Thuật trị nước của Quản Trọng và Machiavelli

Tại tọa đàm với chủ đề “Thuật trị nước: từ Quản tử đến Quân vương” được tổ chức nhân dịp ra mắt bản dịch tiếng Việt cuốn sách Quản tử - Thuật cai trị đất nước của bậc đế vương, các diễn giả là GS-TS. Trần Ngọc Vương, Tiến sĩ sử học Vũ Đức Liêm, Tiến sĩ văn học Mai Anh Tuấn đã bàn luận, đánh giá thêm về thuật trị nước trong quan điểm của Quản Trọng và Machiavelli.

Tọa đàm góp phần khẳng định tầm quan trọng, giá trị, tầm ảnh hưởng của Quản tử và Quân vương.

GS-TS. Trần Ngọc Vương cho biết, Quản tử - Thuật cai trị đất nước của bậc đế vương là nguồn tư liệu rất quan trọng để nghiên cứu về chính trị xã hội, kinh tế, quân sự, luật pháp, văn hóa và các khía cạnh khác của Trung Quốc, đặc biệt là thời Xuân Thu.

“Công trình của Quản Trọng giống như một cuốn cẩm nang chính trị nhưng lại dựa trên vô số kinh nghiệm, giải pháp chính trị từ nhiều nguồn khác nhau. Trong đó, Quản Trọng xác định lập pháp và định chế là quan trọng nhất, một là để huy động sức dân, hai là để huy động quốc lực”, GS-TS. Trần Ngọc Vương nhận định.

Cuốn sách có nội dung khá phong phú với 86 thiên, tổng hợp tư tưởng học thuật của Đạo gia, Pháp gia, Nho gia, Danh gia, Binh gia, Nông gia, Âm dương gia… trong đó chú trọng đến việc làm nước giàu dân yên, nói tóm gọn những điều trọng yếu.

Quản tử là bản sách lược giúp các quân vương có thể vừa xưng hùng xưng bá vừa kiên trì đi theo lý tưởng vương đạo chính nghĩa, vừa tránh được khuynh hướng của Pháp gia xem nhẹ đạo đức nhân tâm vừa bổ sung cho sự khuyết thiếu kinh nghiệm chính trị thực tiễn của Nho gia.

Cuốn sách đã tạo được nền tảng triết học cho chính trị pháp quyền và cũng đưa tư tưởng Đạo gia vào sâu trong các vấn đề xã hội và con người thời đó.

Bên cạnh đó, vạch ra những kế hoạch cụ thể để cai trị đất nước bằng pháp luật, đề cao vai trò cơ bản của giáo dục đạo đức đối với dân chúng.

Đồng thời, không chỉ xác định thể chế chính trị quân chủ là cốt lõi mà còn chủ trương lấy con người làm gốc và thúc đẩy sự phát triển cân bằng giữa nông nghiệp, thủ công nghiệp và buôn bán.

Các diễn giả chia sẻ tại tọa đàm.

Nếu Quản tử - Thuật cai trị đất nước của bậc đế vương là cuốn sách chiếm vị trí đặc biệt quan trọng trong lịch sử tư tưởng Trung Quốc thì Quân vương là tác phẩm đặt nền tảng cho chính trị học hiện đại.

Quân vương của Machiavelli đã trở thành cuốn sách gối đầu giường của bao thế hệ chính trị gia và lãnh đạo khắp thế giới. Cuốn sách khiến tên tuổi của Machiavelli được biết đến rộng rãi trên toàn thế giới, với hàng loạt lời khen tặng và thậm chí cả những công kích kịch liệt nhất.

Cuốn sách bao gồm 26 phần, cung cấp góc nhìn của Niccolò Machiavelli về quyền lực, nghệ thuật lãnh đạo, bản tính con người và chính sách ngoại giao, bao gồm những nội dung quan trọng như: cách cai trị các vương quốc, vấn đề quân đội, những phẩm chất cần có của một quân vương, các bề tôi của quân vương.

Theo Tiến sĩ sử học Vũ Đức Liêm, Quân Vương là cẩm nang dành cho người tốt, Machiavelli không viết cho những người xấu, không viết một giáo trình nhập môn cho người xấu, mà đây là giáo trình nhập môn cho người tốt muốn làm chính trị. Cuốn sách bàn về thế nào là người tốt, thế nào là người xấu, thế nào là chính trị gia, thế nào là thành trì, thế nào là lòng dân.

Tác phẩm Quản tử - Thuật cai trị đất nước của bậc đế vương và Quân vương.

Các diễn giả tại tọa đàm đều cho rằng, hai tác phẩm này đều có giá trị trong việc phát triển, tiến hóa thuật trị nước trong bối cảnh hiện nay.

Quân Vương không chỉ mang đến những giá trị về nghệ thuật, giá trị về lịch sử mà còn bàn về các nguyên tắc lớn mà chính trị ngày nay vẫn đang dẫn dắt và có sức ảnh hưởng tới các quốc gia và nhà lãnh đạo trên thế giới. Còn Quản tử - Thuật cai trị đất nước của bậc đế vương cũng có độ khả dụng có thể nhìn thấy được ở hiện tại.

Tiến sĩ văn học Mai Anh Tuấn chia sẻ: “Tôi ấn tượng với đề đạt của Quản Trọng trong việc ông đề đạt kiểm soát hoạt động thương mại, thống kê số liệu dân số, chia ruộng đất,… những đề đạt đó vừa mang tính cụ thể ở tại thời điểm đó nhưng nó cũng khá đặc trưng cho xã hội châu Á, trong đó có Việt Nam”.

Theo Tiến sĩ sử học Vũ Đức Liêm, cả Quản Trọng và Machiavelli đều theo chủ nghĩa hiện thực chính trị, không câu nệ đạo đức, họ đều sinh ra vào thời điểm xã hội có nhu cầu tạo ra các mô hình chính trị mới, nên các quan niệm của hai ông chủ yếu bàn về lập pháp, thể chế, thiết chế.

Tuy nhiên, các phương thức quản trị đất nước mà hai ông đưa ra cũng mang tính hai mặt, đòi hỏi người làm chính trị phải ngẫm nghĩ sâu hơn và phải kế thừa có chọn lọc những nghệ thuật lãnh đạo mà người xưa từng đề đạt, thực hành.

Tùng Lâm