Thuế nhập khẩu Mỹ 'giáng đòn' vào xe Nhật: Toyota cảnh báo mất 9,5 tỷ USD, thị trường Bắc Mỹ thua lỗ

Lợi nhuận sụt giảm, "máy in tiền" Bắc Mỹ thua lỗ

Toyota, nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới, mới đây đã hạ mạnh dự báo lợi nhuận năm tài khóa 2026. Hãng cảnh báo gói thuế mới tại Mỹ có thể khiến lợi nhuận sụt giảm tới 1,4 nghìn tỷ yên (khoảng 9,5 tỷ USD). Đây là mức thiệt hại nặng nề nhất trong hơn một thập kỷ, được Toyota mô tả là “tác động mang tính cơ cấu”, không thể xoay chuyển trong ngắn hạn.

Cùng thời điểm, Honda ghi nhận lợi nhuận sụt giảm hơn 160 tỷ yên (khoảng 1,1 tỷ USD) chỉ trong sáu tháng đầu năm tài khóa, chủ yếu vì chi phí nhập khẩu linh kiện và chi phí vận chuyển tăng cao do thuế mới. Nissan ước tính khoản thiệt hại tương tự vào khoảng 1,8 tỷ USD.

Vấn đề không chỉ nằm ở con số tuyệt đối mà ở sự thay đổi cán cân thương mại. Trong nhiều năm, các hãng xe Nhật dựa vào mô hình sản xuất nội địa rồi xuất khẩu xe sang Bắc Mỹ – thị trường tiêu thụ lớn nhất của họ. Khi chính quyền Mỹ duy trì các hàng rào thuế quan cao hơn để khuyến khích sản xuất trong nước, cấu trúc này bị đảo lộn. Toyota cho biết khu vực Bắc Mỹ, vốn từng là “máy in tiền” của hãng, đã bất ngờ chuyển sang thua lỗ trong quý đầu niên độ tài chính 2025, ghi nhận mức lỗ hoạt động hơn 63 tỷ yên.

Tái cơ cấu bắt buộc và cuộc đua nội địa hóa

Các tập đoàn này đều thừa nhận thuế nhập khẩu sẽ không sớm được dỡ bỏ. Honda và Nissan đang phải tính đến việc dịch chuyển dây chuyền sản xuất từ Mexico hoặc Nhật Bản sang Mỹ để tránh gánh nặng thuế. Đây là bước đi tốn kém nhưng gần như bắt buộc để duy trì sức cạnh tranh.

Ảnh hưởng của thuế nhập khẩu lan rộng ra toàn bộ hệ sinh thái ô tô Nhật Bản, vốn chiếm gần 18% giá trị xuất khẩu và sử dụng hơn 4,3 triệu lao động. Trong khi đó, các đối thủ, đặc biệt là các hãng xe điện Trung Quốc như BYD hay Geely, đang mở rộng thị phần tại Đông Nam Á, châu Âu và Mỹ Latin. Khi các hãng Nhật phải thu hẹp biên lợi nhuận, các công ty Trung Quốc lại được hưởng lợi từ chuỗi cung ứng chi phí thấp.

Giữa khủng hoảng, các hãng xe Nhật đã có kế hoạch đầu tư mới. Honda thông báo mở rộng nhà máy tại Indiana (Mỹ) để sản xuất dòng xe hybrid và EV, tận dụng chính sách ưu đãi nội địa. Toyota cũng tăng cường hợp tác với các nhà cung ứng Mỹ để nâng tỷ lệ nội địa hóa, đồng thời nghiên cứu chuyển một phần sản xuất linh kiện chủ chốt ra khỏi Nhật. Giới chuyên gia nhận định các doanh nghiệp Nhật cần xây dựng mạng lưới sản xuất đa trung tâm, trải đều ở Bắc Mỹ, Đông Nam Á và Ấn Độ, để phân tán rủi ro thay vì dựa vào xuất khẩu.

Khánh Loan (t/h)