Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Duy Đông: Nghị quyết về 'đột phá' cho TP.HCM được đồng thuận cao

Tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội (QH) khóa XV tới đây, QH sẽ thảo luận và dự kiến thông qua nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Duy Đông, một trong những người sâu sát với quá trình dự thảo nghị quyết này để Bộ KH&ĐT đề xuất Chính phủ trình QH nói với Pháp Luật TP.HCM: “Những cơ chế, chính sách về huy động nguồn lực và phân cấp, ủy quyền trong dự thảo nghị quyết nếu được thông qua chắc chắn sẽ tạo điều kiện cho TP giải quyết các điểm nghẽn và phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới”.

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Duy Đông: Những cơ chế, chính sách trong dự thảo nghị quyết mới sẽ tạo điều kiện cho TP.HCM giải quyết các điểm nghẽn để phát triển mạnh mẽ. Ảnh: CHÂN LUẬN

Ban hành nhiều nghị quyết thúc đẩy kinh tế TP.HCM

. Phóng viên: Qua quá trình làm việc với TP.HCM để xây dựng, hoàn chỉnh dự thảo nghị quyết mới về phát triển TP.HCM, ông nhận thấy tính cấp thiết đối với sự phát triển của TP.HCM ra sao?

+ Thứ trưởng Trần Duy Đông: TP.HCM là một đô thị đặc biệt, lớn nhất cả nước về dân số và quy mô kinh tế; là một trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, văn hóa, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, giáo dục - đào tạo của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nói riêng và cả nước nói chung; là cửa ngõ quan trọng kết nối khu vực và thế giới.

Sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 16-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa XI và năm năm thực hiện thí điểm Nghị quyết 54/2017 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM, TP tiếp tục phát huy vị trí đầu tàu của cả nước.

Cơ cấu kinh tế của TP tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, từng bước phát triển theo chiều sâu dựa trên nền tảng ứng dụng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. Quy mô kinh tế năm 2020 tăng gấp 2,7 lần so năm 2010, GRDP bình quân đầu người tăng gấp đôi so với năm 2010, đạt hơn 6.200 USD/người; số thu ngân sách chuyển về Trung ương cao nhất cả nước (27%).

. Mới đây, nhiều nghị quyết của Trung ương đều đề cập tới việc thúc đẩy TP.HCM đột phá, phát triển. Thứ trưởng có thể sơ lược qua những Nghị quyết này?

+ Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 24 về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Nghị quyết 31 về phương hướng phát triển TP.HCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; QH đã ban hành Nghị quyết 81/2023 của QH về Quy hoạch tổng thể Quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó đã xác định mục tiêu phát triển của TP.HCM đến năm 2030 với nhiều nội dung quan trọng.

Đó là“TP.HCM phải là TP văn minh, hiện đại, năng động sáng tạo, là nơi thu hút nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao đến sinh sống và làm việc; trung tâm tài chính quốc tế, phát triển ngang tầm các TP lớn trong khu vực châu Á, đóng vai trò là cực tăng trưởng của vùng; nơi tập trung của các định chế tài chính quốc tế, các tập đoàn kinh tế lớn của thế giới”.

Cùng đó, xây dựng TP.HCM trở thành TP văn minh, hiện đại, nghĩa tình, năng động sáng tạo, có nguồn nhân lực chất lượng cao; là TP dịch vụ - công nghiệp hiện đại, đầu tàu về kinh tế số, xã hội số; trung tâm kinh tế, tài chính; thương mại, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ của cả nước, hội nhập quốc tế sâu rộng, có vị thế nổi trội trong khu vực Đông Nam Á… Nghiên cứu khai thác tiềm năng và lợi thế để phát triển khu vực Thủ Đức, Cần Giờ trở thành động lực tăng trưởng mới cho TP.HCM”.

Việc ban hành một nghị quyết mới về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM vào thời điểm này là vô cùng cần thiết. Ảnh: HOÀNG GIANG

. Theo tôi hiểu đây chính là cơ sở chính trị quan trọng để một nghị quyết mới cho TP.HCM ra đời?

