Thỏa thuận về TikTok bộc lộ yếu tố then chốt trong an ninh quốc gia của Mỹ

Các nhà đầu tư Mỹ sẽ nắm khoảng 80% cổ phần và quyền kiểm soát hội đồng quản trị, trong khi ByteDance giữ dưới 20% và chỉ có một ghế trong ban lãnh đạo, đồng thời sẽ không tham gia các vấn đề liên quan đến an ninh. Ảnh: THX/TTXVN

Nhận định với mạng lưới tin tức toàn cầu NDTV mới đây, Giáo sư Harsh V. Pant, Phó Chủ tịch phụ trách Nghiên cứu và Chính sách Đối ngoại tại Quỹ Nghiên cứu Observer có trụ sở ở New Delhi (Ấn Độ), Nhà Trắng mới đây đã một lần nữa cấp phép cho TikTok hoạt động tại Mỹ. Chủ sở hữu của ứng dụng chia sẻ video phổ biến, ByteDance, sẽ có thời hạn đến ngày 16/12 tới để thoái vốn và chuyển giao quyền kiểm soát cho một thực thể Mỹ. Một số tập đoàn đã bày tỏ sự quan tâm đến việc mua lại ứng dụng này, vốn tự hào có 170 triệu người dùng tại Mỹ.

Trước đó, một số quan chức Mỹ đã bày tỏ lo ngại rằng thông qua ứng dụng này, dữ liệu nhạy cảm có thể bị đánh cắp hoặc quyền truy cập có thể cho phép Trung Quốc tiến hành "hoạt động gián điệp" từ xa. Một lo ngại khác là thông qua việc Trung Quốc kiểm soát ứng dụng, Bắc Kinh có thể "thao túng dư luận ở Mỹ". Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, Thượng viện Mỹ đã nhất trí thông qua dự luật cấm tải xuống ứng dụng trên các thiết bị do chính phủ cấp, với lý do là những rủi ro an ninh quốc gia như vậy.

Những lo ngại rằng TikTok là một "con ngựa thành Troy" (một phần mềm độc hại được ngụy trang dưới vẻ ngoài vô hại để xâm nhập và phá hoại hệ thống hoặc mục tiêu", cùng với cuộc cạnh tranh ngày càng tăng giữa Trung Quốc và Mỹ về công nghệ, đã khiến chính quyền Joe Biden trước đây thông qua "Đạo luật bảo vệ người Mỹ khỏi các ứng dụng do đối thủ nước ngoài kiểm soát" vào năm 2024. Tuy nhiên, chính quyền Trump 2.0 đã không hành động để thực thi luật này và thời hạn thoái vốn đã được gia hạn 3 lần trong quá khứ.

Do luật trên, một thỏa thuận với Trung Quốc về TikTok trong nhiệm kỳ hiện tại của ông Trump sẽ phải được Quốc hội Mỹ thông qua. Tương lai hoạt động của ứng dụng tại Mỹ đã được đề cập trong các cuộc đàm phán giữa Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong (He Lifeng) tại Madrid gần đây.

Mặc dù cả hai bên đã đạt được một "khuôn khổ" cho việc bán hoạt động của TikTok tại Mỹ, nhưng rất ít thông tin chính thức được công khai. Theo các phương tiện truyền thông, công ty Mỹ mới, đơn vị sẽ vận hành ứng dụng, có thể bao gồm các nhà đầu tư Mỹ nắm giữ khoảng 80% cổ phần, trong khi các nhà đầu tư Trung Quốc nắm giữ phần còn lại. Cùng với việc nằm dưới sự kiểm soát của một công ty Mỹ, ứng dụng cũng sẽ có một thành viên hội đồng quản trị do chính quyền Trump đề cử.

Tổng thống Trump đang tính toán gì?

