Thủ tướng: Quyết tâm tháo gỡ 'điểm nghẽn' thể chế

Thủ tướng yêu cầu cần tập trung nguồn lực, quyết tâm cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những "điểm nghẽn" do quy định pháp luật ngay trong năm 2025 - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Phân cấp, phân quyền mạnh hơn

Sáng 22/5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 5/2025 với sự tham dự của các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, lãnh đạo các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ.

Tại phiên họp, Chính phủ đã nghe báo cáo, cho ý kiến xử lý các vướng mắc phát sinh trong xây dựng các nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền gắn với tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Nhắc lại bài học từ nhiều vụ việc khiến nhiều cán bộ bị xử lý, kỷ luật, kể cả xử lý hình sự, Thủ tướng cho rằng có nguyên nhân từ việc cấp trên "ôm" cả những việc cụ thể mà không phân cấp, phân quyền cho cấp dưới.

Thủ tướng cũng lấy ví dụ việc Bộ Khoa học và Công nghệ chuyển giao quản lý Khu Công nghệ cao Hòa Lạc về Hà Nội, khẳng định đây là hướng đi đúng đắn, cần được nhân rộng. Bộ phải thiết kế các chính sách và phân cấp quản lý cho địa phương để cả nước có thêm hàng chục khu công nghệ cao như vậy.

Từ đó, Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần phân cấp, phân quyền cần được thực hiện triệt để từ Trung ương đến địa phương, gắn với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi của cấp dưới, thiết kế công cụ kiểm tra, giám sát hiệu quả, đồng thời chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm.

Các bộ, ngành ở Trung ương cần giữ vai trò kiến tạo, không làm công việc cụ thể mà tập trung thực hiện 6 nhóm nhiệm vụ quản lý nhà nước: (i) xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch; (ii) xây dựng thể chế, pháp luật để quản lý và kiến tạo phát triển; (iii) xây dựng cơ chế, chính sách huy động nguồn lực để phát triển ngành, lĩnh vực nhanh, bền vững; (iv) thiết kế công cụ để kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực; (v) đánh giá, tổng kết thực tiễn, đúc rút kinh nghiệm, xây dựng lý luận, nhân rộng các mô hình hay, cách làm tốt và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc; (vi) thực hiện công tác thi đua khen thưởng, xử lý kỷ luật kịp thời, chính xác, công bằng, hợp lý, hiệu quả.

Thủ tướng lưu ý, phải quy định rõ cơ quan chịu trách nhiệm chính trong các lĩnh vực quản lý và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, không để trùng chéo hoặc khoảng trống pháp lý trong các lĩnh vực quản lý. Các bộ, ngành Trung ương thiết kế quy định, chính sách, tiêu chuẩn, quy chuẩn, ví dụ quy định về thực phẩm sạch, sản xuất sạch… và tăng cường giám sát, kiểm tra, trên phạm vi cả nước thì cấp bộ kiểm tra, ở cấp tỉnh thì tỉnh làm, cấp cơ sở thì cơ sở làm.

Thủ tướng yêu cầu tiếp tục đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực phát triển - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Cũng tại phiên họp, Chính phủ đã xem xét, cho ý kiến về: Dự án Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú; dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi); đề nghị xây dựng Luật Giám định tư pháp (sửa đổi); đề nghị xây dựng Luật Tiết kiệm, chống lãng phí; đề nghị xây dựng Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi); đề nghị xây dựng Luật Dân số.

Đối với đề nghị xây dựng Luật Tiết kiệm, chống lãng phí, Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu bổ sung quy định về lãng phí thời gian và bỏ lỡ thời cơ phát triển. Về Luật An toàn thực phẩm, Thủ tướng khẳng định đây là lĩnh vực liên quan trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng người dân, do đó Bộ Y tế phải chủ trì, các bộ, ngành khác phải phối hợp trong công tác này, bảo đảm quản lý được nhưng đáp ứng yêu cầu phát triển. Thủ tướng cũng yêu cầu sớm trình ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 15/2018/NĐ-CP nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý trong lĩnh vực an toàn thực phẩm.

Về đề nghị xây dựng Luật Dân số, Thủ tướng nhấn mạnh cần chuyển trạng thái từ quan điểm "dân số kế hoạch hóa" sang quan điểm dân số phát triển và ứng phó già hóa dân số. Các chính sách cần đồng thời quan tâm đến số lượng và chất lượng dân số, khuyến khích sinh con và phát triển con người toàn diện về đức – trí – thể – mỹ. Thủ tướng đề xuất nghiên cứu mở rộng chính sách nhà ở xã hội cho các gia đình đông con, các đối tượng yếu thế khi có con.

Các Phó Thủ tướng Chính phủ dự và phát biểu tại phiên họp - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Các Phó Thủ tướng Chính phủ dự và phát biểu tại phiên họp - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Sửa đổi, bổ sung các luật theo tinh thần 6 rõ

Kết luận phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao các bộ, cơ quan đã chuẩn bị kỹ lưỡng các dự án luật và nghiêm túc tiếp thu, giải trình. Thủ tướng ghi nhận các ý kiến phát biểu tâm huyết, sát thực tiễn, có chất lượng của các thành viên Chính phủ và đại biểu tham dự.

