Tiêu cơ vân cấp, suýt suy thận vì tập squat quá sức

Bệnh nhân bị tiêu cơ vân sau khi tập thể dục cường độ cao. (Ảnh: BVCC)

Bệnh nhân nam (22 tuổi, Hà Nội) nhập viện với triệu chứng đau nhức toàn thân, tiểu ít và sậm màu. Bác sĩ chuyên khoa I Phùng Quang Tùng, khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, chẩn đoán người bệnh bị tiêu cơ vân cấp do tập luyện quá sức.

Tiêu cơ vân cấp là tình trạng tế bào cơ vân trong cơ thể bị phá hủy nhanh chóng, giải phóng các thành phần nội bào vào máu. Tình trạng này gây nhiều biến chứng nghiêm trọng như tắc nghẽn ống thận gây hoại tử ống thận cấp, suy thận cấp, rối loạn đông máu rải rác trong lòng mạch, hội chứng chèn ép khoang.

Tiêu cơ vân là tình trạng cấp cứu, có thể diễn tiến nhanh thành suy đa tạng và tử vong nếu đến bệnh viện muộn. Người bệnh may mắn vượt qua được nguy hiểm, vẫn có nguy cơ để lại di chứng lâu dài như suy thận mạn tính, phụ thuộc máy lọc máu suốt đời.

Bệnh nhân được truyền dịch kết hợp thuốc lợi tiểu để kích thích tiểu nhiều tránh gây tắc ống thận, ngăn nguy cơ biến chứng suy thận. Sau 48 giờ, tình trạng đau nhức giảm, nước tiểu dần trở lại bình thường. Sau 4 ngày điều trị tích cực, các chỉ số của bệnh nhân ổn định, chức năng thận được bảo tồn. Anh xuất viện, theo dõi thêm tại nhà, cần uống nhiều nước, không tập luyện quá sức và tái khám sau một tháng.

Theo bác sĩ Tùng, nguyên nhân gây tiêu cơ vân có thể do chấn thương như bỏng, điện giật, bị vùi lấp hoặc do tập luyện thể thao quá mức, chạy đường dài, tăng thân nhiệt quá mức dẫn tới cạn kiệt năng lượng và phá hủy cơ vân. Tình trạng này cũng có thể xảy ra khi bị ong đốt, rắn cắn hoặc nhiễm trùng nặng.

Tiêu cơ vân gắng sức là biến chứng xảy ra ở nam nhiều hơn nữ, chiếm khoảng 8-15% trường hợp suy thận cấp, tỷ lệ tử vong là 5%, theo bác sĩ Tùng. Tập thể hình nặng hay squat tác động mạnh đến nhiều nhóm cơ lớn như đùi, mông, lưng dưới.

Do đó, thực hiện với cường độ quá cao và liên tục, vượt quá khả năng chịu đựng của cơ thể, cơ bắp có thể bị phá hủy. Người mới tập mà đột ngột squat nặng hoặc tập sai tư thế có nguy cơ bị tiêu cơ vân cao hơn. Tập luyện trong môi trường nóng bức có thể gây mất nước, nếu không kịp thời bù nước có thể tăng nguy cơ tổn thương cơ.

Triệu chứng ban đầu của người tiêu cơ vân thường là đau mỏi cơ, yếu cơ, gây nhầm lẫn với biểu hiện thông thường sau khi tập thể dục. Vì vậy người bệnh dễ chủ quan, không đi khám sớm khiến bệnh trở nặng, khó điều trị.

Tiêu cơ vân còn đi kèm tiểu ít, nước tiểu màu sậm như trà đặc. Đây là dấu hiệu cảnh báo thận đang bị tổn thương bởi lượng myoglobin lớn từ cơ bắp bị phá hủy. Người bệnh còn có thể buồn nôn, sốt, tim đập nhanh, ở giai đoạn muộn có thể vô niệu, suy đa cơ quan.

Bệnh viện Tâm Anh từng ghi nhận trường hợp tiêu cơ vân từ lúc có triệu chứng đến suy đa tạng chỉ trong hai ngày. Do đó, bác sĩ khuyến cáo, trong quá trình tập, hãy lắng nghe cơ thể, nghỉ ngơi khi cần và ngưng tập ngay nếu thấy đau cơ, yếu cơ hoặc khó chịu trong người. Trước mỗi buổi tập cần khởi động kỹ, giãn cơ sau khi tập để cơ bắp được thư giãn.

Để phòng ngừa tiêu cơ vân, người bắt đầu một bài tập mới hoặc nghỉ tập thời gian dài nên tập luyện chậm rãi để cơ thể làm quen trước, sau đó tăng dần cường độ. Uống nước đủ và đều đặn, đặc biệt là trước, trong và sau tập thể dục.

Mọi người có thể sử dụng đồ uống bổ sung chất điện giải khi tập luyện cường độ cao nhưng không nên sử dụng thực phẩm bổ sung chứa creatine liều cao hoặc đồ uống tăng lực chứa nhiều caffeine trước khi tập luyện.

HẢI NGÔ