TP Hồ Chí Minh - Bản hòa tấu của nhiều miền gió

Thành phố đã và đang nỗ lực chuyển mình sang mô hình đô thị thông minh. (Ảnh: AT)

Trang sử mới và những bước tiến vượt bậc

Năm 1975, Sài Gòn được giải phóng, một trang sử mới mở ra cho mảnh đất này. Chiến tranh lùi xa, nhưng để kiến thiết một đô thị từng bị tàn phá, để dựng lại từng viên gạch xây dựng tương lai, thành phố phải đối mặt với không ít thách thức: tái thiết hạ tầng, giải quyết khủng hoảng kinh tế, đến ổn định đời sống Nhân dân. Song chính từ trong gian khó, TP Hồ Chí Minh đã sớm thể hiện tinh thần tiên phong, năng động và sáng tạo - vốn là phẩm chất đặc trưng của mảnh đất phương Nam.

Những năm đầu sau giải phóng, thành phố là nơi đầu tiên áp dụng các mô hình đổi mới trong cơ chế quản lý, sản xuất. Các xí nghiệp, hợp tác xã tự chủ sản xuất; chợ dân sinh mở cửa trở lại; mạng lưới giao thương dần hồi sinh. Và khi cả nước bước vào công cuộc Đổi mới năm 1986, TP Hồ Chí Minh một lần nữa trở thành “ngọn gió đầu” của cải cách kinh tế.

Từ một đô thị nghèo tài nguyên thiên nhiên, nhưng giàu “tài nguyên con người”, thành phố đã nhanh chóng chuyển mình. Cơ chế thị trường mở cửa thu hút đầu tư, hình thành các khu chế xuất, khu công nghiệp, trung tâm thương mại và sau này là các khu đô thị kiểu mới. Thành phố dần hiện lên với diện mạo của một trung tâm tài chính, khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo và đổi mới sáng tạo của cả nước.

Không thể có một đô thị phát triển nhanh như TP Hồ Chí Minh nếu không có những quyết sách đúng đắn, dám nghĩ, dám làm, vừa khuyến khích sáng tạo, vừa giữ an ninh trật tự xã hội, bảo đảm an sinh. Những mô hình như chính quyền đô thị, kinh tế số, trung tâm điều hành thông minh, giao thông công cộng hiện đại như ngày nay... là minh chứng rõ nét cho tư duy quản trị tiên phong.

Tại Hội thảo khoa học cấp quốc gia với chủ đề: “Đại thắng mùa Xuân 1975 với kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc Việt Nam” do Bộ Quốc phòng phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Công an, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Thành ủy TP Hồ Chí Minh tổ chức vừa qua, đồng chí Nguyễn Thanh Nghị, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TP Hồ Chí Minh, đã chia sẻ về những dấu ấn nổi bật của TP trong chặng đường 50 năm qua. Một trong những dấu ấn sâu đậm là việc thành phố đã nhanh chóng ổn định tình hình chính trị - xã hội, giữ vững chính quyền cách mạng ngay trong những năm đầu sau ngày giải phóng, mặc dù phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, thách thức.

Nổi bật trong quá trình đó là tinh thần mạnh dạn “xé rào”, tháo gỡ những “điểm nghẽn” để phục hồi và phát triển kinh tế, ổn định đời sống Nhân dân. Với sự linh hoạt, năng động và sáng tạo, TP Hồ Chí Minh đã nắm vững các chủ trương của Đảng và Nhà nước, bám sát thực tiễn, vận dụng hiệu quả các bài học kinh nghiệm từ thời kỳ kháng chiến. Đặc biệt, với tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, Đảng bộ và chính quyền thành phố đã kiên trì tìm cách vượt qua các lực cản của cơ chế cũ, từng bước mở ra những hướng đi phù hợp, tạo điều kiện để sản xuất phát triển, tháo gỡ dần cơ chế quan liêu, bao cấp, đồng thời chăm lo việc làm và đời sống người dân.

Chính quá trình “xé rào” táo bạo đó đã dần làm sáng tỏ con đường phát triển mới với tư duy và cách làm mới, góp phần quan trọng vào việc hình thành đường lối đổi mới của Đảng. Những kết quả thực tiễn sinh động của TP Hồ Chí Minh thời kỳ đó đã trở thành cơ sở quan trọng để lãnh đạo Đảng đưa ra những quyết sách then chốt, đặc biệt là trong việc hoạch định mô hình đổi mới kinh tế tại Đại hội VI vào tháng 12 năm 1986.

Từ những bước đệm ấy đã tạo tiền đề để kinh tế Thành phố phát triển mạnh mẽ bắt đầu từ năm 1991. Thống kê cho thấy, kinh tế Thành phố tăng trưởng ở mức cao trong nhiều năm liên tục, GRDP bình quân đầu người liên tục tăng nhanh. Giai đoạn 1995 - 1996 là 712 USD; giai đoạn 1996 - 2000 là 1.004 USD; giai đoạn 2001 - 2005 là 1.656 USD; giai đoạn 2006 - 2010 là 3.199 USD; giai đoạn 2011 - 2013 là 4.517 USD/người và năm 2024 là 7.600 USD/người.

Nền móng từ sức dân

Bên cạnh những quyết sách đúng đắn đến từ tư duy cởi mở, sáng tạo của người lãnh đạo, nền móng của mọi thành công vẫn là sức dân. TP Hồ Chí Minh không chỉ có người Sài Gòn, mà là nơi hội tụ những cư dân từ mọi miền đất nước. Họ là những người con xứ Bắc rời quê vào Nam lập nghiệp; là những người miền Trung vượt đèo vượt biển tìm cơ hội; là người miền Tây xuôi về thành phố mưu sinh, là cả những thế hệ công nhân, trí thức, doanh nhân, kỹ sư, sinh viên… từ Lạng Sơn đến Cà Mau cùng góp sức cho “mái nhà chung” Sài Gòn.

