Tiếng chim trong thành phố

Chào mào là loại chim thân thuộc với người Hà Nội một thời. Ảnh: K.T.

Hà Nội những năm vừa tiếp quản thập niên 50, 60 là một sân chim rất phong phú. Kể cả những ngày tháng chiến tranh bom đạn cũng không bao giờ vắng tiếng chim. Trên những vòm lá cổ thụ là nơi trú ngụ của hàng đàn chim khuyên lớn.

Hửng sáng, những chú chim trống đua nhau hót sổng gọi bạn. Tiếng hót râm ran hàng tiếng đồng hồ. Con chim vào loại bé nhất trong các loài chim ấy, không ngờ có giọng hót vang xa đến thế. Lũ chim sẻ bị đánh thức hòa giọng chành chọe, rấm rứt rời chỗ ngủ. Những con chích chòe than đậu chót vót trên ngọn cây cất tiếng hót từng hồi dài.

Phía vườn Bách Thảo lạch xạch tiếng con chim rẻ quạt luồn lách trong những tàng cây thấp, cất tiếng hót trong veo mảnh mai tơ tóc. Hòa giọng lanh chanh sắc ngọt của bầy bạc má thoăn thoắt chuyền cành. Những cây cổ thụ trong các đình chùa là nơi trú ngụ của những con cú mèo. Ban đêm, chúng lặng lẽ liệng cánh rất thấp dọc theo những con phố tối đèn để tìm chuột.

Tháng ba, hoa gạo nở đỏ rực bên hồ Hoàn Kiếm, Bảo tàng Lịch sử, Miếu Hai Cô góc Văn Miếu. Từng đàn chim sáo đen, sáo mỏ nghệ, sáo nâu kéo về từ mạn Hòa Bình xôn xao trò chuyện. Chúng còn nán lại sang hết tháng tư khi những quả đa chín vàng rượi quanh hồ.

Tháng mười một, mùa quả nhội chín, chim héc có cái mỏ ầm ĩ kéo về phố hàng đàn. Những quả nhội chín chớm chua màu cát là thức ăn loài chim này rất thích. Những con phố Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Phan Chu Trinh lúc ấy trồng chủ yếu loại cây này.

Quanh năm trên những cây cổ thụ trong thành phố không lúc nào ngớt tiếng chim cu gáy gọi bạn. Chúng chọn những hàng cây lớn ven sông Hồng, phía đường Yên Phụ và khu bệnh viện Hữu Nghị làm nơi tá túc. Là nơi có khoảng cách gần nhất để vượt sông sang những bãi bồi ngô lúa bờ bên kia.

Ngoài bãi sông trong những tầng cây thấp là tiếng con chim gọi vịt chập chờn theo tiếng sóng. Loài chim này rất hiếm khi nhìn thấy chúng. Nhưng tiếng chim hót đặc biệt đúng giờ và đúng nơi, cứ như thể chúng vĩnh viễn có mặt ở đấy.

Đầu hè là tiếng chim sơn ca thỉnh thoảng vút cao giữa tầng không trong vắt như nhạc xuống từ trời. Con chim xấu mã này có giọng ca tuyệt vời nhất trong toàn bộ thế giới chim cảnh.

Chim chào mào dạn người sống ở khắp nơi trong thành phố . Công viên vườn hoa nào cũng rất sẵn. Lũ chào mào hoắng huýt coi tất cả cây cối như nhà riêng chúng. Làm tổ, kiếm ăn, dạy chim non bay chuyền. Bọn trẻ con ngày ấy thường xuyên bắt được chào mào non tập bay lạc xuống đường. Nuôi bằng cơm nguội, ớt quả và cà chua độ một tuần là có thể thả cho bay theo đàn.

Mùa di trú, chim sâm cầm, le le kéo về đậu trên mặt nước Hồ Tây thành những mảng lớn lênh đênh trên sóng. Đàn chim rét mướt giữa sương khói mặt hồ ẩn hiện thần tiên trong những lau lách lan man bên bờ. Cuối bãi sông Hồng kéo dài về phía Hà Nam là những con giang con sếu co ro một chân im lìm soi bóng nước như bức tượng xám.

Những con quạ đen khề khà kêu khoái trá trên những cây gạo ngoài bãi sông cùng với chim khách, chim cà cưỡng. Những con chim chả quan hai màu đen trắng vẫy cánh ngó nghiêng rình mò dưới mặt nước cồn cào đỏ. Thỉnh thoảng cất giọng một tràng dài như gõ kẻng.

Đỗ Phấn/ NXB Trẻ