Tránh sập 'bẫy' đa cấp tiền ảo

Cần xây dựng khung pháp lý để điều chỉnh các hoạt động liên quan đến tài sản ảo, tiền điện tử và các giao dịch trên môi trường số nhằm ngăn chặn các hoạt động lừa đảo. Tranh minh họa.

Báo cáo mới nhất từ cổng thanh toán tiền điện tử Tripple-A cho thấy, Việt Nam đang đứng thứ 2 trong top 10 quốc gia có tỷ lệ người dân sở hữu tiền số lớn nhất thế giới, chỉ sau UAE. Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA) cho biết, trong năm 2023, Việt Nam đứng thứ 3 thế giới về lợi nhuận tiền số, với ước tính khoảng 1,2 tỷ USD trên tổng số tổng lợi nhuận 37,6 tỷ USD của toàn cầu.

Lừa đảo tiền ảo ngày càng phổ biến

Hiện nay, tiền số ở Việt Nam không được Ngân hàng Nhà nước thừa nhận là phương tiện thanh toán; tài sản số khi trao đổi và chuyển nhượng mua bán. Bộ Công thương cũng không công nhận tiền số là một loại hàng hóa hay dịch vụ, Bộ Tư pháp không công nhận tiền số là một loại tài sản…

Dù vậy, có thực tế là các loại tiền số như Bitcoin, Ethereum, Litecoin và Ripple và mới đây là đồng Pi... vẫn được giao dịch tại Việt Nam. Song vì chưa có hành lang pháp lý nên các hoạt động lừa đảo diễn ra xung quanh tiền ảo ngày càng nhiều, ngày càng tinh vi.

Mới đây nhất, Công an quận Cầu Giấy (Hà Nội) phát hiện các đối tượng hoạt động trá hình, tiếp xúc với nhiều người để quảng bá, dụ dỗ đầu tư tiền ảo tại các quán cafe ở 3 địa điểm: Chợ Quê cafe (số 163 Hoàng Ngân, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy); Aquaria Cafe Mỹ Đình, (số 29 Lê Đức Thọ, phường Mỹ Đình 1, quận Nam Từ Liêm): Skyline Cafe (số 36 Hoàng Cầu, phường Ô Chợ Dừa, quận Đống Đa); tổ chức các buổi hội thảo tại một số khách sạn trên địa bàn TP Hà Nội và một số tỉnh, thành phố: TP Hồ Chí Minh, TP Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang)...

Nhiều người vẫn sập bẫy lừa tiền ảo vì ham lợi nhuận lớn. Ảnh: M.H.

Qua điều tra, lực lượng chức năng thông tin, gần 2.000 bị hại sập bẫy đường dây lừa đảo tiền ảo tinh vi này với tổng số tiền chiếm đoạt hơn 2.000 tỷ đồng. Nạn nhân chủ yếu là người cao tuổi, trung niên có tiền tiết kiệm. Trong số nạn nhân bị sập bẫy có người bị chiếm đoạt tới 13 tỷ đồng. Quá trình triệt phá đường dây, cơ quan Công an thu giữ nhiều xe sang, bất động sản và nhiều tài sản giá trị khác với tổng trị giá khoảng 500 tỷ đồng.

Sự vụ 2.000 bị hại nói trên thực ra cũng chỉ là bề nổi. Thực tế, lừa đảo tiền ảo diễn ra khắp nơi.

Tại Đồng Nai, công an tỉnh cũng vừa bắt 4 đối tượng để điều tra về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản bằng hình thức kêu gọi đầu tư đa cấp. Theo đó, để thực hiện việc lừa đảo huy động vốn, các đối tượng đã lập trang website đặt tên là “BITMINER”, tiền ảo là: “BINCOIN”.

Tiếp đó, 4 đối tượng này cùng đồng bọn lập website (địa chỉ: https://bitminer.lol), đăng ký tên miền tại Singapore; viết bài giới thiệu và cắm mốc vị trí công ty trên google maps tại DUBAI (các tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất) để lừa người chơi là dự án tiền ảo của tổ chức đầu tư nước ngoài, khả năng sinh lợi cao, dễ thu hồi vốn... Với các chiêu trò để tạo lòng tin cho các nạn nhân sập bẫy, các đối tượng phân nhóm quản trị và nhóm phát triển thị trường và chia sẻ lợi nhuận “khủng” để tuyển chọn cộng tác viên kêu gọi người chơi nạp tiền tham gia rồi lập ra các nhóm kín...

