'Thời điểm vàng' để khu vực kinh tế tư nhân bứt phá

Khu vực KTTN có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Ảnh minh họa: S.T

Khẩn trương tháo gỡ những “điểm nghẽn”…

Chia sẻ tại Tọa đàm “Đột phá trong cải cách thể chế để KTTN bứt phá”, ông Phạm Nguyễn Toan - Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNREA), Tổng Biên tập Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam - nhìn nhận, Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển KTTN (Nghị quyết 68) được ban hành chính là lời hiệu triệu mạnh mẽ nhất cho sự trỗi dậy của khu vực KTTN, không chỉ như một bộ phận cấu thành, mà là trung tâm kiến tạo tăng trưởng, lan tỏa đổi mới và truyền cảm hứng phát triển cho cả xã hội.

Sau gần 40 năm Đổi mới, khu vực KTTN ở Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc, với trên 940.000 doanh nghiệp (DN), hơn 5 triệu hộ kinh doanh, đóng góp khoảng 50% GDP và tạo việc làm cho trên 80% lực lượng lao động cả nước. Điều này không chỉ phản ánh sự năng động, sáng tạo và sức sống mãnh liệt của khu vực tư nhân, mà còn khẳng định một thực tế không thể đảo ngược: KTTN chính là trụ cột kiến tạo tăng trưởng, dẫn dắt đổi mới và mở rộng không gian phát triển quốc gia.

Tuy nhiên, để khát vọng ấy trở thành hiện thực, điều kiện tiên quyết là phải cải cách thể chế một cách thực chất, đồng bộ và quyết liệt. Nghị quyết 68 nhấn mạnh yêu cầu đổi mới tư duy, thống nhất nhận thức và hành động, đòi hỏi phải tháo gỡ các “điểm nghẽn kéo dài” về pháp lý, chính sách và môi trường đầu tư - kinh doanh.

“Chỉ khi chuyển từ tư duy “xin - cho” sang cơ chế “trao quyền - bảo vệ quyền - đồng hành cùng phát triển”, thì Nhà nước mới có thể giải phóng được nguồn lực xã hội, khơi dậy sáng kiến và khát vọng làm giàu chính đáng trong từng DN, từng người dân. Việc bảo đảm quyền tài sản, quyền kinh doanh, cạnh tranh bình đẳng… không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là vấn đề thể chế hóa khát vọng dân tộc” - ông Toan nhấn mạnh.

Cũng theo đại diện VNREA, tinh thần cốt lõi của Nghị quyết 68 chính là đặt DN tư nhân vào vai trò đối tác chiến lược của Nhà nước - cùng kiến tạo phát triển xã hội. Chính sách mới không nhìn DN như đối tượng bị quản lý, mà là chủ thể đồng hành, chia sẻ trách nhiệm và cùng kiến thiết tương lai. Theo đó, các DN tư nhân không chỉ được khuyến khích mà được đặt niềm tin để tham gia vào những công trình trọng điểm, từ hạ tầng, chuyển đổi số đến các ngành công nghệ cao. Như lãnh đạo Chính phủ khẳng định: Đây là “cú hích” để chiếc lò xo tư nhân sau nhiều năm bị nén ép được bung ra mạnh mẽ.

Để Nghị quyết 68 nhanh chóng đi vào cuộc sống, DN tư nhân Việt Nam thực sự phát triển, TS. Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch VNREA - cho rằng, giải quyết điểm nghẽn thế chế, đảm bảo các quyền lợi của khu vực KTTN là nhiệm vụ quan trọng. Hiện nay, các bộ luật như Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư… đang được tiến hành sửa đổi nhằm giải quyết các bất cập còn tồn tại. Tuy nhiên, để các luật sau khi sửa đổi có thể đi vào thực tiễn và phát huy hiệu quả thì rất cần các nghị định, thông tư hướng dẫn chi tiết, dễ dàng áp dụng.

Bên cạnh đó, cần tháo gỡ triệt để những rào cản về thủ tục hành chính. “Chính phủ chỉ đạo cắt giảm 30% thủ tục hành chính, tuy nhiên chúng tôi cho rằng có những lĩnh vực phải cắt giảm nhiều hơn, trong đó có bất động sản. Bởi nếu vẫn có những thủ tục phải mất hơn 2 năm mới xong thì sẽ triệt tiêu hết cơ hội cũng như động lực bứt phá của DN” - ông Khôi nhấn mạnh và khẳng định môi trường kinh doanh thông thoáng là một trong những yếu tố quan trọng để khuyến khích khu vực KTTN phát triển. Chính vì vậy, phải tạo môi trường thuận lợi, có cơ chế cụ thể đối với từng lĩnh vực để thu hút và thúc đẩy các DN phát triển bền vững.

