền mới' hơn

Nâng hạng thị trường chỉ là điểm khởi đầu

Thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam được FTSE Russells nâng hạng từ cận biên lên mới nổi thứ cấp là sự kiện đặc biệt trong hành trình 25 năm phát triển. Trước và sau sự kiện này, nhiều quỹ đầu tư - hiện quản lý danh mục tài sản từ hàng trăm tới hàng nghìn tỉ đô la Mỹ - đã bày tỏ sự quan tâm tới thị trường Việt Nam.

“Rất nhiều nhà đầu tư, gồm cả quỹ thụ động và quỹ chủ động, trước đây chưa từng quan tâm đến Việt Nam, thì nay, bắt đầu tìm hiểu rất nhiều”, ông Hải nói tại buổi đối thoại với chủ đề “Tiền mới, hàng mới và cơ hội trên thị trường mới nổi”.

Thị trường chứng khoán Việt Nam chính thức được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp. Ảnh: LÊ VŨ

Thực tế, thông tin về việc TTCK Việt Nam được nâng hạng đã mang tới nhiều thay đổi tích cực, thể hiện qua việc tâm lý của đại bộ phận nhà đầu tư được cải thiện, góp phần thúc đẩy thanh khoản toàn thị trường. Nhưng đại diện UBCKNN cho rằng, sự kiện nâng hạng chỉ là điểm khởi đầu của một hành trình mới, với nhiều việc phải làm.

Về bối cảnh vĩ mô, Đảng và Chính phủ mục tiêu tăng trưởng kinh tế mỗi năm ở mức tối thiểu 10% giai đoạn 2026-2030, dẫn tới đòi hỏi về lượn vốn đầu tư lớn, ước khoảng 270 tỉ đô la/năm. Do đó, cần có các giải pháp huy động vốn hiệu quả để giảm tải cho hệ thống ngân hàng, thường ở trong tình trạng không dư dả vốn - thể hiện qua tốc độ tăng trưởng tín dụng cao hơn 3,5% so với tăng trưởng tiền gửi giai đoạn 7 tháng đầu năm 2025.

Trước đó, hệ thống ngân hàng cung ứng tới 50% tổng vốn toàn nền kinh tế năm 2024, trong khi huy động qua thị trường chứng khoán - gồm kênh cổ phiếu và trái phiếu công ty - chỉ ở mức 14%.

Với TTCK Việt Nam, tình trạng hàng hóa thiếu đa dạng và khan hiếm hàng hóa chất lượng vẫn tồn tại nhiều năm.

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc, Khối Nghiên cứu và phát triển khách hàng cá nhân (Công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam), cho biết chứng khoán Việt Nam có hơn 1.600 cổ phiếu đang giao dịch, với tổng giá trị vốn hóa chỉ khoảng 300 tỉ đô la, tương ứng mức bình quân khoảng 187,5 triệu đô la/đơn vị.

Trong khi Thái Lan có hơn 600 cổ phiếu niêm yết và giao dịch trên sàn, với tổng giá trị vốn hóa đạt khoảng gần 400 tỉ đô la, tương ứng mức bình quân khoảng 700 triệ đô la/đơn vị.

"Điều này cho thấy phần lớn cổ phiếu trên thị trường Việt Nam có vốn hóa vừa và nhỏ", ông Thế Minh đánh giá.

Về yếu tố niêm yết, làn sóng IPO xuất hiện trở lại từ đầu quí 2-2025, với nhiều thương lớn đã và đang triển khai. Nhưng số lượng thương vụ được thực hiện từ thời điểm đó tới nay vẫn thấp hơn các quốc gia khác trong cùng giai đoạn, và thấp hơn nhiều so với giai đoạn 2016-2017 – khi thị trường Việt Nam bùng nổ về số lượng thương vụ IPO.

Hơn nữa, các thương vụ IPO chủ yếu thuộc về nhóm công ty tài chính, trong khi trong khi thế giới đã đi qua giai đoạn này từ lâu, theo ông Phạm Lưu Hưng, Kinh tế trưởng của Công ty chứng khoán SSI.

Thực tế, nhóm cổ phiếu liên quan tới ngành tài chính và bất động sản hiện chiếm hơn 50% tổng giá trị vốn hóa toàn TTCK Việt Nam, trong khi tỷ trọng của nhóm cổ phiếu liên quan tới công ty công nghiệp, sản xuất và công nghệ thông tin lần lượt là 10,6% và 2,1%.