Thủ tướng đề nghị các Bộ trưởng chỉ đạo khẩn trương hoàn thiện các dự án luật, đề nghị xây dựng luật; tập trung nguồn lực, trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thiện hồ sơ để trình Quốc hội đúng tiến độ; giao các đồng chí Phó Thủ tướng phụ trách quan tâm, trực tiếp chỉ đạo việc hoàn thiện các hồ sơ.

Các cơ quan phối hợp chặt chẽ với Quốc hội trong quá trình thẩm tra, giải trình, chỉnh lý dự án luật theo ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đại biểu Quốc hội; kịp thời báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật theo quy định; nếu còn quan điểm khác nhau thì chủ động trao đổi, thống nhất nhận thức, báo cáo cấp có thẩm quyền.

Lãnh đạo các bộ, ngành dự phiên họp - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Lãnh đạo các bộ, ngành dự phiên họp - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Thủ tướng đề nghị các bộ, cơ quan nghiên cứu, đề xuất, trình Quốc hội ban hành các nghị quyết để kịp thời xử lý một số vấn đề cấp bách nổi lên trên các lĩnh vực quản lý, đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra trong thời gian chưa ban hành các luật.

Yêu cầu các bộ, ngành, cơ quan cần tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, năm 2025, quyết tâm cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những "điểm nghẽn" do quy định pháp luật, Thủ tướng nhấn mạnh một số quan điểm quan trọng. Theo đó, quá trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật phải bảo đảm thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Việc sửa đổi, bổ sung các luật được thực hiện theo tinh thần 6 rõ: Những nội dung kế thừa, lược bỏ, vì sao; những nội dung sửa đổi, hoàn thiện, vì sao; những nội dung bổ sung, vì sao; những nội dung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, vì sao; những nội dung phân cấp, phân quyền, cụ thể là gì, cho ai, vì sao; những vấn đề còn ý kiến khác nhau và những vấn đề khác cần báo cáo Thường trực Chính phủ, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo.

Cùng với đó, xây dựng các luật mới trên tinh thần 7 rõ: Đường lối, chính sách của Đảng được cụ thể hóa như thế nào; những vấn đề thực tiễn pháp luật chưa quy định là gì; những vấn đề gì pháp luật đã quy định nhưng chưa phù hợp; những nội dung vướng mắc cần tháo gỡ là gì; việc đơn giản hóa, cắt giảm thủ tục hành chính như thế nào; việc phân cấp, phân quyền như thế nào; các vấn đề còn ý kiến khác nhau cần báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Thủ tướng yêu cầu việc sửa đổi, bổ sung các luật được thực hiện theo tinh thần 6 rõ, cùng với đó, xây dựng các luật mới trên tinh thần 7 rõ - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Thủ tướng yêu cầu tiếp tục đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực phát triển; luôn lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chuyển từ tư duy "quản lý" sang "phục vụ", từ bị động sang chủ động, linh hoạt kiến tạo sự phát triển; cải cách triệt để, cắt giảm tối đa thủ tục hành chính rườm rà, gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi của địa phương theo tinh thần "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", xóa bỏ cơ chế "xin - cho" và tư duy "không biết mà vẫn quản, không quản được thì cấm".

Xây dựng pháp luật phải đi trước một bước, tăng cường tính dự báo, phù hợp với thực tiễn, giải quyết hiệu quả, kịp thời những vấn đề thực tiễn đặt ra và yêu cầu của sự phát triển nhanh chóng.

Các quy định của luật phải mang tính ổn định, khả thi cao, giá trị lâu dài, bền vững; luật cần quy định theo hướng khung, mang tính nguyên tắc, chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội; với những nội dung mà tình hình còn nhiều thay đổi trong thực tiễn thì giao Chính phủ quy định chi tiết.

Thủ tướng đề nghị các bộ, cơ quan nghiên cứu, đề xuất, trình Quốc hội ban hành các nghị quyết để kịp thời xử lý một số vấn đề cấp bách nổi lên trên các lĩnh vực quản lý, đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra trong thời gian chưa ban hành các luật - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Tập trung rà soát các quy định pháp luật hiện hành để đề xuất một luật sửa nhiều luật nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, bảo đảm thông suốt, hiệu quả, không để khoảng trống pháp lý, xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh trong thực tiễn.

Phát huy hơn nữa tinh thần trách nhiệm và tập trung ưu tiên mọi nguồn lực trong xây dựng và hoàn thiện thể chế nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và bảo đảm tính nhân đạo, nhân văn của Nhà nước ta trong việc thực thi các chính sách pháp luật.

Ưu tiên nguồn lực và có chế độ, chính sách đặc thù, vượt trội cho công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đặc biệt là đội ngũ nhân lực trực tiếp, thường xuyên thực hiện các nhiệm vụ này. Tận dụng tiến bộ khoa học công nghệ, chuyển đổi số, các công cụ trợ lý ảo, cơ sở dữ liệu… trong xây dựng, thi hành pháp luật.

Lắng nghe ý kiến chuyên gia, nhà khoa học, nhà hoạt động thực tiễn, tiếp thu ý kiến doanh nghiệp, người dân. Tiếp tục tham khảo kinh nghiệm quốc tế, tiếp thu những nội dung phù hợp với điều kiện nước ta. Tăng cường truyền thông chính sách, nhất là truyền thông trong quá trình xây dựng, ban hành pháp luật, tạo sự đồng thuận và hiệu quả trong quá trình xây dựng, ban hành và thực thi pháp luật.

Lê Đỗ