Tích hợp xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững

Tổ liên kết trồng chuối lùn xã Tà Rụt giúp hàng chục chị em phụ nữ là hộ nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số có việc làm, thu nhập ổn định. Ảnh: Hội LHPN Việt Nam

Khai thác lợi thế, phát triển kinh tế nông thôn

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cả nước đã triển khai trên 10.587 dự án hỗ trợ phát triển sản xuất cho hộ nghèo, cận nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số. Hơn 320.000 hộ đã được trực tiếp hưởng lợi từ các hình thức đa dạng: cấp giống cây trồng, vật nuôi, hỗ trợ phân bón, công cụ sản xuất. Nhiều mô hình tuy nhỏ nhưng mang lại hiệu quả rõ rệt.

Đặc biệt, thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển nông thôn theo hướng nâng cao giá trị và hiệu quả, năm 2018, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) giai đoạn 2018-2020; năm 2022, Chính phủ tiếp tục phê duyệt Chương trình OCOP giai đoạn 2021-2025 và Chương trình phát triển du lịch nông thôn.

Đây là hai chương trình trọng tâm nhằm khai thác lợi thế về đặc sản, sản phẩm truyền thống, văn hóa và tri thức bản địa, góp phần phát triển kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới bền vững.

Sau hơn 7 năm triển khai, Chương trình OCOP đã tạo chuyển biến mạnh mẽ cả về quy mô sản xuất lẫn tư duy phát triển sản phẩm nông thôn. Tính đến tháng 9/2025, cả nước có gần 17.400 sản phẩm của hơn 9.300 chủ thể OCOP đạt từ 3 sao trở lên, tăng hơn 8.400 sản phẩm so với năm 2022, vượt chỉ tiêu được giao.

Quan trọng hơn, có tới 60,7% chủ thể OCOP đạt từ 3 sao trở lên có doanh thu tăng bình quân 17,6%/năm; 42,3% mở rộng quy mô lao động; 40% chủ thể là nữ; 19,6% thuộc nhóm đồng bào dân tộc thiểu số khu vực miền núi, khó khăn.

Chương trình OCOP đã mở ra hướng đi mới cho phát triển sinh kế, đặc biệt ở vùng khó khăn và trong các nhóm yếu thế như phụ nữ, đồng bào dân tộc thiểu số.

Tích hợp xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững

Bên cạnh hỗ trợ sản xuất, đào tạo nghề được xác định là giải pháp căn cơ. Giai đoạn 2021-2025, hơn 734.000 lượt cán bộ, lao động nghèo được tập huấn kỹ thuật và đào tạo nghề. Tỷ lệ lao động thuộc hộ nghèo có việc làm bền vững tăng thêm 12% so với giai đoạn 2016-2020.

Các ngành nghề mới như du lịch cộng đồng, dệt thổ cẩm, chế biến nông sản, dịch vụ hậu cần nông nghiệp đã trở thành sinh kế ổn định cho nhiều hộ nghèo, đặc biệt ở vùng dân tộc thiểu số. Đào tạo nghề gắn với thị trường lao động đã giúp nhiều lao động nghèo tự tin khởi nghiệp, tham gia các mô hình hợp tác xã và chuỗi giá trị.

Sinh kế bền vững không chỉ dừng ở việc có thu nhập, mà còn gắn với mục tiêu phát triển xanh và thích ứng biến đổi khí hậu. Trong giai đoạn tới, các chương trình giảm nghèo chú trọng đến việc nhân rộng mô hình kinh tế tuần hoàn, tận dụng phụ phẩm nông nghiệp; phát triển sinh kế gắn với năng lượng tái tạo, trồng rừng gỗ lớn, dược liệu; đưa chuyển đổi số vào quản lý và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp của hộ nghèo.

Theo định hướng của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, giai đoạn 2026 - 2030, chương trình OCOP sẽ chuyển trọng tâm từ số lượng sang chất lượng, lấy đổi mới sáng tạo và phát triển xanh làm nền tảng. Cùng với đó, Bộ cũng định hướng tăng cường năng lực quản trị cho các chủ thể OCOP, xây dựng thương hiệu vùng miền và đẩy mạnh hợp tác quốc tế.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang chủ trì xây dựng Chương trình Mục tiêu quốc gia tích hợp mới "Xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026 - 2035", nhằm thống nhất quản lý và triển khai đồng bộ trên toàn quốc.

Mục tiêu tổng quát là xây dựng nông thôn mới hiện đại, toàn diện, thích ứng biến đổi khí hậu; phát triển hài hòa giữa kinh tế, xã hội, môi trường; giữ gìn bản sắc văn hóa và giá trị truyền thống; hướng tới thúc đẩy kinh tế nông thôn đa giá trị, gắn với giảm nghèo đa chiều; tăng trưởng xanh; chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo.

Chương trình Mục tiêu quốc gia tích hợp đặt mục tiêu, đến năm 2030, thu nhập bình quân người dân nông thôn gấp 2,5 - 3 lần so với năm 2020; tỷ lệ nghèo đa chiều giảm 1 - 1,5%/năm, riêng tại xã nghèo giảm ít nhất 3%/năm; 100% xã nghèo thoát nghèo; 65% xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 10% đạt chuẩn nông thôn mới hiện đại.

THÙY LÊ