Tiêu điểm trong ngày: Tương lai đẹp từ 4 'tốt hơn'

Người tị nạn Ethiopia chờ nhận lương thực cứu trợ tại một trại tị nạn ở Mafaza, miền Đông Sudan ngày 8/1/2021. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo Báo cáo về tình trạng an ninh lương thực và dinh dưỡng thế giới (SOFI) năm 2025, dù có cải thiện so với các năm trước, vẫn còn 673 triệu người đang chịu đói và 2,3 tỷ người sống trong cảnh mất an ninh lương thực. Trong khi đó, việc cắt giảm nguồn tài trợ cho Chương trình Lương thực thế giới (WFP) đe dọa đẩy thêm 13,7 triệu người vào tình trạng đói khẩn cấp. Mục tiêu Phát triển bền vững 2.1 của Liên hợp quốc - xóa đói vào năm 2030 - vẫn là thách thức lớn.

Các cuộc xung đột, biến đổi khí hậu và cú sốc kinh tế được coi là “tam giác áp lực” đẩy hệ thống lương thực toàn cầu đến giới hạn. Năm 2024, xung đột là nguyên nhân chính gây khủng hoảng lương thực tại 20 quốc gia, ảnh hưởng gần 140 triệu người. Biến đổi khí hậu làm giảm năng suất cây trồng, biến đổi hệ sinh thái thủy sản và lan rộng sâu bệnh, trong khi châu Phi và Tây Á là những khu vực chịu tác động nặng nề nhất. Tại châu Phi, ước tính hơn 20% dân số đang lâm vào cảnh đói ăn. Tình trạng lạm phát kéo dài khiến chỉ số giá lương thực FAO (FFPI) tháng 8/2025 lên mức cao nhất trong hơn 2 năm, đe dọa đời sống của người nghèo và các nước nhập khẩu lương thực. Trong khi đó, thực phẩm không an toàn vẫn gây ra 420.000 ca tử vong và 600 triệu ca mắc bệnh mỗi năm.

Một nghịch lý đáng chú ý là gần 30% lượng lương thực toàn cầu bị thất thoát hoặc lãng phí, trong đó 13% thất thoát trong quá trình vận chuyển, 19% bị lãng phí ở khâu bán lẻ và tiêu dùng. Trái ngược, thế giới lại có 900 triệu người lớn bị béo phì và 35,5 triệu trẻ em dưới 5 tuổi thừa cân - minh chứng cho sự mất cân đối trong hệ thống thực phẩm toàn cầu.

Tổng Giám đốc FAO Khuất Đông Ngọc khẳng định thực phẩm là sự sống, là văn hóa và là quyền cơ bản của con người. Ông ví quá trình chuyển đổi hệ thống lương thực như một bức tranh ghép đa sắc cần nhiều bàn tay và trí tưởng tượng chung – đòi hỏi hành động tập thể, đa chiều và bền bỉ.

Theo FAO, sự chuyển đổi này cần hướng tới 4 mục tiêu “Tốt hơn”. Thứ nhất, sản xuất tốt hơn, trong đó chú trọng tới phát triển nông nghiệp sinh thái, tuần hoàn, ứng dụng công nghệ để tối ưu hóa quy trình canh tác. Tiếp đến là dinh dưỡng tốt hơn, đảm bảo nguồn cung đa dạng, an toàn, khuyến khích tiêu thụ thực phẩm giàu vi chất. Thứ ba là môi trường tốt hơn, thể hiện qua bảo tồn đất, nước, giảm phát thải khí nhà kính. Và cuối cùng là cuộc sống tốt hơn với việc cải thiện sinh kế nông dân, giảm bất bình đẳng và tạo việc làm bền vững.

Ở cấp độ quốc tế, hợp tác tài chính và minh bạch dữ liệu là yếu tố then chốt. Chương trình Lương thực thế giới (WFP) cảnh báo tình trạng thiếu minh bạch trong phân bổ viện trợ đang cản trở nỗ lực an ninh lương thực tại châu Phi. Trong khi đó, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đã cam kết hỗ trợ 40 tỷ USD cho an ninh lương thực và hệ thống nông - lương thực bền vững đến năm 2030, thể hiện cam kết của cộng đồng tài chính quốc tế.

Việt Nam hiện là một trong những quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu, giữ vị trí thứ hai thế giới về xuất khẩu gạo. Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN

Việt Nam hiện là một trong những quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu, giữ vị trí thứ hai thế giới về xuất khẩu gạo. Năm 2024, ngành nông nghiệp Việt Nam đạt tăng trưởng 3,3%, thặng dư thương mại 17,9 tỷ USD - mức cao nhất từ trước đến nay. Việt Nam đang thúc đẩy chuyển đổi sang nông nghiệp xanh, sinh thái và tuần hoàn, đồng thời xây dựng chính sách tín dụng, quỹ đầu tư và thuế hỗ trợ đổi mới công nghệ, tăng khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu.

Trên trường quốc tế, Việt Nam tích cực đóng góp cho chuỗi cung ứng lương thực bền vững, hỗ trợ các nước như Philippines, Timor Leste và đưa ra 4 đề xuất hợp tác tại Diễn đàn hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) - gồm phát triển Quỹ hỗ trợ nông dân đổi mới sáng tạo, thúc đẩy trao đổi học thuật, và ứng dụng AI trong toàn chuỗi giá trị nông nghiệp. Đây là minh chứng cho cam kết của Việt Nam trong xây dựng một “Tương lai Tốt đẹp hơn” cho khu vực và thế giới.

Năm nay cũng đánh dấu 80 năm thành lập FAO (16/10/1945 - 16/10/2025), cột mốc để nhìn lại chặng đường và củng cố quyết tâm hướng tới tương lai. An ninh lương thực không chỉ là nhiệm vụ của chính phủ hay nhà hoạch định chính sách, mà là trách nhiệm của toàn xã hội. Mỗi hành động nhỏ như giảm lãng phí thực phẩm, lựa chọn nông sản bền vững đều góp phần xây dựng một hệ thống lương thực công bằng, xanh và vững mạnh hơn.

Chỉ khi mọi quốc gia, tổ chức và cá nhân cùng chung tay vì 4 mục tiêu Tốt hơn, nhân loại mới có thể kiến tạo một tương lai no đủ và thịnh vượng cho tất cả.

Minh Tâm (TTXVN)