Thị trường tuyển dụng 2026: Doanh nghiệp siết chặt hiệu suất, dồn lực cho nhân tài số và chiến lược đãi ngộ bền vững

Tư duy quản trị thực dụng: Ưu tiên chiều sâu và bài toán tối ưu hiệu suất

Nền kinh tế Việt Nam đang bước vào chu kỳ phát triển mới với những tín hiệu phục hồi rõ rệt nhưng cũng đầy thách thức. Trong giai đoạn này, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam thể hiện sự thận trọng và trưởng thành đáng kể trong tư duy quản trị. Thay vì chạy đua theo các chỉ số tăng trưởng nóng về quy mô nhân sự như những năm trước đây, đa số các nhà lãnh đạo doanh nghiệp đang hướng tới sự phát triển bền vững và thực dụng hơn. Dữ liệu từ báo cáo cho thấy một xu hướng áp đảo khi có tới 52,2% doanh nghiệp tham gia khảo sát khẳng định chiến lược chủ đạo trong thời gian tới là giữ nguyên quy mô hiện tại để tập trung tối ưu hóa hiệu suất vận hành.

Quyết định này phản ánh một thực tế rằng các doanh nghiệp đang chuyển dịch mô hình tăng trưởng từ dựa vào số lượng lao động giá rẻ sang tăng trưởng dựa trên năng suất và chất lượng (productivity-led growth). Áp lực từ thị trường buộc các tổ chức phải giải bài toán làm thế nào để tạo ra nhiều giá trị hơn trên cùng một định biên nhân sự. Do đó, hoạt động tuyển dụng trong giai đoạn này không còn mang tính đại trà mà trở nên chắt lọc và khắt khe hơn. Các doanh nghiệp tập trung rà soát lại bộ máy, loại bỏ những vị trí kém hiệu quả và dồn lực lượng để chiêu mộ những nhân tố tinh hoa có khả năng đa nhiệm, thích ứng nhanh và đóng góp trực tiếp vào kết quả kinh doanh.

Bên cạnh xu hướng phòng thủ chủ động và củng cố nội lực, niềm tin vào tiềm năng bứt phá của thị trường vẫn được duy trì ở mức khả quan. Có tới 38,8% doanh nghiệp vẫn lên kế hoạch mở rộng quy mô để đón đầu các cơ hội mới. Chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ khoảng 9% doanh nghiệp buộc phải thu hẹp quy mô. Những con số này phác họa nên một bức tranh thị trường lao động ổn định, nơi các cơ hội việc làm không hề mất đi mà đang được chuyển dịch sang những nấc thang giá trị cao hơn. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với người lao động là phải liên tục nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng mềm để đáp ứng được những tiêu chuẩn ngày càng cao của nhà tuyển dụng.

Kỷ nguyên nhân tài số: Trí tuệ nhân tạo dẫn dắt nhu cầu tuyển dụng chiến lược

Không còn là những dự báo xa vời hay những thử nghiệm nhỏ lẻ, trí tuệ nhân tạo (AI) đã thực sự trở thành động lực then chốt trong chiến lược phát triển của doanh nghiệp Việt Nam. Theo số liệu thống kê, có tới 40,7% doanh nghiệp đã chính thức xác định AI là yếu tố trọng tâm trong định hướng phát triển thời kỳ mới. Con số này đặc biệt ấn tượng tại nhóm doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực Công nghệ thông tin và Phần mềm, với tỷ lệ lên tới 58%, vượt xa các công nghệ mũi nhọn khác như Blockchain hay An ninh mạng.

Sự cam kết mạnh mẽ vào công nghệ đã kích hoạt một làn sóng tuyển dụng mới tập trung vào nhóm nhân tài số. Các doanh nghiệp đang ráo riết săn đón đội ngũ kỹ sư và chuyên gia dữ liệu để hiện thực hóa khát vọng tăng trưởng thông qua công nghệ. Cụ thể, nhóm Kỹ sư phần mềm nâng cao đang dẫn đầu nhu cầu tuyển dụng chiến lược với tỷ lệ 37,97%, tiếp theo là Kỹ sư dữ liệu với 31,8% và Chuyên gia khoa học dữ liệu chiếm 30,75%. Đáng chú ý, nhóm Kỹ sư cơ điện tử và Tự động hóa cũng chiếm tỷ lệ quan trọng 15,9%, phản ánh xu hướng tự động hóa sâu rộng đang diễn ra mạnh mẽ trong dây chuyền sản xuất và vận hành tại các nhà máy.

