Tính thu nhập chịu thuế mà chưa trừ chi phí, vốn là bất công với hộ kinh doanh

Chiều ngày 19-11, Quốc hội đã thảo luận ở hội trường về hai dự án luật liên quan đến thuế gồm: Luật Quản lý thuế (sửa đổi) và Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi).

Thảo luận tại hội trường, các đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tấm đến vấn đề thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ hoạt động kinh doanh.

Tính thu nhập chịu thuế mà không trừ chi phí là bất công với các hộ nhỏ lẻ

Về nội dung này, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nêu rõ, theo quy định hiện nay, các hộ kinh doanh không phải nộp thuế thu nhập cá nhân nếu thu nhập không vượt quá 20 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, mức quy định này được cho là quá thấp và khó khả thi trong thực tế.

“Ngay cả những đối tượng kinh doanh nhỏ, như bán tạp hóa, bán ăn sáng, cũng đã có thu nhập hàng tháng khoảng 10–20 triệu đồng. Trong khi đó, mức miễn trừ gia cảnh đối với cá nhân là 155 triệu đồng/năm, thì mức 20 triệu đồng/tháng cho hộ kinh doanh rõ ràng không phù hợp. Nếu tính thu nhập chịu thuế mà chưa trừ chi phí, vốn đầu tư, sẽ rất bất công, đặc biệt với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ”, ông Hòa phân tích.

Ông Hòa đề xuất cần nâng mức trần thu nhập chịu thuế, thay vì 20 triệu đồng/tháng, nên tăng lên 40–50 triệu đồng hoặc cao hơn.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp). Ảnh: QH

“Thực tế, một hộ kinh doanh nhỏ, thu nhập phải nuôi cả gia đình ba người, chi phí sinh hoạt đã chiếm 7–8 triệu đồng/tháng. Nếu áp thuế ngay từ 20 triệu đồng là không hợp lý và gây khó khăn cho người dân”, đại biểu nhấn mạnh.

Tương tự, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cũng chỉ ra bất cập về mức khởi điểm thuế hiện nay, đặc biệt với những người kinh doanh nhỏ. Ông Cường dẫn ví dụ, một người bán sữa mua với giá 900.000 đồng/hộp, bán ra 1 triệu đồng/hộp, lợi nhuận 100.000 đồng. Nếu bán 200 hộp, doanh thu đạt 200 triệu đồng nhưng lợi nhuận thực chỉ khoảng 20 triệu đồng. “Nếu áp thuế theo doanh thu 200 triệu đồng là không hợp lý”, ông nói.

“Mức giảm trừ gia cảnh hiện nay cho một cá nhân là 186 triệu đồng, cộng người phụ thuộc là 260 triệu đồng. Do đó, người bán sữa chỉ khi doanh thu đạt khoảng 2,6 tỷ đồng, với lợi nhuận chênh lệch là 260 triệu đồng, mới bắt đầu phải chịu thuế mới hợp lý”, đại biểu Cường phân tích

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội). Ảnh: QH

Theo đó, đại biểu Cường đề nghị điều chỉnh mức khởi điểm thuế cho những người kinh doanh, phù hợp với thực tế, theo các mức như: với người bán hàng, đại lý, mức doanh thu khởi điểm tối thiểu khoảng 1,5 tỷ đồng, tương ứng chênh lệch 20% để đạt thu nhập chịu thuế trên 260 triệu đồng.

Đối với người kinh doanh dịch vụ hoặc không phải bỏ chi phí lớn, như thầu xây dựng không bao thầu vật liệu, cắt tóc… mức khởi điểm ít nhất 500 triệu đồng.

Các ngành sản xuất kinh doanh khác thì mức khởi điểm cần từ 1 tỷ đồng trở lên.

Ông Cường nhấn mạnh, việc điều chỉnh này sẽ giúp xác định thu nhập chịu thuế sát với thực tế hơn, đảm bảo công bằng cho người nộp thuế và hợp lý trong chính sách thuế thu nhập cá nhân.