Diễn biến giá trị một số đồng tiền ảo trong sáng 27/2.

Đáng chú ý, hiện nay còn có nhiều trường hợp không muốn chơi tiền ảo cũng bị ép cho liên quan.

Anh Minh Hoàng (trú quận Ba Đình, Hà Nội) chia sẻ, tài khoản mạng xã hội của anh liên tục bị thêm vào các nhóm đầu tư vàng và tiền ảo. “Dù đã thoát khỏi nhóm, tôi vẫn bị kéo vào những hội khác. Trong các nhóm, họ liên tục khoe lợi nhuận, báo điểm mua bán rất sôi động, tạo cảm giác ai đầu tư cũng thắng” - anh Hoàng nói và cho biết, sau khi tìm hiểu kỹ, anh phát hiện nhiều nhóm không tồn tại lâu dài, chỉ hoạt động để dụ dỗ người chơi rồi biến mất.

Chị Mai Lan (một người đã có thâm niên chơi tiền ảo hơn 5 năm) cho biết, các hội nhóm này lợi dụng tâm lý “sợ bỏ lỡ” (FOMO) của nhà đầu tư để lôi kéo. “Thời gian gần đây trên nền tảng xã hội còn hò kéo nhau mua bán đồng Pi rất sôi động. Nhiều người lao vào với hy vọng làm giàu nhanh, nhưng thực tế là không ít chiêu trò mua bán lừa đảo xung quanh đồng tiền này sau khi Pi được giao dịch trên 2 sàn giao dịch OKX và Bitget” - chị Lan nói.

Giới chuyên gia cho biết, hàng loạt mô hình đầu tư tài chính như Coolcat, Lion Group, MyAladdinz, Forex… đã từng "hốt bạc" từ nhà đầu tư với cùng một công thức quen thuộc.

Khoảng trống pháp lý

Theo luật sư Phạm Ba Đô - Giám đốc Công ty Luật TNHH SJKLAW, vấn đề lừa đảo đầu tư tài sản, đặc biệt là trong lĩnh vực tiền ảo và các hình thức đầu tư trên không gian mạng đang ngày càng trở nên phổ biến tại Việt Nam. Các vụ việc lừa đảo này không chỉ gây thiệt hại về tài chính mà còn ảnh hưởng đến lòng tin của người dân vào các phương thức đầu tư hợp pháp. Sự thiếu hụt, chưa hoàn thiện khung pháp lý để điều chỉnh các hoạt động liên quan đến tài sản ảo, tiền điện tử và các giao dịch trên môi trường số đã tạo ra môi trường “màu mỡ” cho các hoạt động lừa đảo phát triển.

Do vậy luật sư Phạm Ba Đô cho rằng, nhà quản lý cần khẩn trương xây dựng khung pháp lý rõ ràng cho tiền ảo và tài sản ảo. Trong đó, cần định nghĩa rõ tiền ảo, tài sản ảo, công nhận tiền ảo có thể giao dịch và thanh toán trong một số lĩnh vực nhất định, nhưng không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp trong tất cả các giao dịch thương mại...

Giới chuyên gia nhận định, hiện nay các hình thức lừa đảo liên quan đến tiền ảo, tiền số và các hệ thống trực tuyến đang gia tăng rất cao. Nguyên nhân cũng là bởi lòng tham của nhiều người, họ thấy mức độ lợi nhuận gia tăng nhanh nên sẽ rất ham.

Để tránh rủi ro, các chuyên gia khuyến cáo, khi định đầu tư về lĩnh vực gì, người chơi phải có hiểu biết về lĩnh vực đó. Cụ thể, trước khi định tham gia vào một sàn giao dịch tiền ảo nào đó, phải tìm hiểu thật kỹ những thông tin liên quan đến sàn đó. Hiện nay, trên lĩnh vực giao dịch tiền ảo chỉ có vài sàn uy tín và nổi tiếng. Vì vậy sẽ không quá khó khăn để có thể tìm hiểu những thông tin về các sàn này.

Ngoài ra, khi thấy tỉ lệ lợi nhuận rất cao thì đó cũng là dấu hiệu rất rõ cho việc trục lợi, lừa đảo. Vì trên thực tế rất khó có loại đầu tư nào mà ngay lập tức lợi nhuận lên gấp đôi, thậm chí là số lãi cao hơn thế trong một thời gian ngắn.

H.Hương