Trạm dừng nghỉ cao tốc: Nhiều ưu đãi, chất lượng phục vụ chưa tương xứng

Thực trạng này được các chuyên gia, doanh nghiệp và cơ quan quản lý thẳng thắn chỉ ra tại Hội thảo “Có cần quy chuẩn chất lượng dịch vụ trạm dừng nghỉ cao tốc?” tổ chức ngày 24/12.

Theo chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Xây dựng, các trạm dừng nghỉ trên tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông phải hoàn thành các hạng mục dịch vụ công vào cuối năm 2025, khai thác đồng bộ trong quý I/2026 để làm cơ sở tổ chức thu phí cao tốc theo quy định. Tuy nhiên, đến nay, nhiều đoạn tuyến trên trục cao tốc này vẫn chưa hoàn thành xây dựng trạm dừng nghỉ; thậm chí có nơi mới dừng ở khâu lựa chọn nhà đầu tư, khiến người tham gia giao thông tiếp tục đối mặt với tình trạng thiếu điểm dừng, nghỉ an toàn.

Thiếu trạm dừng, chất lượng phục vụ chưa tương xứng

Theo ông Đặng Văn Chung, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, cho biết lái xe đường dài hiện gặp rất nhiều khó khăn do không có điểm nghỉ hợp lý. Không ít trường hợp buộc phải lái xe liên tục 5–6 giờ, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn và tai nạn giao thông.

Theo ông Chung, việc sớm hoàn thiện hệ thống trạm dừng nghỉ là yêu cầu cấp thiết, không chỉ đáp ứng nhu cầu dân sinh mà còn góp phần trực tiếp bảo đảm an toàn giao thông trên các tuyến cao tốc.

Trong khi đó, trên một số tuyến cao tốc như Nội Bài – Lào Cai, Pháp Vân – Cầu Giẽ, TPHCM – Long Thành – Dầu Giây hay TPHCM – Trung Lương, các trạm dừng nghỉ đã được đầu tư và đưa vào vận hành, cơ bản đáp ứng nhu cầu nghỉ ngơi, tiếp nhiên liệu của người tham gia giao thông.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy không ít trạm vẫn bộc lộ nhiều bất cập, từ điều kiện vệ sinh chưa bảo đảm, giá dịch vụ cao, thiếu minh bạch đến việc chưa khai thác được bản sắc văn hóa địa phương, khiến chất lượng phục vụ chưa tương xứng với kỳ vọng và chính sách ưu đãi dành cho loại hình này.

Cần có quy chuẩn đối với trạm dừng nghỉ trên cao tốc. Ảnh minh họa: DV

Ông Đỗ Văn Bằng, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Minh Thành Phát, cho rằng các trạm dừng nghỉ trên cao tốc hiện nay còn nhiều hạn chế, từ chất lượng dịch vụ đến cơ chế hình thành giá và thu phí.

Theo ông, nhiều hạng mục vốn là dịch vụ thiết yếu như nhà vệ sinh, chỗ nghỉ tạm cho lái xe lẽ ra không nên thu phí hoặc phải được tính toán minh bạch trong cấu thành giá, nhưng thực tế lại đang bị thương mại hóa.

“Không ít nhà đầu tư viện nhiều lý do để mở rộng dịch vụ và thu phí cao, trong khi chưa có cơ quan nào kiểm soát đầy đủ cấu trúc giá”, ông Bằng nói.

Nhiều tuyến cao tốc đưa vào khai thác chưa xây dựng xong trạm dừng nghỉ. Ảnh: XD.

Cùng quan điểm, luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp, cho rằng trạm dừng nghỉ trên cao tốc không chỉ có vai trò bảo đảm an toàn giao thông mà còn là mắt xích quan trọng trong thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa và du lịch tại các địa phương dọc tuyến.

Theo luật sư Cường, nếu chất lượng dịch vụ không được bảo đảm, tâm lý người tham gia giao thông sẽ bị ảnh hưởng, qua đó làm giảm sức hút và hiệu quả khai thác của đường cao tốc. Vì vậy, việc xây dựng và ban hành quy chuẩn chất lượng đối với trạm dừng nghỉ là yêu cầu cần thiết, nhằm bảo đảm lợi ích cho người dân và nâng cao hiệu quả đầu tư hạ tầng giao thông.

Bất cập ở khâu “triển khai thực tế”

Bà Phan Thị Thu Hiền, Phó Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam, cho biết theo quy chuẩn, các tuyến cao tốc đều phải bố trí khu vực dừng xe khẩn cấp và trạm dừng nghỉ, nhằm bảo đảm lái xe và hành khách có điểm nghỉ ngơi an toàn trong quá trình lưu thông.

Theo bà Hiền, trước năm 2024, cơ chế đầu tư trạm dừng nghỉ còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong khâu lựa chọn nhà đầu tư và tổ chức thực hiện. Từ năm 2024, Bộ Xây dựng (trước đây là Bộ GTVT) đã ban hành Thông tư số 16 ngày 30/5/2024, quy định cụ thể về lựa chọn nhà đầu tư và đấu thầu trạm dừng nghỉ, tạo hành lang pháp lý để triển khai đồng bộ trên toàn bộ các tuyến cao tốc.

“Đến nay, khung pháp lý về đầu tư, xây dựng, tổ chức khai thác và quản lý trạm dừng nghỉ đã tương đối đầy đủ. Qua trao đổi với các đơn vị triển khai, có thể thấy những vướng mắc hiện nay không nằm ở quy định pháp luật, mà chủ yếu phát sinh trong khâu tổ chức thực hiện”, bà Hiền cho biết.

Bà Phan Thị Thu Hiền.

Ông Đỗ Văn Bằng cho rằng, vấn đề trạm dừng nghỉ trên cao tốc hiện đang rất “nóng”, trong bối cảnh nhiều trạm được hưởng các ưu đãi lớn về mặt bằng và chính sách thuế. Theo ông, những trạm không đáp ứng yêu cầu về chất lượng dịch vụ cần được kiên quyết thu hồi, tổ chức đấu thầu lại nhằm bảo đảm hiệu quả đầu tư và quyền lợi của người tham gia giao thông.

“Cần có chế tài đủ mạnh để kiểm soát chất lượng dịch vụ trạm dừng nghỉ, thông qua các quy trình quản lý rõ ràng, cơ chế đánh giá của người sử dụng và sự giám sát của cơ quan chức năng. Thực tế cho thấy nhiều trạm đã xuống cấp nhưng chậm được nâng cấp do vướng mắc trong đầu tư và vận hành”, ông Bằng nhấn mạnh, đồng thời cho rằng không thể chờ hoàn thiện đầy đủ mọi quy chuẩn mới bắt đầu triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ.

Ở góc nhìn chuyên gia, TS Phan Lê Bình, chuyên gia giao thông với hơn 20 năm công tác tại Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản, cho rằng Việt Nam cần sớm xây dựng cơ chế kiểm định chất lượng trạm dừng nghỉ một cách rõ ràng, minh bạch, phân định cụ thể trạm đạt chuẩn và không đạt chuẩn. Theo ông, người dân không thể đi thêm hàng chục km chỉ để tìm một trạm dừng nghỉ có chất lượng tốt hơn; vì vậy, trách nhiệm quản lý nhà nước phải được đặt lên hàng đầu, thay vì để người tham gia giao thông tự “chấp nhận rủi ro” khi sử dụng dịch vụ.

Vũ Điệp