Tính ẩu tả còn gây chết người

(KTSG Online) – Nếu anh/chị mỗi tháng đọc một quyển sách thì trong một năm sẽ gặp vài ba quyển có lỗi chính tả, lỗi câu chữ… Khi đọc những cuốn sách có lỗi sửa bản in như vậy, tôi thường lấy bút chì khoanh những câu chữ lỗi chỉ để mình tôi biết và tiếc, nếu đó là cuốn sách có thể trích dẫn.

Câu chuyện sách, kể cả sách giáo khoa, mắc lỗi sửa bản in đã kéo dài hàng chục năm qua nhưng coi mòi chưa dễ gì chấm dứt trong nay mai vì người trong cuộc cho rằng đó là do sơ suất. Còn sơ suất thì nghề nào cũng có, người nào cũng mắc.

Đúng là ai cũng ít nhất vài lần mắc lỗi do sơ suất. Tuy nhiên, những năm 1980 trở về trước, các nhà xuất bản luôn đính kèm một tờ đính chính lỗi sửa bản in vào cuốn sách. Nay, chúng ta gần như không thấy những tờ đính chính đó, dù cuốn sách có nhiều lỗi. Như vậy, có thể nói việc sửa bản in trong sách hiện nay ở một số trường hợp chưa được làm tới nơi tới chốn.

Theo một số từ điển tiếng Việt, cẩu thả hay ẩu tả theo cách nói của người miền Nam là làm việc không tới nơi tới chốn, không cẩn thận, không theo quy tắc nào cả, chỉ cốt làm cho xong, cho có(1).

Với định nghĩa như trên, dễ nhận ra những việc làm không tới nơi tới chốn từ nhỏ đến lớn đang bao quanh chúng ta. Có chuyện nhỏ như quét nhà chưa sạch; bán quán ăn nhưng để quạt treo tường, quạt đứng bám đầy bụi. Có chuyện thường ngày ở sở làm như để tài liệu lộn xộn, tới lúc cần thì mất cả giờ để tìm. Có chuyện lên đến kỳ họp Quốc hội như đường chỉ 2 làn xe, không làn dừng khẩn cấp, không trạm dừng chân được gọi là đường cao tốc(2).

Làm việc không tới nơi tới chốn gây ra nhiều hậu quả không hay. Nhẹ thì làm người liên quan bực mình. Tác hại vừa vừa là giảm năng suất, hiệu quả công việc. Nặng thì gây ra chết người, hối hận dài lâu (xem bảng Năm vụ án chết người do làm chưa tới nơi tới chốn).

Cũng không ít lần tôi làm việc gì đó cẩu thả, mỗi khi nhớ lại có phần áy náy vì không gây hậu quả nghiêm trọng. Đến khi tìm gặp trong truyện ngắn Đời thừa (xuất bản năm 1943) của nhà văn Nam Cao có câu: “Sự cẩu thả trong bất kỳ nghề gì cũng là một sự bất lương rồi”, tôi mới ân hận! Giá như tôi nhập tâm truyện ngắn Đời thừa từ nhỏ!

————-

(1). Trung tâm Từ điển học: Từ điển tiếng Việt, NXB Đà Nẵng, 2008.

Huỳnh Công Tín: Từ điển từ ngữ Nam bộ, NXB Khoa học xã hội, 2007

Năm vụ án chết người do làm chưa tới nơi tới chốn(*)

(*) Bản án của 5 vụ án này đã đăng trên trang https://congbobanan.toaan.gov.vn của Tòa án nhân dân tối cao.

Tăng Quỳnh