Thuốc bảo vệ thực vật và phân bón đối mặt với thách thức truy xuất nguồn gốc

Mặc dù truy xuất nguồn gốc mang lại lợi ích lớn trong việc bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và môi trường, nhưng cũng đồng thời tạo ra nhiều thách thức, đặc biệt đối với các doanh nghiệp trong nước và người nông dân.

Theo thống kê của Hiệp hội Thuốc BVTV Việt Nam, hiện nay, khoảng 60% sản phẩm thuốc BVTV và phân bón được sản xuất tại Việt Nam được xuất khẩu. Trong đó, các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản đòi hỏi các sản phẩm này phải có khả năng truy xuất nguồn gốc rõ ràng và đáp ứng tiêu chuẩn nghiêm ngặt về chất lượng.

Phần lớn sản phẩm thuốc BVTV và phân bón sản xuất tại Việt Nam được xuất khẩu.

Tuy nhiên, yêu cầu này không dễ dàng thực hiện. Đặc biệt, trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp trong nước chưa chuẩn bị sẵn sàng về hệ thống thông tin và công nghệ cần thiết để đáp ứng yêu cầu truy xuất. Theo số liệu từ Cục BVTV, trong năm 2024, chỉ có khoảng hơn 30% doanh nghiệp sản xuất thuốc BVTV và phân bón trong nước có hệ thống truy xuất nguồn gốc đạt yêu cầu của các thị trường quốc tế.

Để đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc, các doanh nghiệp phải đầu tư vào các hệ thống công nghệ, từ phần mềm quản lý, ghi chép dữ liệu, đến các công cụ hỗ trợ như mã QR, blockchain giúp theo dõi và kiểm tra sản phẩm từ khâu nguyên liệu đến tay người tiêu dùng.

Tuy nhiên, chi phí đầu tư này không phải doanh nghiệp nào cũng có thể đáp ứng. Ông Nguyễn Văn Bảy, Giám đốc Công ty CP Sản xuất Thuốc BVTV Bảy Hoàng cho biết, việc đầu tư vào công nghệ truy xuất nguồn gốc không chỉ tốn kém mà còn đòi hỏi doanh nghiệp phải thay đổi toàn bộ quy trình sản xuất. Đây là một bài toán khó đối với các công ty vừa và nhỏ, khi mà nguồn lực hạn chế.

Ngoài chi phí đầu tư ban đầu, các doanh nghiệp còn phải chi trả cho các khoản phí kiểm tra chất lượng, chứng nhận sản phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế. Điều này tạo ra một gánh nặng tài chính không nhỏ cho các công ty nội địa, khiến họ gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với các đối thủ lớn, đặc biệt là từ Trung Quốc và Ấn Độ, nơi chi phí sản xuất thấp hơn.

Không chỉ các doanh nghiệp, mà người nông dân là đối tượng trực tiếp sử dụng thuốc BVTV và phân bón cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn trong việc thực hiện truy xuất nguồn gốc. Nhất là ở các vùng nông thôn, nơi phần lớn nông dân không quen với việc ghi chép thông tin về thuốc BVTV và phân bón đã sử dụng, điều này khiến việc thực hiện truy xuất trở nên phức tạp.

Ông Trần Đình Hòa, nông dân ngụ tại tỉnh Đồng Nai chia sẻ, chúng tôi đã quen với việc mua thuốc BVTV từ các đại lý, nhưng không quan tâm đến nguồn gốc hay cách sử dụng. Việc yêu cầu phải có hồ sơ rõ ràng về thuốc BVTV, phân bón là một thách thức lớn, đặc biệt khi không có sự hỗ trợ từ các công ty cung cấp.

Theo đại diện Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), hiện vẫn có khoảng 60% nông dân chưa có đủ kỹ năng để thực hiện truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông sản của mình, khiến việc tuân thủ các yêu cầu xuất khẩu trở nên khó khăn.

Không chỉ ảnh hưởng đến xuất khẩu, yêu cầu truy xuất nguồn gốc còn lan rộng vào thị trường trong nước. Các chuỗi siêu thị lớn như Co.opmart, BigC và các sàn thương mại điện tử cũng đã bắt đầu yêu cầu các sản phẩm nông sản có nguồn gốc rõ ràng, đặc biệt là đối với các mặt hàng nông sản hữu cơ, an toàn.

Ông Nguyễn Văn Hòa, Giám đốc công ty phân bón tại TP. Hồ Chí Minh nhận định, việc truy xuất nguồn gốc không chỉ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn là cách để các doanh nghiệp duy trì sự bền vững trong kinh doanh. Nông dân và doanh nghiệp phải thay đổi để đáp ứng yêu cầu này, nếu không sẽ khó tồn tại trong thị trường cạnh tranh hiện nay.

Tuy nhiên, việc tuân thủ yêu cầu này không chỉ là cơ hội mà còn là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp sản xuất thuốc BVTV và phân bón. Bởi lẽ, nhiều sản phẩm hiện nay vẫn thiếu minh bạch về nguồn gốc, từ đó gây khó khăn cho việc mở rộng thị trường và nâng cao giá trị thương hiệu.

Hiện có khoảng hơn 30% doanh nghiệp sản xuất thuốc BVTV và phân bón trong nước có hệ thống truy xuất nguồn gốc đạt yêu cầu của các thị trường quốc tế.

Chắc chắn, yêu cầu truy xuất nguồn gốc sẽ tiếp tục là yếu tố chi phối thị trường thuốc BVTV và phân bón trong thời gian tới. Mặc dù có không ít khó khăn, nhưng theo các chuyên gia, đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp Việt nâng cao chất lượng sản phẩm, cải thiện hệ thống quản lý và gia tăng giá trị xuất khẩu.

TS. Đoàn Tiến Dũng, Chuyên gia nông nghiệp tại Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh chia sẻ, để phát triển bền vững, các doanh nghiệp phải đầu tư mạnh vào công nghệ, phát triển hệ thống truy xuất nguồn gốc và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường toàn cầu. Đó là cách duy nhất để các sản phẩm Việt có thể vươn xa.

Đức Hiền