+ Đúng vậy! Để đạt được các mục tiêu đề ra, đòi hỏi phải có một nghị quyết mới thay thế Nghị quyết 54 nhằm tạo điều kiện cho TP.HCM khơi thông nguồn lực, tạo đà phát triển, khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh. Đồng thời, kế thừa và bổ sung cơ chế, chính sách đột phá mà TP.HCM cần Trung ương quan tâm hỗ trợ để phát triển tương xứng với vị trí đầu tàu về kinh tế - xã hội của Vùng Đông Nam Bộ và cả nước.

Vì vậy, việc ban hành một nghị quyết mới về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM thay thế Nghị quyết 54 nhằm thể chế hóa các quan điểm, mục tiêu, định hướng phát triển đã nêu trong Nghị quyết 24, Nghị quyết 31 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 81 của QH đề ra là vô cùng cần thiết.

. Lãnh đạo TPHCM nhiều lần nói rằng, TP đang cần cơ chế đột phá để phát triển chứ không phải “xin tiền”, liệu có thể hiểu rằng, các cơ chế đã áp dụng trước đó cho TP chưa thật sự phát huy hết nguồn lực để TP phát triển và cần phải có một cơ chế đủ mạnh để TP đột phá?

+ Có thể nói Nghị quyết 54 là quyết sách kịp thời, tạo điều kiện tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm, phát huy tính năng động sáng tạo cũng như thúc đẩy tự tháo gỡ những vấn đề khó khăn, vướng mắc cho TP.

Khi tổng kết thực hiện Nghị quyết 54 đã xác định các nguyên nhân dẫn đến một số nội dung chưa được thực hiện hiệu quả là do các cơ chế, chính sách thí điểm cơ bản là những nội dung mới, phức tạp, có tác động lớn, lâu dài, khi triển khai cụ thể cần nghiên cứu kỹ trước khi xem xét, quyết định.

Ngoài ra, trong năm năm thực hiện nghị quyết thì TP dành năm đầu tiên xây dựng kế hoạch và công tác chuẩn bị triển khai; đồng thời có hai năm TP chịu tác động nghiêm trọng bởi dịch COVID-19 nên thực tế TP không có nhiều thời gian để phát huy toàn diện các cơ chế, chính sách của Nghị quyết. Công tác triển khai một số nội dung thuộc trách nhiệm của TP còn chậm, như cổ phần hóa, thu hút nhân tài.

Như vậy, có cả những nguyên nhân khách quan và chủ quan mà các cơ chế, chính sách trước đó cho TP chưa thật sự phát huy hết nguồn lực để TP phát triển. Do vậy, khi xây dựng nghị quyết mới, bên cạnh những cơ chế, chính sách về huy động nguồn lực trong giai đoạn tới thì điều quan trọng hơn là cần phải có những cơ chế, chính sách mới, đủ mạnh, vượt trội để TP phát triển đột phá.

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Duy Đông. Ảnh: CHÂN LUẬN

Tạo điều kiện để TP.HCM gỡ các điểm nghẽn

. Nghị quyết 31 của Bộ Chính trị cho phép TP.HCM “thí điểm chính sách mang tính đột phá để TP chủ động huy động nguồn lực tài chính đầu tư phát triển” và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho TP. Điều này đã được cụ thể hóa như thế nào trong nghị quyết này?

+ Thực hiện các nghị quyết của Bộ Chính trị và Quốc hội cùng các văn bản chỉ đạo của Thủ tướng, Chính phủ, Bộ KH&ĐT đã chủ động, khẩn trương phối hợp với UBND TP.HCM và các Bộ, cơ quan trung ương nghiên cứu, đề xuất thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM trên bảy nhóm ngành, lĩnh vực.

Cụ thể là về quản lý đầu tư; tài chính ngân sách; quản lý đô thị và tài nguyên môi trường; thu hút nhà đầu tư chiến lược; quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; tổ chức bộ máy của TP và tổ chức bộ máy TP Thủ Đức.

Những cơ chế, chính sách về huy động nguồn lực và phân cấp, ủy quyền nêu trên chắc chắn sẽ tạo điều kiện cho TP giải quyết các điểm nghẽn và phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới.

. TPHCM rất cần sự đồng hành, ủng hộ của các Bộ, ngành Trung ương, đặc biệt là trong thiết kế, vận hành các cơ chế đột phá, vượt trội. Điều này được thể hiện như thế nào trong quá trình xây dựng Nghị quyết?