Gánh nặng cho các hộ kinh doanh

Đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) nhấn mạnh các hộ kinh doanh nhỏ lẻ là bộ phận rất quan trọng, đóng góp vào phát triển đất nước, đặc biệt là về giải quyết việc làm, thu nhập và đảm bảo an sinh xã hội cho một bộ phận không nhỏ dân cư. Đây cũng là bộ phận yếu thế trong kinh doanh, cần được quan tâm, hỗ trợ và bảo vệ. Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân đặt ra yêu cầu phải tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng, hỗ trợ kinh tế tư nhân phát triển, trong đó có hỗ trợ “hàng triệu hộ kinh doanh phát triển thành doanh nghiệp”.

Trong thời gian tới, thực hiện chủ trương xóa bỏ thuế khoán, hàng triệu hộ kinh doanh sẽ chuyển từ phương pháp tính thuế khoán sang phương pháp tính thuế trực tiếp dựa trên doanh thu thực tế. “Đây là phương pháp áp dụng cho số đông hộ kinh doanh, nhưng hiện nay còn nhiều bất cập, gây khó khăn cho người nộp thuế, cụ thể là các hộ kinh doanh nhỏ lẻ”, ông Lâm nói.

Ông Lâm phân tích, đối với người có thu nhập từ lương, hiện nay họ chịu thuế thu nhập cá nhân từ mức khởi điểm 11 triệu đồng/tháng, được trừ gia cảnh 4 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc.

Đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh). Ảnh: HNY

“Với hộ kinh doanh nhỏ lẻ, mọi lợi nhuận kinh doanh coi như thu nhập để trang trải cuộc sống và được xác định là thu nhập cá nhân để tính thuế. Tuy nhiên, hiện nay, họ phải nộp thuế thu nhập cá nhân từ đồng doanh thu đầu tiên, bất kể kinh doanh có lãi hay không, và không được trừ gia cảnh như các đối tượng khác”, ông Lâm nhấn mạnh.

Theo ông Lâm, Quốc hội đang bàn để nâng mức khởi điểm doanh thu chịu thuế thu nhập cá nhân lên 200 triệu đồng/năm. Nhưng kể cả tăng như vậy, với mức tăng trưởng giá trị gia tăng bình quân 8% của nền kinh tế, 200 triệu đồng này chỉ tương ứng khoảng 16 triệu đồng thu nhập/năm của hộ kinh doanh, tức khoảng 1,33 triệu đồng/tháng. Như vậy, mức khởi điểm chịu thuế của hộ kinh doanh chỉ là 1,33 triệu đồng/tháng, so với 11 triệu/tháng của người lao động khác, tạo ra sự bất bình đẳng mà người kinh doanh phải chịu.

Cũng theo đại biểu Lâm, báo cáo giải trình của Bộ Tài chính có so sánh mức 200 triệu này với mức trừ gia cảnh 168 triệu đồng/năm, nhưng đây là so sánh không chính xác, vì một bên là doanh thu, một bên là thu nhập.

Cũng theo đại biểu, một bất cập khác là thuế suất tính trực tiếp trên doanh số lại được quy định ở thông tư của Bộ Tài chính, trong khi các loại thuế khác đều được xác định trong luật. Việc này cần xem xét để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

“Trên cơ sở phân tích trên, tôi kính đề nghị các cơ quan chức năng xem xét lại mức thuế suất và mức doanh thu khởi điểm phải chịu thuế thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh nhỏ lẻ theo phương pháp tính thuế trực tiếp.

Đây là yếu tố then chốt để các hộ kinh doanh yên tâm chuyển khỏi thuế khoán, đồng thời tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng cho các thành phần kinh tế cùng phát triển, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng đất nước, như Nghị quyết của Đảng đã xác định”, ông nhấn mạnh.

NHÓM PHÓNG VIÊN