TP. Hồ Chí Minh đề xuất đánh giá riêng tác động nợ công khi thực hiện đề án metro

UBND TP. Hồ Chí Minh cho rằng, trên cơ sở sẵn sàng đáp ứng các mục tiêu dự thảo Quy hoạch thành phố thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (đang hoàn thiện trình Thủ tướng Chính phủ), thành phố đã xác định tổng nhu cầu vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 của thành phố là khoảng gần 62,59 tỷ USD (1.502.207 tỷ đồng), bao gồm nhu cầu vốn cho đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị (metro) TP. Hồ Chí Minh là 21,755 tỷ USD (tỷ lệ khoảng 34,76%).

Deport tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên

Do số vốn thực hiện đề án metro rất lớn, chiếm tỷ trọng cao trong kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm của thành phố. Do đó, khi thực hiện thống kê về tỷ trọng vốn đầu tư công phân bổ theo từng lĩnh vực của thành phố thì tỷ trọng phân bổ vốn cho ngành giao thông đường sắt sẽ tăng cao đột biến, không phản ánh được tổng thể việc cân đối phân bổ nguồn vốn đầu tư công hài hòa cho các lĩnh vực khác (như y tế, giáo dục đào tạo, văn hóa, môi trường, khoa học công nghệ…) phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của thành phố, giải quyết các vấn đề bức xúc, nhu cầu thiết yếu của người dân về an sinh, xã hội.

Chính vì vậy, để đánh giá sát đúng về hiệu quả thực hiện đề án metro (tránh trường hợp kết quả thực hiện đề án gần như là kết quả thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm), lãnh đạo UBND thành phố cho rằng cần có cơ chế đánh giá riêng về kết quả thực hiện đề án (bao gồm các dự án thành phần của đề án metro), không tính vào chỉ tiêu đánh giá chung về kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm của Thành phố.

Theo UBND TP. Hồ Chí Minh, nhu cầu vốn để làm metro giai đoạn 2026 - 2030 là 22,3 tỷ USD và trong giai đoạn 2031 - 2035 là 15,15 tỷ USD. Mặt khác, số vốn thực hiện đề án, dự án thành phần rất lớn, chiếm tỷ trọng cao trong kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm của thành phố. Bên cạnh đó, nhu cầu vốn cho các dự án hiện nay của TP. Hồ Chí Minh là rất lớn, nguồn thu ngân sách địa phương được hưởng theo phân cấp không đủ đáp ứng, nên cần huy động dưới nhiều hình thức khác, trong đó có huy động từ nguồn vốn vay.

TP. Hồ Chí Minh đề xuất Bộ Tài chính đánh giá riêng tác động nợ công khi thực hiện đề án metro trên địa bàn

Lãnh đạo UBND TP. Hồ CHí Minh cho rằng thành phố đang thực hiện các dự án ODA với mức vay lại quy mô lớn, đồng thời tiếp tục thực hiện đề án đường sắt đô thị thành phố (metro). Vì vậy, tổng mức vay và bội chi ngân sách hằng năm cần được Quốc hội, Chính phủ xem xét, điều chỉnh để đảm bảo đủ nhu cầu vốn vay của thành phố trong giai đoạn tới, đảm bảo triển khai được các dự án theo chỉ đạo của Bộ Chính trị.

Để đáp ứng yêu cầu về nguồn vốn, tiến độ đầu tư hạ tầng đường sắt nói chung, đường sắt đô thị nói riêng, thành phố thực hiện định hướng phát triển hệ thống metro trên địa bàn theo Kết luận số 49-KL/TW, ngày 28/02/2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, TP. Hồ Chí Minh có cân nhắc tính khả thi trong việc huy động vốn.

Đối với nguồn tăng thu ngân sách Trung ương, hiện các khoản tăng thu ngân sách Trung ương từ nguồn thu phân chia theo tỷ lệ Trung ương 79% và TP. Hồ Chí Minh 21%. Phần tăng thu của Trung ương (phần 79%) sẽ điều tiết về ngân sách Trung ương và Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ quyết định thưởng vượt dự toán các khoản thu phân chia giữa các cấp ngân sách theo quy định. Nhằm đáp ứng nhu cầu vốn thực hiện đề án phát triển hệ thống metro, TP. Hồ Chí Minh đề xuất giữ lại số tăng thu ngân sách Trung ương được hưởng từ các khoản thu phân chia giữa ngân sách Trung ương và ngân sách thành phố để thực hiện đề án. Việc này vẫn đảm bảo phần thu 79% của ngân sách Trung ương theo dự toán thu được Quốc hội giao; Đồng thời, toàn bộ nguồn tăng thu nêu trên chỉ được sử dụng cho mục đích thực hiện Kết luận 49.

Cùng với đó, TP. Hồ Chí Minh cũng tính toán nguồn huy động từ đấu giá đất tạo nguồn thu ngân sách thành phố trên cơ sở các khu đất dự kiến phát triển TOD (phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng) xoay quanh các tuyến metro số 1, 2, 3, 4, 5.

Ông Bùi Xuân Cường, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh cũng đề xuất thêm: TP. Hồ Chí Minh sẽ vay thông qua phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, vay từ các tổ chức tài chính trong nước, các tổ chức khác trong nước và từ nguồn vay nước ngoài của Chính phủ vay về cho thành phố vay lại...để huy động thêm vốn cho các dự án hạ tầng giao thông.

Ngọc Hậu