Thu chi bảo hiểm xã hội phải đúng, đủ, tránh thất thoát

Tiếp tục chương trình phiên họp thứ 2, UBTVQH cho ý kiến về tình hình thực hiện hiện chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội, quản lý và sử dụng Quỹ bảo hiểm xã hội năm 2020.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh nhấn mạnh, trong năm 2020 chính phủ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, BHXH Việt Nam và một số cơ quan có liên quan đã rất chủ động, tích cực trong việc sửa đổi, ban hành 13 văn bản về chính sách, chế độ BHXH, BHTN, bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp (BHTNLĐ-BNN) để kịp thời đáp ứng công tác quản lý điều hành và tạo điều kiện thuận lợi hơn đối với các đối tượng thụ hưởng chế độ, tiếp cận chính sách BHXH, BHTN; Cơ bản các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành đã được ban hành và bảo đảm việc triển khai đầy đủ các chế độ, chính sách theo quy định của các Luật.

Tuy nhiên, một số chính sách, quy định đã được ban hành nhưng chưa đi vào cuộc sống. Nhiều vướng mắc, bất cập, hạn chế của Luật BHXH đã được chỉ ra nhưng chậm được nghiên cứu, sửa đổi.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh trình bày báo cáo thẩm tra tại phiên họp.

Về công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHTN: Việc phát triển đối tượng tham gia BHXH năm 2020 đạt 95,71% chỉ tiêu đề ra của Nghị quyết số 28-NQ/TW là sự nỗ lực, cố gắng rất lớn của Chính phủ.

Tuy nhiên, nếu không có giải pháp phù hợp sẽ khó đạt được mục tiêu đến năm 2021 có 35% và đến năm 2025 có 45% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH; Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc năm 2020 chỉ đạt 93,7% chỉ tiêu kế hoạch đề ra; chiếm tỷ lệ trên 31% lực lượng lao động trong độ tuổi và sẽ có nhiều khó khăn trong thực hiện chỉ tiêu năm 2021 mà Nghị quyết số 28-NQ/TW đề ra; Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện năm 2020 đã đạt tỷ lệ 2,31% lực lượng lao động trong độ tuổi, vượt xa kế hoạch đề ra và gần bằng kế hoạch đến năm 2025, tuy nhiên, mức đóng lại giảm nhanh; Vẫn có tình trạng không chấp hành hoặc chấp hành chưa đầy đủ pháp luật về BHXH nhưng vẫn chưa có cơ chế, giải pháp hữu hiệu để giải quyết…

Đối với tình hình quản lý và sử dụng quỹ BHXH, quỹ BHTN, Quỹ BHTNLĐ-BNN năm 2020, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho rằng: Về cơ bản các quỹ ngắn hạn đều bảo đảm chi trả và có kết dư lớn; Tuy nhiên Quỹ ốm đau, thai sản có năm thứ 2 liên tiếp mất cân đối thu - chi nhẹ (số thu nhỏ hơn số chi), tuy nhiên vẫn có nguồn kết dư và dự báo việc mất cân đối - thu chi này sẽ tự điều chỉnh về thặng dư dương khi tăng tuổi nghỉ hưu và vẫn thực hiện các chính sách, chế độ về ốm đau, thai sản như hiện nay.

Về Quỹ Hưu trí, tử tuất, mặc dù vẫn đang kết dư lớn, song cần tính toán thận trọng, kỹ càng hơn trong việc bảo đảm cân đối trong dài hạn, nhất là với sự thay đổi về đặc điểm của quy mô và cơ cấu dân số (già hóa dân số).

Chi phí quản lý BHXH, BHYT, BHTN cơ bản được bố trí, thực hiện theo quy định; Nhiều nội dung chi được báo cáo là đã cắt giảm so với dự toán, tuy nhiên, đều ở các mục chi không thực hiện được do bối cảnh dịch bệnh COVID-19.

UBTVQH cho ý kiến về báo cáo của Chính phủ về tình hình thực hiện các chế độ, chính sách về bảo hiểm xã hội, quản lý và sử dụng quỹ bảo hiểm xã hội năm 2020.

Cho ý kiến tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý, cần nắm rõ nguyên tắc của quỹ là đóng – hưởng; không dùng kết dư của các quỹ này vào các mục đích khác, không đúng bản chất; Làm rõ và cụ thể thông tin, số liệu chi tiết trong báo cáo.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng đề nghị phải tăng cường hơn nữa kỷ luật kỷ cương trong quản lý Quỹ; về thu chi bảo hiểm xã hội phải đảm bảo thu đúng thu đủ, chi đúng chi đủ cho đối tượng thụ hưởng tránh tình trạng thất thoát quỹ. Đồng thời, cần khẩn trương tiến hành tổng kết việc thi hành Luật bảo hiểm xã hội; đề xuất sửa đổi luật để sớm khắc phục những tồn tại, vướng mắc hiện nay.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, UBTVQH nhất trí và ghi nhận sự nỗ lực của Chính phủ trong đó có cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan thực hiện bảo hiểm xã hiểm đã có sự phối hợp triển khai thực hiện chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, quản lý và sử dụng Quỹ Bảo hiểm xã hội năm 2020, đặc biệt là những cố gắng trong việc duy trì và phát triển đối tượng tham gia, phục vụ đối tượng thụ hưởng và các chế độ bảo hiểm xã hội trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn.

Để khắc phục những tồn tại hiện nay, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị, Chính phủ chỉ đạo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cùng các cơ quan liên quan khẩn trương, rà soát tiếp thu những nội dung được Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội đã phát biểu, cơ quan chủ trì thẩm tra nêu để hoàn thiện báo cáo về tình hình thực hiện chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, quản lý và sử dụng Quỹ bảo hiểm xã hội năm 2020 và báo cáo Quốc hội khóa XV tại kỳ họp thứ 2 (vào tháng 10/2021).

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội nhấn mạnh, tránh chi sai, thất thoát quỹ; tăng cường kỷ luật kỷ cương trong quản lý quỹ; Về thu chi bảo hiểm xã hội phải đảm bảo thu đúng thu đủ, chi đúng chi đủ cho đối tượng thụ hưởng tránh tình trạng thất thoát quỹ; Đề xuất các giải pháp để các quỹ ngắn hạn thực hiện theo đúng bản chất, giảm tình trạng kết dư quỹ ngắn hạn lớn như hiện nay; Khẩn trương tiến hành tổng kết việc thi hành luật bảo hiểm xã hội trong đó có sự kết nối thông tin chặt chẽ với quá trình quản lý quỹ bảo hiểm xã hội để sớm trình đề xuất đưa vào chương trình xây dựng pháp luật