Thời điểm chín muồi bỏ độc quyền vàng miếng

Theo đó, Tổng Bí thư yêu cầu xóa bỏ độc quyền Nhà nước về thương hiệu vàng miếng một cách có kiểm soát trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng, nhưng có thể cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng. Điều này nhằm tạo ra môi trường cạnh tranh bình đẳng, từ đó giúp đa dạng hóa nguồn cung và ổn định giá cả. Đồng thời, mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát để tăng cung vàng, góp phần giảm chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới, đồng thời hạn chế tình trạng buôn lậu vàng qua biên giới.

Bên lề Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng 29/5, các đại biểu quốc hội đều bày tỏ, sự chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về quản lý thị trường vàng là cần thiết, có cơ sở thực tiễn và pháp lý rõ ràng. Việc xóa bỏ độc quyền vàng miếng sẽ giải quyết được tình trạng chênh lệch giá vàng giữa các thương hiệu vàng trong nước cũng như trên thế giới.

Đại biểu Trần Anh Tuấn (đoàn TP Hồ Chí Minh): Trả vàng miếng về đúng nghĩa thị trường

Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh Trần Anh Tuấn phát biểu. Ảnh: Văn Điệp/TTXVN

Việc điều chỉnh chính sách thị trường vàng miếng nên được triển khai từ nhiều năm trước, chứ không phải đợi đến nay. Hiện tại, các ngành chức năng đang kiểm soát chặt toàn bộ các khâu, từ sản xuất, phân phối, tiêu thụ đến nhập khẩu vàng miếng. Tuy nhiên, cách làm này chưa thực sự tuân theo nguyên tắc của thị trường. Chính vì vậy, việc xử lý khoảng cách chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới cũng như kiểm soát tình trạng buôn lậu vàng miếng qua biên giới đang gặp rất nhiều khó khăn.

Theo tôi, nếu chuyển sang hướng điều hành theo nguyên tắc thị trường, tạo điều kiện để các doanh nghiệp đủ điều kiện được tham gia sản xuất, kinh doanh và phân phối vàng như một loại hàng hóa thông thường thì khoảng cách giá vàng trong nước và thế giới sẽ được thu hẹp.

Riêng về hoạt động nhập khẩu vàng miếng hiện nay đã kiểm soát khá chặt chẽ thông qua các thủ tục cấp phép. Doanh nghiệp khi nhập khẩu vàng đều phải thực hiện đầy đủ quy trình và toàn bộ quá trình này đã được kiểm soát bằng các giải pháp liên ngành, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin.

Đến thời điểm này, cần mở rộng cánh cửa cho các doanh nghiệp có năng lực. Nếu có giấy phép, họ nên được tham gia nhập khẩu theo khả năng thực tế. Khi nguồn cung tăng mạnh, thị trường sẽ có thêm lựa chọn, giá vàng trong nước sẽ dần tiệm cận giá thế giới từ đó góp phần bình ổn giá và hạn chế tình trạng buôn lậu vàng qua biên giới.

Bên cạnh đó, với hoạt động sản xuất vàng miếng trong nước cần gỡ dần các rào cản. Không nên tiếp tục cơ chế chỉ định một vài doanh nghiệp độc quyền sản xuất mà cần mở rộng cho tất cả doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện. Nhà nước vẫn giữ vai trò kiểm soát thông qua các quy định chung và hệ thống công nghệ giám sát chặt chẽ từ đầu vào đến đầu ra.

Tuy nhiên, bên cạnh kiểm soát cũng cần tạo điều kiện để vàng miếng được lưu thông như một loại hàng hóa bình thường trên thị trường. Khi nguồn cung dồi dào, thị trường vận hành thông suốt, việc kiểm soát giá cả, hạn chế đầu cơ và ổn định kinh tế vĩ mô sẽ trở nên hiệu quả hơn rất nhiều.

Đại biểu Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai): Sửa Nghị định 24/2012/NĐ-CP, bỏ độc quyền vàng miếng có kiểm soát

Những chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về quản lý thị trường vàng là cần thiết, có cơ sở thực tiễn và pháp lý rõ ràng, không phải là quyết định mang tính ngẫu nhiên. Chúng ta đã có quá trình đánh giá về pháp lý, khảo sát nhu cầu của xã hội và nền kinh tế. Thị trường vàng được quan tâm và Tổng Bí thư đã có nhiều chỉ đạo dứt khoát để giải quyết bất cập những bất cập tích tụ từ lâu và đã đến thời điểm phải xử lý.

Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng không còn phù hợp với thực tiễn. Thị trường vàng Việt Nam hiện nay vẫn chưa vận hành đúng nghĩa là một thị trường. Trong khi Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước đã nhận ra bất cập thì việc sửa đổi cần phải được nghiên cứu một cách toàn diện, thận trọng.

Một trong những vấn đề cấp bách là cần sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP theo hướng “bỏ độc quyền vàng miếng có kiểm soát”, đúng như chỉ đạo của Tổng Bí thư. Theo đó, Nhà nước vẫn giữ quyền quản lý sản xuất vàng miếng, nhưng nên cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia. Không nên để một doanh nghiệp hay tổ chức độc quyền toàn bộ thị trường, cần cho phép một số doanh nghiệp có năng lực thực sự được quyền nhập khẩu, khai thác, chế biến và kinh doanh vàng miếng.

Để thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về bỏ độc quyền vàng miếng có kiểm soát thì cần sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP theo hướng “bỏ độc quyền vàng miếng có kiểm soát”. Đồng thời, không nên cổ súy việc tích trữ vàng miếng hoặc biến vàng thành nơi trú ẩn của dòng tiền đầu cơ hay phương tiện rửa tiền. Việc để thị trường vàng phát triển ngầm, thiếu minh bạch sẽ dẫn đến những hệ lụy về tài chính và an ninh kinh tế.

Thời gian qua, Việt Nam không nhập khẩu vàng vì lo mất ngoại hối, nhưng đây là điều cần đánh giá khách quan. Mỗi năm, lượng vàng nhập khẩu của Việt Nam chỉ ở mức 3–4 tỷ USD. Trong khi đó, theo nguyên tắc thị trường cần có sự liên thông giữa thị trường trong nước và quốc tế, nghĩa là phải có cả chiều nhập và xuất.

Điều hành thị trường vàng phải theo nguyên tắc thị trường có cung - có cầu và chỉ tác động vào điều hành vĩ mô, không can thiệp cụ thể theo kiểu “ai được bán, ai được mua vàng”. Việc giao cho các tổ chức tín dụng bán vàng là không phù hợp với cơ chế thị trường.

Tôi cũng đồng tình với giải pháp cần nghiên cứu thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia mà Tổng Bí thư Tô Lâm đặt ra.Tuy nhiên, Sở giao dịch này phải được quản lý bài bản, minh bạch, không phải là một sàn vàng tự phát như trước đây, cũng không phải nơi đầu cơ vàng ảo. Mọi sản phẩm đưa ra thị trường phải có nguồn gốc rõ ràng, tránh trở thành công cụ rửa tiền hay nơi trú ẩn của hoạt động phi pháp.

Tôi cho rằng, chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm vừa là mệnh lệnh, vừa là yêu cầu cấp thiết, cũng là đòi hỏi chính đáng của thị trường vàng. Tôi kỳ vọng những bất cập trong quản lý thị trường vàng sẽ được khắc phục và trả vàng về thị trường thuần túy đúng nghĩa.

Thùy Dương/TTXVN (Thực hiện)