Ngược lại, tổng giá trị vốn hóa của các cổ phiếu ngành công nghệ chiếm tỷ trọng 34% trong rổ chỉ số S&P - chỉ số được dựa trên vốn hóa của 500 công ty đại chúng lớn nhất nước Mỹ, trong nhóm tổng giá trị vốn hóa của các cổ phiếu ngành ngân hàng và bất động sản chỉ hơn 15%.

Nâng “chất” thị trường, tăng tỷ trọng đóng góp cho nền kinh tế

Trong bối cảnh TTCK Việt Nam bước sang giai đoạn mới, với nhiều yêu cầu mới, cơ quan quản lý đã có nhiều chính sách khuyến khích các công ty IPO và niêm yết cổ phiếu, nhằm giải quyết tình trạng thiếu hàng hóa trên thị trường cơ sở.

Thị trường chứng khoán có thể tiếp tục củng cố và tích lũy trong tháng 10. Ảnh: LÊ VŨ

Nhưng theo ông Phạm Lưu Hưng, cần hướng tới đẩy mạnh IPO ngành tiêu dùng công nghệ số. Đặc biệt, nếu thời gian tới có thêm lượng hàng hóa đến từ các ngành nghề tiêu dùng, công ty có vốn đầu tư nước ngoài FDI thì sẽ thu hút nhà đầu tư nước ngoài tốt hơn.

“Có thể nới lỏng quy định niêm yết cổ phiếu, như bỏ điều kiện hai năm liên tiếp không có lỗ lũy kế, để giúp các công ty thuộc ngành công nghệ khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo có thể tham gia vào thị trường vốn”, ông Hưng khuyến nghị.

Bổ sung, đại diện UBCKNN cho biết Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vừa được Quốc hội thông qua, có quy định về thành lập sàn giao dịch cho đơn vị đổi mới sáng tạo. Hiện cơ quan này, cùng Bộ Khoa học & công nghệ đang nghiên cứu, thiết kế nền tảng giao dịch, với hai thành phần là bảng giao dịch và niêm yết.

“Điều kiện niêm yết trên bảng này sẽ được điều chỉnh, để phù hợp với đặc điểm đơn vị nghiệp đổi mới sáng tạo hoạt động trong lĩnh vực công nghệ cao, như: bỏ quy định số năm có lãi mà và áp dụng quy định liên quan đến doanh thu, số người dùng”, ông Hải nói và cho biết sẽ nghiên cứu để đảm bảo đơn vị có thể niêm yết, mà không cần đáp ứng tình hình tài chính như doanh nghiệp niêm yết thông thường.

Với công ty FDI, ông cho biết chủ trương đưa nhóm này lên sàn đã nhận được sự đồng thuận từ các bộ, ngành liên quan. Do đó, có thể mong chờ các đơn vị sẽ sớm IPO và niêm yết thời gian tới.

Ngoài thị trường cơ sở, thị trường trái phiếu và phái sinh cũng là kênh huy động vốn sẽ được chú trọng phát triển thời gian tới.

Ông Nguyễn Anh Phong, Chủ tịch Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), cho biết đơn vị đang phối hợp với Kho bạc Nhà nước để xây dựng hạ tầng công nghệ cho thị trường trái phiếu, hỗ trợ Chính phủ huy động nguồn lực phát triển kinh tế. Bên cạnh đó, cải tiến đường cong lãi suất, phản ánh thực tế thuận lợi/rủi ro trê thị trường, giúp nhà đầu tư có công cụ tham chiếu tin cậy.

Với thị trường phát sinh, HNX dự kiến kiến trình UBCKNN sản phẩm quyền chọn trên chỉ số chứng khoán, đúng định hướng phát triển phái sinh từ đơn giản đến phức tạp, nhằm tăng tính thanh khoản và thu hút thêm vốn quốc tế.

"Thị trường trái phiếu và phái sinh đang mở rộng không gian phát triển, giúp nhà đầu tư có thêm lựa chọn và công cụ bảo vệ danh mục", Chủ tịch HNX nhìn nhận.

Bên cạnh các giải pháp trên, cá chuyên gia và đại diện cơ quan cho rằng cần mở rộng thị trường quỹ đầu tư, đặc biệt là quỹ mở. Đồng thời, sớm áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) và xây dựng bộ tiêu chí xanh, nhằm tăng tính minh bạch và chuẩn hóa dữ liệu tài chính.

Vân Phong