Nếu thỏa thuận cuối cùng thành công, nó sẽ cho chúng ta thấy tư duy của chính quyền Trump 2.0, coi an ninh kinh tế là một yếu tố then chốt của an ninh quốc gia. Tương tự, chính quyền Trump đã bật đèn xanh cho thương vụ mua lại US Steel trị giá 14 tỷ USD của Nippon Steel, trong một thỏa thuận cho phép Mỹ lựa chọn một thành viên hội đồng quản trị bên cạnh việc giữ lại một "cổ phần vàng". Cổ phần vàng này cho phép chính phủ Mỹ trở thành một bên liên quan trong các quyết định đóng cửa các cơ sở sản xuất hiện có của US Steel tại Mỹ, cũng như các vấn đề như thương mại, lao động và nguồn cung ứng từ bên ngoài.

Tuy nhiên, các vấn đề liên quan đến an ninh kinh tế và quốc gia trong một ngành công nghiệp truyền thống như thép và ứng dụng mạng xã hội lại hoàn toàn khác biệt do cơ sở người tiêu dùng. Bộ trưởng Tài chính Bessent cho biết thỏa thuận với Trung Quốc cân bằng giữa các yêu cầu an ninh quốc gia của Mỹ, đồng thời đáp ứng kỳ vọng của Bắc Kinh về lợi ích của mình.

Trong khi Trung Quốc ca ngợi sự phát triển này là một thắng lợi cho sức mạnh công nghệ của mình, thì Cục Quản lý Không gian mạng Trung Quốc (CAC), cơ quan giám sát an ninh mạng, lại khẳng định rằng về cơ bản, đây là một thỏa thuận về việc Bắc Kinh "cấp phép quyền sử dụng thuật toán" và "sở hữu trí tuệ" cho Mỹ, ngầm củng cố lập luận rằng họ đang thúc đẩy việc xuất khẩu công nghệ tiên tiến của Trung Quốc ra nước ngoài.

Còn ByteDance thì sao?

Thỏa thuận thương mại này được Bắc Kinh coi là một bước đi nhằm thúc đẩy quan hệ kinh tế và thương mại Trung - Mỹ ổn định và bền vững. Wang Jingtao, Phó Giám đốc CAC, tuyên bố Bắc Kinh sẽ quyết định và phê duyệt các vấn đề liên quan đến việc xuất khẩu công nghệ TikTok, cũng như quyền cấp phép và sử dụng sở hữu trí tuệ theo luật pháp Trung Quốc. Hiện chưa rõ ByteDance, nhà phát triển TikTok, sẽ có ảnh hưởng như thế nào đối với thuật toán theo thỏa thuận cấp phép. Ủy ban Đặc biệt về Trung Quốc của Hạ viện Mỹ đã kêu gọi ByteDance thoái vốn hoàn toàn và tách biệt hoàn toàn thuật toán.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có cuộc thảo luận vào ngày 19/9, trao đổi về các vấn đề thương mại trong đó có đề cập đến thỏa thuận về TikTok. Bản dịch tiếng Trung của cuộc điện đàm giữa hai bên nhấn mạnh đến "lợi ích chung". Ông Trump và ông Tập cũng sẽ gặp nhau bên lề Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương sắp tới tại Hàn Quốc, và Tổng thống Trump đã ám chỉ rằng ông có thể sẽ đến thăm Bắc Kinh vào năm tới.

Một lý do khác cho sự "mềm mỏng" của ông Trump có thể là do mức độ nổi tiếng của ông đã tăng vọt trong số lượng người dùng ứng dụng TikTok, với tài khoản cá nhân của ông có 15 triệu người theo dõi. Những động lực này có thể đã đóng một vai trò trong việc Washington "nới lỏng" cho TikTok. Câu hỏi đặt ra hiện nay là liệu khái niệm "lợi ích chung" này có đồng nghĩa với việc Washington sẽ thay đổi lập trường từ đối đầu công khai sang đạt được các thỏa thuận có lợi hay không, xét đến bản chất giao dịch của chính quyền Trump 2.0.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc