Trải nghiệm làm bánh truyền thống

Gian hàng mứt tết thu hút nhiều người đến thưởng thức. Ảnh: THIÊN LÝ

Chương trình do Bảo tàng tỉnh tổ chức mỗi độ tết đến xuân về, nhằm tái hiện không gian tết xưa với các hoạt động như: Gói và nấu bánh chưng; làm các loại bánh mứt cổ truyền; giới thiệu văn hóa ẩm thực truyền thống của ngày tết Việt Nam; viết thư pháp cùng ông đồ và câu đối đỏ.

Đậm đà hương vị ngày tết

Trong chương trình mang đậm không gian tết xưa này, mọi người chăm chú và thích thú khi được nghe bà Mã Thị Hoa Lý (phường 9, TP Tuy Hòa), người làm bánh lâu đời ở địa phương giới thiệu nguồn gốc, nguyên liệu và quy trình làm bánh chưng.

Không chỉ là món ăn, bánh chưng là sợi dây kết nối tâm thức người Việt với nguồn cội, với lịch sử hào hùng của dân tộc. Trên mâm cúng gia tiên, hay mâm cơm ngày tết, bánh chưng hiện diện giản dị mà thiêng liêng, là biểu tượng của sự sum vầy, trọn vẹn, là tinh túy của hồn Việt mỗi độ xuân về.

Hình vuông của bánh chưng, màu xanh mướt của lá, theo truyền thuyết, tượng trưng cho đất, cho sự vững chãi, màu mỡ của dải đất hình chữ S bên bờ biển Đông. Gạo nếp, đậu xanh, thịt mỡ, những nguyên liệu giản dị ấy lại tạo nên một tổng thể tinh tế, phản ánh sự giao hòa giữa trời và đất, giữa con người và thiên nhiên. Mỗi chiếc bánh là câu chuyện dài về sự cần mẫn, khéo léo và cả tình yêu thương của người gói bánh, gửi gắm vào đó bao hy vọng, ước mong cho một năm mới an lành, sung túc.

Bà Lý cho biết: “Nguyên liệu chính để gói bánh chưng vẫn là gạo nếp, đậu xanh, và thịt ba chỉ - những nguyên liệu quen thuộc, giản dị mà đậm đà hương vị. Để có được chiếc bánh chưng thơm ngon, đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo của người làm. Gạo nếp phải là loại ngon, mới, thơm; đậu xanh được đãi sạch, nấu chín mềm. Thịt ba chỉ được cắt khéo, ướp gia vị đậm đà, làm nên phần nhân hấp dẫn. Mỗi công đoạn, từ khâu chuẩn bị nguyên liệu đến gói bánh, luộc bánh đều đòi hỏi sự cẩn thận, thể hiện tấm lòng của người chế biến trong từng chiếc bánh. Mùi thơm của lá chuối quyện với vị ngọt của nếp, béo ngậy của đậu xanh và đậm đà của thịt, chính là hương vị khó quên của tết”.

Cùng với tìm hiểu cách làm bánh chưng, người dân và du khách còn tìm hiểu và trực tiếp trải nghiệm làm bánh thuẫn, cốm, bánh ướt và các loại mứt dừa, mứt gừng... cùng với những người thợ tài hoa.

Chị Trần Thị Hội, người hướng dẫn thực nghiệm ẩm thực truyền thống ngày tết tại Bảo tàng tỉnh chia sẻ: “Hướng dẫn mọi người làm bánh thuẫn, tôi thấy niềm vui giản dị mà ấm áp. Những bàn tay vụng về ban đầu, dần trở nên khéo léo hơn khi đổ bột, vớt bánh. Mỗi chiếc bánh chín vàng ươm, thơm phức đi liền với một nụ cười rạng rỡ trên môi người học. Thấy mọi người thích thú với những chiếc bánh thuẫn do mình làm ra, lòng tôi rộn ràng hơn cả tiếng pháo nổ. Đó chính là hương vị tết trọn vẹn nhất”.

Bảo tồn văn hóa truyền thống

Đông đảo các em thiếu nhi phấn khởi khi được xem và tự tay làm món bánh ướt với nguyên liệu chủ yếu từ gạo gắn liền với đời sống của người dân địa phương. Bánh vừa chín được đặt trên vòng xoay làm cho các em vô cùng háo hức, mong chờ thưởng thức món bánh ướt chính tay mình làm ra.

Em Nguyễn Bùi Thanh Trúc (TP Tuy Hòa) chia sẻ: “Em thực sự rất thích cảm giác được tự tay tráng bánh và ăn chiếc bánh ướt ấy. Trước đây, em đã nhiều lần ăn bánh ướt nhưng chưa bao giờ có được trải nghiệm thú vị như vậy”.

Còn em Lê Văn Thiện (phường 7, TP Tuy Hòa) bày tỏ: “Đây là lần đầu tiên em được tham gia trải nghiệm tết truyền thống tại Bảo tàng tỉnh. Điều khiến em thích nhất là được tìm hiểu về văn hóa ẩm thực truyền thống tết Việt và tự tay xếp gạo nếp, xếp thịt, đậu, gói lá và nghe giới thiệu về bánh chưng ngày tết...”.

Chị Đoàn Thị Thủy đến từ xã An Chấn (huyện Tuy An) thổ lộ: “Mùi bánh thơm lừng gợi nhắc tôi nhớ lại những ký ức đẹp đẽ của tuổi thơ. Cứ mỗi độ tết đến xuân về, cả gia đình quây quần bên nồi bánh đang sôi sùng sục, anh chị em tôi háo hức thức canh, ánh mắt long lanh nhìn vào nồi bánh đang dần chuyển màu, tỏa ra mùi thơm quyến rũ. Những câu chuyện về tết cổ truyền được ông bà, cha mẹ kể lại, tiếng cười trẻ thơ hòa cùng tiếng nước sôi ùng ục, tạo nên một bản nhạc du dương, ấm áp. Cứ thế, tình yêu thương đong đầy hòa cùng hơi ấm của bếp lửa, len lỏi vào từng góc nhỏ trong căn bếp, nếp nhà”.

Theo ông Nguyễn Hữu An, Giám đốc Bảo tàng tỉnh, hiện nay với sự giao lưu, hội nhập và phát triển, ẩm thực ngày tết có sự phát triển đa dạng, nhưng những món ăn truyền thống đậm chất dân gian vẫn giữ vị trí quan trọng trong tiềm thức của nhiều người. Tham gia các hoạt động trải nghiệm, mọi người, đặc biệt là các em thiếu nhi học hỏi được quy trình, kỹ năng và những phẩm chất đáng quý của người làm bánh. Từ đó rèn luyện sự khéo tay, kiên trì, tỉ mỉ...

Đây cũng là cơ hội để các em khám phá tiềm năng của mình trong các ngành liên quan đến ẩm thực, kinh doanh và du lịch. Chương trình không chỉ giúp người dân và du khách có một trải nghiệm thú vị mà còn thúc đẩy ý thức bảo tồn văn hóa truyền thống của quê hương, đất nước; góp phần khơi dậy lòng tự hào, tự tôn dân tộc cho thế hệ trẻ.

“Bảo tàng tỉnh tổ chức chương trình giới thiệu và trải nghiệm ẩm thực tết nhằm góp phần gìn giữ, phát huy giá trị ẩm thực truyền thống quý báu, giàu bản sắc của quê hương, đất nước. Đây cũng là hoạt động kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam và chào xuân Ất Tỵ 2025”, ông An cho biết thêm.

THIÊN LÝ