Các chuyên gia trao đổi tại Tọa đàm “Đột phá trong cải cách thể chế để KTTN bứt phá", do Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam phối hợp với Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam tổ chức. Ảnh: D.T

Cơ hội rộng mở cho doanh nghiệp tư nhân tham gia phát triển hạ tầng chiến lược

Bên cạnh đánh giá cao những điểm đột phá được đưa ra trong Nghị quyết 68, ý kiến của các đại biểu tại Tọa đàm đã thảo luận sâu về cơ hội của DN tư nhân được tham gia mạnh mẽ vào các công trình hạ tầng chiến lược của đất nước trong thời gian tới.

Theo các đại biểu, một trong những tinh thần nhất quán của Nghị quyết 68 là khuyến khích khu vực tư nhân tham gia vào các lĩnh vực then chốt nếu đủ điều kiện. Điều này có nghĩa, DN tư nhân không còn đứng ngoài các công trình hạ tầng chiến lược, mà hoàn toàn có thể trở thành lực lượng làm chủ các công trình trọng điểm quốc gia nếu được tin tưởng trao trọng trách với cơ chế phù hợp.

TS. Cấn Văn Lực - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV - khẳng định, tinh thần Nghị quyết 68 đã xác lập rõ nguyên tắc bình đẳng giữa DN nhà nước và DN tư nhân. Theo đó, không còn sự phân biệt “trong” hay “ngoài” khu vực công nữa, mà tất cả đều được xem xét trên một mặt bằng chung. Chính vì vậy, kể cả các dự án trọng điểm quốc gia, khu vực tư nhân vẫn có thể tham gia và cạnh tranh sòng phẳng. Miễn rằng, DN cần đáp ứng đầy đủ 4 nhóm tiêu chí then chốt: công nghệ, kỹ thuật; năng lực tài chính và phương án huy động tài chính khả thi; năng lực quản trị và vận hành hiệu quả; khả năng kiểm soát rủi ro, đặc biệt là rủi ro liên quan đến chuỗi cung ứng.

“Bất kỳ DN nào, nếu đáp ứng đủ các tiêu chí này, đều có thể tham gia và sẽ được lựa chọn thông qua hình thức đấu thầu công khai, minh bạch” - ông nói.

Đồng quan điểm trên, TS. Nguyễn Văn Khôi đưa kiến nghị, để lựa chọn DN phù hợp, đảm bảo dự án được triển khai hiệu quả, cần xây dựng rõ bộ tiêu chí lựa chọn.

Theo đó, thứ nhất là tiêu chí về công nghệ - kỹ thuật. Yếu tố công nghệ hiện nay không còn là phần phụ lục mà cần được xác định là vị trí trung tâm trong quá trình đánh giá. Vì vậy, cần phải ưu tiên những DN nào áp dụng công nghệ tiên tiến ngay từ khâu tư vấn, đầu tư cho đến triển khai và quản trị dự án. Đồng thời, cần đảm bảo yếu tố chuyển giao công nghệ, nhất là đối với các nhà thầu có yếu tố nước ngoài.

Thứ hai là năng lực tài chính, bao gồm cả khả năng huy động vốn và yếu tố giá cả hợp lý, cạnh tranh. Đây là điều kiện để đảm bảo dự án có thể triển khai hiệu quả.

Thứ ba là năng lực tổ chức thi công và triển khai dự án. “Quan sát thực tế, sau khi trúng thầu, các nhà thầu quốc tế thường chia nhỏ gói thầu và triển khai thi công với tiến độ rất nhanh, điều này cho thấy kỹ năng tổ chức, điều hành đóng vai trò cực kỳ quan trọng và nên trở thành một trong những tiêu chí đánh giá chủ chốt” - ông Khôi nói.

GS,TS. Lê Hồng Hạnh - Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam - đưa thêm kiến nghị, để khuyến khích DN tư nhân tham gia triển khai các dự án trọng điểm quốc gia như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và hài hòa lợi ích, giảm rủi ro, cần bổ sung, hoàn thiện cơ chế pháp lý cho vấn đề này. Trong đó, điều quan trọng hiện nay là cần rà soát, sửa đổi đồng bộ hệ thống pháp luật từ Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), Luật Đất đai, Luật Đấu thầu… Có như vậy, mới có thể tạo ra nền tảng thể chế vững chắc để DN an tâm và tự tin tham gia thực hiện những dự án trọng điểm quốc gia./.

TUẤN MINH