Việc ứng dụng công nghệ không chỉ giới hạn ở các vị trí kỹ thuật mà đã thâm nhập sâu vào quy trình vận hành hàng ngày của đa số doanh nghiệp. Thống kê cho thấy 44,1% doanh nghiệp đã bắt đầu áp dụng AI ở mức độ cơ bản trong công việc. Mục tiêu lớn nhất mà các tổ chức hướng tới khi đầu tư vào công nghệ này là gia tăng năng suất và hiệu quả vận hành, chiếm tỷ lệ áp đảo 77,48%. Ngoài ra, gần một nửa số doanh nghiệp kỳ vọng việc ứng dụng công nghệ sẽ giúp tăng doanh thu và lợi nhuận trực tiếp. Thực tế này biến công nghệ từ một công cụ hỗ trợ trở thành chìa khóa vàng để giải bài toán hiệu suất, đồng thời tạo ra áp lực tích cực buộc người lao động ở mọi vị trí phải trang bị kỹ năng số để làm chủ công cụ mới và không bị đào thải.

Mặc dù trọng tâm tuyển dụng dồn về công nghệ, các nhóm ngành kinh doanh cốt lõi vẫn duy trì sức nóng vốn có. Kinh doanh và Bán hàng vẫn là nhóm nghề được săn đón nhiều nhất với 47,5% doanh nghiệp có nhu cầu, tiếp theo là IT - Phần mềm và Marketing - Truyền thông. Tuy nhiên, yêu cầu đối với các vị trí này cũng đang thay đổi theo hướng đòi hỏi ứng viên phải biết ứng dụng công nghệ để gia tăng hiệu quả công việc, giảm thiểu các tác vụ thủ công lặp lại.

Chuyển dịch dòng chảy lao động: Xu hướng tìm về sự ổn định và tín hiệu từ sản xuất

Một trong những diễn biến đáng chú ý nhất của thị trường lao động trong giai đoạn 2025 - 2026 là sự thay đổi sâu sắc trong tâm lý và định hướng của người lao động. Sau những biến động khó lường của kinh tế toàn cầu, nhu cầu về sự an toàn và ổn định nghề nghiệp đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Số liệu khảo sát ghi nhận một làn sóng dịch chuyển ngược chiều thú vị khi có tới 53% nhân sự đang làm việc tại khối doanh nghiệp tư nhân bày tỏ sự quan tâm đặc biệt đến các cơ hội việc làm tại khu vực công.

Chi tiết hơn về xu hướng này, nhóm doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong các lĩnh vực hạ tầng thiết yếu như điện lực, cấp nước, viễn thông nhận được sự quan tâm lớn nhất với tỷ lệ 35,3%. Tiếp theo là các đơn vị sự nghiệp công lập như trường học, bệnh viện, viện nghiên cứu với tỷ lệ 27,3%. Phân tích sâu về nhân khẩu học cho thấy nhóm Gen X (sinh trước 1980) thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ nhất tới khu vực này với tỷ lệ lên tới 52,94%. Tuy nhiên, ngay cả lực lượng lao động trẻ như Gen Z, vốn được biết đến với sự năng động và thích bay nhảy, cũng bắt đầu chú ý đến khu vực công với tỷ lệ 32,47%. Điều này minh chứng rằng sự ổn định, an toàn nghề nghiệp và các giá trị cống hiến cho cộng đồng đang trở thành những yếu tố có sức nặng lớn trong cán cân quyết định nghề nghiệp của đa dạng các thế hệ lao động hiện nay.

