Thủ phủ mật mía xứ Thanh rực lửa sáng đêm phục vụ Tết Nguyên đán

Nổi tiếng bởi độ thơm ngon và màu sắc đẹp, mật mía Thạch Thành (Thanh Hóa) được nhiều người tiêu dùng lựa chọn. Cận Tết, dân làng tất bật rực lửa sáng đêm để hoạt động hết công suất các lò nấu mật, kịp phục vụ hàng tết cho khách hàng.

Những nồi mật mía được đun sôi hàng giờ đồng hồ mới ra được những giọt mật thơm ngon, đặc quánh

Đây cũng là lúc các lái buôn từ khắp nơi đến mua mật phục vụ cho nhu cầu của người dân trong dịp Tết cổ truyền của dân tộc.

Với người dân cả nước nói chung, đặc biệt là ở Thanh Hóa, mật mía không thể thiếu trong những ngày Tết Nguyên đán. Sản phẩm này thường được dùng để nấu món chè, để chấm bánh chưng hay làm bánh gai, bánh trôi…

Người dâ phải tập trung mía nguyên liệu ép lấy nước

Thường thì người dân Thạch Thành bắt đầu nấu mật mía vào đầu tháng 10 Âm lịch cho đến đầu tháng 1 năm sau. Đây cũng là thời điểm thị trường mật mía tiêu thụ mạnh nhất, nhất là ở các làng nghề làm kẹo lạc, cu đơ…

Để từ cây mía ra thành những giọt mật thơm lừng, đặc quánh màu mật ong phải qua nhiều công đoạn. Người dân Thạch Thành phải tập trung mía nguyên liệu ép lấy nước rồi cho vào chảo đun sôi trên chiếc bếp liên hoàn.

Sau khi ép, nước mía được cho vào chảo đun sôi trên chiếc bếp liên hoàn

Khi nước mía sôi, người ta dùng những chiếc vợt có lưới bằng vải màn để vớt bọt và tạp chất cho đến hết. Tiếp đó, qua hai, ba giờ nấu liên tục là có thể thu được mật thành phẩm đạt tiêu chuẩn. Quá trình nấu mật kéo dài khoảng 3 - 4 tiếng.

Công đoạn keo mật là công phu, mất thời gian và phức tạp nhất. Người nấu phải đảo liên tục và đều tay. Khi mật sôi, nếu không kịp vớt váng bọt, làm mật bị trào thì sẽ có màu đen và kém thơm ngon. Khi nước mía chuyển qua sền sệt và có màu nâu vàng, công việc nung mật mới hoàn tất sau nhiều giờ đồng hồ.

Quá trình nấu mật kéo dài khoảng 3 - 4 tiếng

Tại hộ gia đình ông Nguyễn Văn Long, 40 tuổi, tại khu phố Lâm Thành, thị trấn Kim Tân, huyện Thạch Thành, mía được chất thành đống ngoài sân, bên trong những người thợ đang chuẩn bị cho ra mẻ mật đầu tiên trong ngày. Bốn chiếc chảo lớn nấu mật sôi sục, khói bốc lên nghi ngút.

Tay vừa đảo mật, vớt bọt mía, anh Long cho biết, 3 - 4 tiếng thì cho ra một mẻ mật, mật được múc ra lọc khi còn nóng để loại bỏ những cặn bụi, để nguội rồi được đóng vào thùng, can và chờ thương lái đến nhập để cung cấp ra thị trường phục vụ khách hàng dịp Tết.

Bã mía sau khi ép được phơi khô để đốt

Nhìn là thế nhưng công việc làm mật mía rất vất vả vì hằng ngày phải dậy từ 4 giờ sáng, bắt đầu công việc ép mía, nấu mật cho đến đêm khuya.

Từ đầu tháng 10, các lò nấu mật luôn đỏ lửa suốt ngày, một ngày gia đình như ông Long nấu khoảng 5 - 6 mẻ mật, bình quân mỗi ngày trên dưới 1 tấn mía nấu được 1,2 tạ mật. Giá mật mía hiện nay 20.000 đồng/lít. Mỗi vụ ép mía, nấu mật mỗi hộ dân làm mật mía mua khoảng 100 tấn mía tươi.

Mía càng ngọt bao nhiêu thì mật càng ngọt bấy nhiêu

Theo ông Nguyễn Văn Quang, 55 tuổi, người có kinh nghiệm làm mật mía hàng chục năm nay tại Thạch Thành chia sẻ, chất lượng của mật mía phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu. Mía càng ngọt bao nhiêu thì mật càng ngọt bấy nhiêu, bởi ở đây họ không bỏ thêm bất cứ phụ gia hay chất bảo quản nào.

Muốn để mật ngọt và đạt được sản lượng thì mía phải bắt được gió heo may, trời càng lạnh thì mật càng đặc, có thể để hàng năm không hỏng mà còn ngọt hơn.

Những giọt mật sánh đặc được chưng cất để cho ra thị trường phục vụ Tết

Không chỉ được đem đi tiêu thụ khắp tỉnh, các thương lái xa gần còn tìm đến tận làng xã để thu mua với giá bán lẻ 20.000 đồng/lít, bán sỉ 17.000 - 18.000 nghìn đồng/lít. Chính vào nghề này mà cuộc sống người dân Thạch Thành đang ngày một khấm khá và đổi thay từng ngày.

Hà Anh