+ Trong quá trình xây dựng dự thảo nghị quyết, Bộ KH&ĐT đã thành lập Ban soạn thảo, Tổ biên tập, xây dựng dự thảo nghị quyết, phối hợp chặt chẽ với TP.HCM, các Bộ, cơ quan Trung ương và lấy ý kiến các Bộ, ngành liên quan hai vòng và cơ bản đạt được sự đồng thuận cao.

Chúng tôi cũng tổ chức nhiều cuộc họp Tổ biên tập, Ban soạn thảo; tổ chức các Hội thảo lấy ý kiến góp ý các chuyên gia, nhà khoa học để lắng nghe các ý kiến phản biện nhằm xây dựng các cơ chế, chính sách đột phá, vượt trội giúp TP phát triển.

Có thể kể đến các chính sách cơ bản như (1) thí điểm mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông (TOD); (2) mở rộng lĩnh vực áp dụng đầu tư theo phương thức PPP đối với các dự án đầu tư trong lĩnh vực thể thao, văn hóa; (3) Chính sách ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược đầu tư vào xây dựng Trung tâm đổi mới sáng tạo, Trung tâm nghiên cứu và phát triển R&D; sản xuất chip, bán dẫn, vật liệu mới, năng lượng sạch; thu hút nhà đầu tư chiến lược đầu tư dự án xây dựng cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ; (4) Hỗ trợ các hoạt động đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp; và các cơ chế, chính sách cụ thể khác tại dự thảo nghị quyết.

Đối với một số cơ chế, chính sách có ý kiến đề nghị làm rõ thì Bộ KH&ĐT đã báo cáo cụ thể và xin ý kiến Chính phủ để thống nhất trước khi trình Ủy ban Thường vụ QH, QH.

Dự thảo nghị quyết mới cho phép TP.HCM áp dụng thí điểm mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông (TOD). Ảnh: HOÀNG GIANG

. Tinh thần chung của các cấp lãnh đạo đối với dự thảo nghị quyết này là gì, thưa Thứ trưởng?

+ Các cấp lãnh đạo đã xác định vị trí, vai trò quan trọng của dự thảo nghị quyết này, dành nhiều thời gian quan tâm, chỉ đạo cơ quan chủ trì soạn thảo.

Cụ thể, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, Thường trực Chính phủ đã tổ chức các cuộc họp để thảo luận, và chỉ đạo về nội dung của dự thảo Nghị quyết. Đảng đoàn QH đã tổ chức hai cuộc họp để chỉ đạo cơ quan chủ trì soạn thảo và Thành ủy TP.HCM nhằm xây dựng các cơ chế, chính sách mới, tạo đột phá cho TP phát triển.

Điều đó một lần nữa khẳng định các cơ quan Trung ương luôn đồng hành, ủng hộ TP trong quá trình xây dựng nghị quyết, thể hiện rõ nét quan điểm “TP vì cả nước, cả nước vì TP”.

. Dự thảo Nghị quyết này sẽ được trình QH tại kỳ họp thứ 5 khai mạc vào cuối tháng 5 này , đến lúc này, ông kỳ vọng thế nào về sự đồng tình, bấm nút thông qua của QH?

+ Qua quá trình phối hợp chặt chẽ với các Sở, ban ngành, UBND TP.HCM, Thành ủy TP.HCM và các bộ, ngành trung ương, dự thảo nghị quyết đã được chuẩn bị kỹ lưỡng và được sự đồng thuận cao của các bộ, ngành trung ương.

Dự thảo nghị quyết cũng nhận được sự ủng hộ, đồng hành, quan tâm, chỉ đạo sâu sát của Chính phủ, các Ủy ban của QH, Đảng đoàn QH và nhất là của các Ủy viên Bộ Chính trị.

Do đó, tôi tin tưởng và hy vọng rằng các đại biểu QH sẽ cùng thống nhất bấm nút thông qua dự thảo nghị quyết với sự đồng tình cao nhất, để nghị quyết sớm được triển khai, tạo điều kiện cho TP.HCM phát huy vai trò là đầu tàu, dẫn dắt phát triển kinh tế của cả nước.

***