Thúc đẩy ngân hàng mở: Dùng Open API để 'phá băng' dữ liệu
Công nghệ API mở không chỉ giúp các ngân hàng và Fintech tương tác liền mạch, mà còn là công cụ đắc lực để giảm bất cân xứng thông tin, đưa dịch vụ tài chính đến gần hơn với mọi người dân.
Thông điệp trên được các chuyên gia và nhà quản lý nhấn mạnh tại sự kiện Kết nối Fintech 2025 với chủ đề “Chia sẻ dữ liệu hướng tới tài chính toàn diện và đổi mới” diễn ra ngày 27/11.
Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) khẳng định, NHNN đã sớm nhận thức được tầm quan trọng của việc kết nối và liên thông dữ liệu. Đây được xem là đòn bẩy để phát triển hệ sinh thái số, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ cho người dân và doanh nghiệp.
Theo các chuyên gia, với hành lang pháp lý từ Thông tư 64/2024/TT-NHNN, ngành ngân hàng Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ từ mô hình khép kín sang hệ sinh thái mở.
Thời gian qua, NHNN đã ban hành nhiều chiến lược chuyển đổi số và các văn bản pháp lý quan trọng. Đáng chú ý nhất là Thông tư 64/2024/TT-NHNN về triển khai Giao diện lập trình ứng dụng mở (Open API) trong ngành ngân hàng.
"Thông tư này đã tạo khuôn khổ pháp lý cho việc thiết lập các kết nối, liên thông giữa ngành ngân hàng và các ngành, lĩnh vực khác một cách thuận tiện, an toàn, đồng thời bảo vệ tốt quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng," ông Tuấn nhấn mạnh.
Nhờ hành lang pháp lý ngày càng rõ ràng, minh bạch về phạm vi và trách nhiệm, các ngân hàng Việt Nam đã chủ động triển khai nhiều mô hình kinh doanh mới. Khách hàng được đặt vào vị trí trung tâm của hệ sinh thái với đa dạng lựa chọn sản phẩm, dịch vụ tài chính sáng tạo, an toàn với chi phí hợp lý.
Hiện nay, các ngân hàng không chỉ mở rộng hợp tác với các công ty Fintech và bên thứ ba, mà còn kết nối sâu rộng với Cổng Dịch vụ công Quốc gia và các bộ, ngành, địa phương. Sự kết nối này cho phép người dân thanh toán hóa đơn thiết yếu và dịch vụ công một cách liền mạch, toàn trình.
Đánh giá về bức tranh tài chính tại Việt Nam, ông Andri Meier, Phó Trưởng Cơ quan Hợp tác phát triển, Đại sứ quán Thụy Sỹ tại Việt Nam khẳng định, Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc chuyển dịch từ nền kinh tế tiền mặt sang thanh toán không dùng tiền mặt.
Theo ông Andri, những thành công này đang mở đường cho quá trình số hóa sâu hơn, được hỗ trợ đắc lực bởi công nghệ Open API. "API mở mang lại tiềm năng to lớn để phát triển sâu hơn thị trường tài chính bằng cách cho phép tương tác liền mạch giữa các ngân hàng, tổ chức phi ngân hàng và bên thứ ba. Qua đó, giúp giảm sự bất cân xứng thông tin và thúc đẩy sự đổi mới," ông Andri cho hay.
Đồng quan điểm, bà Maria Joao Pateguana, Trưởng Bộ phận phát triển khu vực tư nhân, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) cho rằng, Việt Nam đang chứng kiến sự chuyển đổi số phi thường nhờ các công nghệ đột phá như điện toán đám mây, Big Data, Blockchain, AI và đặc biệt là API mở.
"API, vốn đã được sử dụng trong ngân hàng nhiều năm, nay đang nổi lên như một công cụ mạnh mẽ để tăng cường cung cấp dịch vụ tài chính cho cả khách hàng bán lẻ và doanh nghiệp," bà Maria nhận định.
Theo đại diện ADB, việc truy cập và sử dụng hiệu quả dữ liệu là yếu tố sống còn để thúc đẩy nền kinh tế kỹ thuật số. Do đó, thúc đẩy chia sẻ dữ liệu giữa các tổ chức là yêu cầu cấp thiết nhằm tạo điều kiện cho sự đổi mới, nâng cao tính linh hoạt trong kinh doanh và giải quyết các thách thức về quy định.
Dù mang lại nhiều lợi ích, việc chia sẻ dữ liệu trong bối cảnh ngân hàng mở (Open Banking) cũng đặt ra những thách thức không nhỏ về an ninh và bảo mật.
Bà Maria Joao Pateguana lưu ý, chia sẻ dữ liệu phải đi kèm với quản lý rủi ro và một khuôn khổ "dựa trên sự cho phép", bao gồm các quy trình kiểm toán chặt chẽ và tuân thủ tiêu chuẩn quy định. Bà khuyến nghị cần tăng cường các biện pháp bảo mật thông qua việc nâng cao nhận thức khách hàng, xác thực danh tính và phát hiện gian lận.
Về phía cơ quan quản lý, ông Phạm Anh Tuấn cho biết, để phát triển bền vững, ngành ngân hàng phải xử lý hài hòa nhiều yêu cầu phức tạp. Đó là sự chuẩn hóa về dữ liệu và giao thức kết nối; tăng cường năng lực quản trị rủi ro bên thứ ba; đặc biệt là bảo đảm an ninh hệ thống trước nguy cơ tấn công mạng và lạm dụng dữ liệu.
"Chúng ta phải bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng, thu hẹp khoảng cách số, không để ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình chuyển đổi số. Đây là những vấn đề mang tính hệ thống, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức tín dụng và công ty Fintech," Vụ trưởng Vụ Thanh toán nhấn mạnh.
Chia sẻ thêm thông tin, đại diện NHNN cho biết, ngành ngân hàng là một trong những đơn vị tiên phong kết nối, khai thác dữ liệu dân cư phục vụ định danh, xác thực khách hàng và hỗ trợ phòng chống tội phạm.
Theo số liệu từ NHNN, tính đến giữa tháng 11/2025, toàn ngành đã có hơn 136 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân và hơn 1,4 triệu hồ sơ tổ chức được đối chiếu sinh trắc học qua CCCD gắn chip hoặc VNeID; 57 tổ chức tín dụng triển khai xác thực qua điện thoại và 63 đơn vị triển khai qua thiết bị tại quầy. Đây là nền tảng quan trọng để tăng cường an ninh, giảm gian lận và nâng cao trải nghiệm mở tài khoản, sử dụng dịch vụ số.
Trong lĩnh vực an ninh thanh toán, hệ thống thông tin hỗ trợ quản lý, giám sát và phòng ngừa rủi ro cho khách hàng (SIMO) của NHNN đã triển khai thí điểm, đến hết ngày 31/10/2025 đã có hơn 1,7 triệu lượt khách hàng nhận được cảnh báo, trong đó có hơn 567 nghìn lượt khách hàng đã tạm dừng/hủy bỏ giao dịch sau khi nhận được cảnh báo, với tổng số tiền giao dịch là hơn 2.200 tỷ đồng.