Có thể nói, bản sắc của TP Hồ Chí Minh là bản sắc của sự giao hòa. Một người Bắc vẫn dễ dàng tìm được quán phở Hà Nội đậm vị quê nhà giữa lòng thành phố. Một gia đình gốc Huế vẫn gìn giữ được nhịp sống chậm rãi, trầm mặc trong những con hẻm yên bình. Người miền Tây mang theo sự hào sảng, cởi mở và tinh thần “sống bữa nay, lo bữa nay” đã “thổi” vào thành phố một nhịp sống tươi vui, phóng khoáng. Thành phố không xóa đi những khác biệt, mà nhào nặn thành một bản hòa âm đa sắc.

Kinh tế phát triển, lối sống cởi mở, TP Hồ Chí Minh trở thành “miền đất hứa” của hàng triệu người lao động, sinh viên, khởi nghiệp trẻ. (Ảnh: ST)

Nếu như Thủ đô Hà Nội cổ kính là nơi truyền thống thường được giữ gìn nghiêm cẩn, hay Đà Nẵng là sự hòa quyện giữa nhịp sống hiện đại và văn hóa bản địa, thì TP Hồ Chí Minh nổi bật bởi sự “mở”. Mở trong tư duy, mở trong lối sống, mở trong cách con người đối xử với nhau. Người mới đến không cảm thấy lạc lõng. Người cũ sẵn lòng nhường đường, chỉ lối. “Sài Gòn bao dung”, “Sài Gòn tử tế” là những từ mà người ta thường dùng khi nói đến đô thị trái tim của miền Nam.

Kinh tế phát triển vũ bão với đa ngành, đa nghề, tạo điều kiện làm ăn cho mọi cá nhân, lối sống rộng rãi, dung nạp sự khác biệt... Đó là lý do vì sao TP Hồ Chí Minh trở thành “miền đất hứa” của hàng triệu người lao động, sinh viên, khởi nghiệp trẻ. Là nơi một người bán vé số có thể ngày mai mở xe nước mía, rồi dần có căn nhà nhỏ. Là nơi một kỹ sư trẻ có thể từ Cần Thơ lên, vừa học, vừa làm, rồi trở thành quản lý trong một tập đoàn công nghệ. Là nơi một cậu bé nghèo miền Tây có thể vừa đi làm chạy bàn, vừa đi học để trở thành bác sĩ, chữa bệnh cho bao người, người bán lẻ sản phẩm thực phẩm mình tạo ra vươn lên trở thành “ông vua” trong ngành, được thị trường trong và ngoài nước ưa chuộng. Ai cũng có thể tìm được chỗ đứng cho mình ở thành phố bao la này. Ở một chiều khác, chính những con người từ khắp nơi đổ về “nương nhờ” thành phố với nỗ lực vươn lên không ngừng lại là những nhân tố tích cực, đóng góp mạnh mẽ vào sự phát triển vượt bậc của thành phố qua từng giai đoạn, để chúng ta có một TP Hồ Chí Minh rực rỡ hôm nay.

Bởi thế, khi nhắc đến TP Hồ Chí Minh, ta không chỉ nói đến kinh tế tăng trưởng, tòa nhà cao tầng hay nhịp sống nhanh. Ta nhắc đến một nơi mà Bắc - Trung - Nam hòa quyện, quá khứ - hiện tại đan xen, truyền thống - hiện đại song hành. Một bản hòa tấu kỳ diệu không ngừng ngân vang giữa những miền gió phương Nam.

Hôm nay, Thành phố đang đứng trước nhiều thách thức mới: bài toán đô thị hóa, áp lực giao thông, biến đổi khí hậu, phân hóa giàu - nghèo... Nhưng chính trong những thách thức ấy lại tiếp tục cần đến tinh thần “mở” và sự đoàn kết của một thành phố nhiều miền gió.

Thành phố đã và đang nỗ lực chuyển mình sang mô hình đô thị thông minh: ứng dụng công nghệ vào quản lý giao thông, môi trường, giáo dục; phát triển năng lượng xanh, giao thông công cộng sạch; cải tạo kênh rạch, chỉnh trang đô thị; mở rộng không gian xanh cho người dân… Tất cả đều hướng đến một mục tiêu: xây dựng một thành phố không chỉ đáng sống, mà còn đáng tự hào. Như đồng chí Nguyễn Thanh Nghị phát biểu mới đây, rằng trước yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, Thành phố phấn đấu chỉ tiêu tăng trưởng 2 con số, lấy người dân là chủ thể, là trung tâm, là động lực để triển khai mọi mục tiêu, mọi nhiệm vụ công tác khơi thông mọi nguồn lực để phát triển kết cấu hạ tầng, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh trên cơ sở lấy khoa học công nghệ làm nền tảng, góp phần thúc đẩy các hoạt động kinh tế - xã hội phát triển nhanh hơn, bền vững hơn. TP Hồ Chí Minh phấn đấu trở thành Thành phố dịch vụ, công nghiệp hiện đại, đầu tàu kinh tế số, xã hội số có vị thế vượt trội trong khu vực Đông Nam Á vào năm 2030. Đến năm 2045, TP Hồ Chí Minh phát triển ngang tầm với các đô thị lớn trên thế giới, trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, dịch vụ của châu Á, là điểm đến hấp dẫn toàn cầu, kinh tế, văn hóa phát triển đặc sắc, người dân có chất lượng sống cao.

Ngọc Mai