Ở một diễn biến khác, lĩnh vực sản xuất - vốn được coi là xương sống của nền kinh tế - đang phát đi những tín hiệu phục hồi vô cùng tích cực. Có tới 68% doanh nghiệp sản xuất cho biết họ đang gia tăng nhu cầu tuyển dụng, trong đó 33,3% khẳng định sẽ tăng đáng kể. Sự hồi phục này tạo ra lực cầu lớn đối với lao động phổ thông và kỹ thuật (nhóm cổ xanh). Tuy nhiên, các doanh nghiệp sản xuất cũng đang đối mặt với nghịch lý cung cầu khi thiếu hụt trầm trọng nguồn nhân lực chất lượng. Thách thức lớn nhất được ghi nhận là thiếu ứng viên có kinh nghiệm làm việc thực tế trong môi trường sản xuất (47,17%) và thiếu các kỹ năng cơ bản cần thiết cho công việc (42,14%). Thực tế này đòi hỏi các doanh nghiệp sản xuất phải đa dạng hóa kênh tuyển dụng, liên kết chặt chẽ với các cơ sở đào tạo nghề và chú trọng hơn vào công tác đào tạo nội bộ ngay tại nhà máy.

Kiến tạo tương lai: Chiến lược đãi ngộ bền vững và văn hóa học tập chủ động

Trước những yêu cầu mới về chất lượng nhân sự và sự thay đổi trong tâm lý người lao động, các doanh nghiệp đang thực hiện những bước chuyển mình mạnh mẽ trong chiến lược đãi ngộ và phát triển nguồn nhân lực. Mô hình "Tổng đãi ngộ" (Total Rewards) truyền thống đang dần được nâng cấp thành "Tổng đãi ngộ bền vững" (Sustainable Total Rewards). Đây là một bước tiến văn minh trong quản trị nhân sự hiện đại, nơi doanh nghiệp không chỉ chi trả lương thưởng sòng phẳng mà còn kiến tạo một hệ sinh thái phúc lợi toàn diện, bao gồm sự an tâm về tinh thần, phúc lợi cá nhân hóa linh hoạt và sự gắn kết chặt chẽ với mục đích chung của tổ chức.

Dữ liệu thực tế chứng minh rằng đối với nhóm nhân sự chất lượng cao, đặc biệt là ngành IT, mức lương không còn là yếu tố duy nhất quyết định sự gắn bó lâu dài. Yếu tố "Lộ trình phát triển rõ ràng" được 67,2% nhân sự quan tâm hàng đầu, và "Văn hóa đào tạo chuyên môn" chiếm 41,9% sự quan tâm. Người lao động ngày nay tìm kiếm những tổ chức có tầm nhìn dài hạn, nơi họ có thể nhìn thấy cơ hội thăng tiến rõ ràng, được tôn trọng và được trang bị những kỹ năng cần thiết cho tương lai. Các yếu tố liên quan đến Môi trường - Xã hội - Quản trị (ESG) cũng đang dần trở thành một phần của thương hiệu tuyển dụng, giúp doanh nghiệp thu hút những nhân tài có cùng hệ giá trị.

Để giải quyết bài toán thiếu hụt kỹ năng, đặc biệt là kỹ năng số và AI, doanh nghiệp đang chủ động hơn trong việc tự đào tạo nguồn lực thay vì chỉ trông chờ vào nguồn tuyển dụng bên ngoài. Có tới 59,1% doanh nghiệp đã triển khai các chương trình đào tạo kỹ năng sử dụng AI cho nhân viên hiện hữu. Chiến lược "Upskill" (nâng cao kỹ năng) và "Reskill" (đào tạo lại) đang trở thành yêu cầu bắt buộc để doanh nghiệp duy trì lợi thế cạnh tranh. Về phía người lao động, tinh thần học hỏi và thích ứng cũng đang lên rất cao. Tỷ lệ 96,8% nhân sự ngành IT đã có định hướng rõ ràng về vai trò của bản thân trong môi trường AI. Ngay cả ở nhóm ngành ngoài công nghệ, hơn một nửa người lao động cũng bày tỏ mong muốn làm chủ công cụ mới này. Sự sẵn sàng từ cả hai phía cung và cầu hứa hẹn sẽ tạo nên một thị trường lao động năng động, chất lượng và hiệu quả hơn trong chu kỳ phát triển 2026.

Khánh Ly